Από όποια οπτική γωνιά και αν το δούμε, ανεξαρτήτως ηλικίας, θρησκεύματος ή επαγγέλματος, το πιο σημαντικό τρόφιμο είναι το νερό, το ταπεινό Η 2 Ο. Το νερό είναι το μόριο της ζωής και θα έπρεπε να μας απασχολεί σε καθημερινή βάση. Χωρίς νερό δεν μπορούμε να ζήσουμε ούτε μία ημέρα και η πρόσβαση σε καθαρό πόσιμο νερό ήταν και είναι casus belli, όπως έχει δείξει και αποδείξει η Ιστορία τόσο στη Μέση Ανατολή όσο και στη Μεσοποταμία.
Οταν χάσουμε περίπου το 5% του νερού στο σώμα μας, αισθανόμαστε δίψα. Οταν όμως πίνουμε μολυσμένο νερό, η μεν δίψα εξαφανίζεται αλλά ο οργανισμός μας επιβαρύνεται με βαρέα μέταλλα που βιοσυσσωρεύονται και επιβαρύνουν μακροπρόθεσμα την υγεία μας. Είναι συνεπώς επιστημονικά και κοινωνικά επιτακτικό να εστιάσουμε στο πρόβλημα της ποιότητας του νερού που είτε πίνουμε είτε το χρησιμοποιούμε στην παραγωγή τροφίμων.
Από το 2005 ξέρουμε ότι λίγα χιλιόμετρα πιο βόρεια από την Αθήνα, στα Οινόφυτα, στον Ωρωπό, στη Θήβα και στην Αυλίδα, πίνουν νερό με καρκινογόνο εξασθενές χρώμιