ΠΑΣΧΑ των χριστιανών και Πάσχα των εβραίων. Η διάβαση, το πέρασμα των Ιουδαίων από τη δουλεία των Φαραώ της Αιγύπτου στη Γη της Επαγγελίας, με την παρέμβαση του Θεού. Το πέρασμα του φθαρτού και θνητού ανθρώπινου γένους από την αναγκαστική υποταγή στη φθορά και στον θάνατο και εν συνεχεία στην Ανάσταση μετά το μεγαλείο της θυσίας του θεανθρώπου Ιησού. Κοινά χαρακτηριστικά: η 14η ημέρα του μήνα Νισσάν. Η πανσέληνος.
Η εαρινή ισημερία. Το αρνί που ψήνεται. Το αβγό που βράζεται. Το σημάδι στο ανώφλι της πόρτας. Η νηστεία. Ο ίδιος ο Χριστός, ως εβραίος, εόρτασε και τίμησε πολλές φορές το εβραϊκό Πέσσαχ. Και η κορύφωση του θείου δράματος που τον οδήγησε στο πέρασμα από τον σταυρικό θάνατο στην Ανάσταση πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια του εβραϊκού Πάσχα.
ΤΑ ΕΒΡΑΪΚΑ έθιμα που τηρούνται κατά τη διάρκεια του Πάσχα χάνονται στο πέρασμα των αιώνων. Το καθένα από αυτά έχει τον ιερό αλλά και τον εθνολογικό συμβολισμό του. Οι αντιστοιχίες όμως με τα έθιμα των Ελλήνων είναι ορατές. Η νηστεία πραγματοποιείται από την έναρξη του Πάσχα και διαρκεί οκτώ ημέρες. Δεν αντιστοιχεί στη δική μας αυστηρή νηστεία της στέρησης από το κρέας, το ψάρι και τα γαλακτοκομικά. Οι τελετές στη Συναγωγή διαρκούν επτά ημέρες και περιλαμβάνουν πρωινές και βραδινές ακολουθίες. Οπως αναφέρει ο πρόεδρος του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου κ.
Μωυσής Κωνσταντίνης,η οικογένεια συγκεντρώνεται γύρω από το τραπέζι και πρέπει κατά τη διάρκεια των οκτώ ημερών να τρώει και να λαμβάνει:
Αρνί:
Ενα πόδι από αμνό για τη θυσία του Πέσσαχ, δηλαδή της διάβασης. Αβγό:
Καλά βρασμένο, ίσως και λίγο καμένο, συμβολίζει την τελετή της θυσίας που γινόταν στον ναό στις 14 του μήνα Νισσάν για να εορτασθεί το Πάσχα.
Ματσά:
Αζυμο ψωμί, θυμίζει λίγο τη γνωστή γαλέτα. Οι εντολές στην Εξοδο είναι σαφείς:
«Επτά ημέρες θα τρώτε άζυμο ψωμί. Από την πρώτη ημέρα θα εξαφανίσετε τελείως το προζύμι από τα σπίτια σας, και όποιος φάει ψωμί φτιαγμένο από προζύμι θα αποκοπεί από την ισραηλιτική κοινότητα. Θα τελείτε αυτήν την εορτή των αζύμων γιατί ακριβώς αυτήν την ημέρα έβγαλα τον λαό σας από την Αίγυπτο.Από τις δεκατέσσερις του πρώτου μήνα το βράδυέως το βράδυ της εικοστής πρώτης θα τρώτε άζυμο ψωμί. (…) Οπου και αν κατοικείτε, θα τρώτε άζυμο ψωμί».
Πικρά χόρτα:
Ονομάζονται χαζαρέτ ή μαρόρ και είναι πικρά σε ανάμνηση της πικρής ζωής που έκαναν οι δούλοι εβραίοι στη διάρκεια της βασιλείας του Ραμσή Β΄. Σύμφωνα με το Ταλμούδ οι εβραίοι έχουν τη δυνατότητα να τρώνε μαρούλια διότι στην αρχή είναι γλυκά αλλά μετά πικρίζουν στο στόμα. Οπως λέγεται στόχος είναι να δείξουν πως στην αρχή οι Αιγύπτιοι τίμησαν τους Ισραηλίτες αλλά στη συνέχεια τους καταδίωξαν.
Αλατισμένο νερό:
Βουτούν σε αυτό τα χορταρικά και λέγεται ότι το αλμυρό νερό συμβολίζει τα δάκρυα που έχυσαν οι Ισραηλίτες στην Αίγυπτο. Σύμφωνα με ορισμένες ερμηνείες αποτελεί και την ανάμνηση των υδάτων της Ερυθράς Θάλασσας η οποία χωρίστηκε στα δύο για να περάσουν οι εβραίοι.
Χαροσέτ:
Είναι κρέμα από μήλα, ξηρούς καρπούς, κανέλα και κρασί το οποίο στην παράδοση συμβολίζει το μείγμα λάσπης που χρησιμοποιούσαν για τα τούβλα οι ισραηλίτες σκλάβοι όταν δούλευαν στα φαραωνικά έργα. Τέσσερα ποτήρια κρασί:
Υπενθυμίζουν τις τέσσερις φράσεις του Θεού όπως περιγράφονται στην Εξοδο: «Και θα σας σώσω από τη σκλαβιά. Και θα σας ελευθερώσω. Και θα σας ελευθερώσω και θα σας θεωρήσω ως λαόν μου». Καρπάς:
Είναι το σέλινο το οποίο συμβολίζει τη σκληρή δουλειά των εβραίων καθώς με την αλλαγή της σειράς των γραμμάτων στα εβραϊκά διαμορφώνεται η λέξη «πάρεχ» που σημαίνει σκλαβιά, δουλεία.
Η Εξοδος
«Τότε ο Κύριος είπε στον Μωυσή και στον Ααρών,στην Αίγυπτο: (…) Να πείτε στην ισραηλιτική κοινότητα:τη δεκάτη ημέρα… αυτού του μήναο καθένας να πάρει από ένα αρνί ή κατσίκι για την οικογένειά του. (…) Ας υπολογίσουν πόσο μπορεί να φάει ο καθένας ώστε να διαλέξουν το κατάλληλο (…). Αυτό που θα διαλέξετε πρέπει να είναι αρτιμελές,αρσενικό ενός έτους. Θα το κρατήσετε ζωντανό ως τη δέκατη τέταρτη ημέρα του μήνακαι το βράδυ θα το σφάξετε. Ετσι θα κάνει όλη η ισραηλιτική κοινότητα. Μετά θα πάρετε λίγο από το αίμα του και θα αλείψετε τις δύο παραστάδες και το ανώφλι της πόρτας σε κάθε σπίτι όπου θα φάτε το αρνί ή το κατσίκι.Θα το ψήσετε στη φωτιά και θα το φάτε την ίδια εκείνη νύχτα, μαζί με άζυμο ψωμί και χόρτα πικρά. (…).Αυτή είναι η γιορτή του Πάσχα, για να τιμάτε εμένα, τον Κύριο».
Αυτές ήταν οι εντολές που έδωσε ο Θεός στον Μωυσή. Και το αίμα στις παραστάδες και στο ανώφλι της πόρτας έσωσαν τους Ισραηλίτες από την τιμωρία που επέβαλε στον Φαραώ.
«Και εγώ,λέει ο Θεός, τη νύχτα εκείνη θα περάσω μέσα από την Αίγυπτο και θα θανατώσω κάθε πρωτότοκο στη χώρα:τα πρωτότοκα των ανθρώπων και τα πρωτογέννητα των ζώων. Εγώ ο Κύριος θα εκτελέσω την απόφασή μου ενάντια σε όλους τους θεούς της Αιγύπτου. Αλλά στα σπίτια όπου θα βρίσκεστε εσείςτο αίμα θα είναι το σημάδι που θα σας προστατέψει. Θα το δω και θα σας προσπεράσω. Ετσι θα γλιτώσετε από το χτύπημα του θανάτου, όταν θα τιμωρώ την Αίγυπτο. Την ημέρα αυτή πρέπει να τη θυμάστε. Θα την εορτάζετε επίσημα για να τιμάτε εμένα, τον Κύριο. Αυτό θα είναι για σας νόμος αιώνιος σε όλες τις γενιές σας.(…)».
Η βασιλεία του Ραμσή ΒΔ από το 1290 π.Χ. έως το 1224 π.Χ. είχε οδυνηρές συνέπειες για τους εβραίους της Αιγύπτου. Τότε μετατράπηκαν σε δούλους. Η Εξοδος, το δεύτερο βιβλίο της Πεντατεύχου, μεταφέρει μέχρι των ημερών μας όλες τις λεπτομέρειες της δουλείας των εβραίων στην Αίγυπτο, τη γέννηση και την πρώτη φάση της ζωής του Μωυσή, την αντιπαράθεση των Μωυσή και Ααρών με τον Φαραώ, την έξοδο από την Αίγυπτο, την πορεία προς την Ερυθρά Θάλασσα και το όρος Σινά, τον νόμο και την οργάνωση της Θείας Λατρείας.
Το πέρασμα του τιμωρού Αγγέλου
Πέσσαχ, δηλαδή Πάσχα, σημαίνει «περνώ από πάνω», προσπερνώ, διαβαίνω, και αναφέρεται στο πέρασμα του τιμωρού Αγγέλου πάνω από τα σπίτια των Ισραηλιτών όταν πήγαινε να θανατώσει τα πρωτότοκα παιδιά των Αιγυπτίων. Οπως φαίνεται από την Εξοδο ο Θεός δίνει εντολή να αγοραστεί το αρνί τη δέκατη ημέρα και τη δέκατη τέταρτη να σφαχτεί. Μετά άρχισε η έξοδος από την Αίγυπτο. Ο μήνας που πραγματοποιήθηκε ήταν ο Αβίβ ή Νισσάν ανάλογα με το ποια ονομασία θα επιλέξει κανείς, τη χαναναϊκή ή τη βαβυλωνιακή. Ο μήνας Νισσάν είχε διάρκεια 29 ή 30 ημέρες και συμπίπτει την περίοδο μεταξύ Μαρτίου και Απριλίου. Ο καθορισμός του ημερολογίου γινόταν και γίνεται με βάση την εαρινή ισημερία. Και το Πέσσαχ εορτάζεται μετά την πανσέληνο της πρώτης εαρινής ισημερίας, η οποία πραγματοποιείται την 21η Μαρτίου. Διαρκεί οκτώ ημέρες. Η εφετινή εορτή του ολοκληρώθηκε για τους εβραίους την περασμένη Πέμπτη, όταν οι χριστιανοί ορθόδοξοι εόρταζαν τη Μεγάλη Πέμπτη. Η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία είχε ήδη εορτάσει από την προηγούμενη Κυριακή και την Ανάσταση.
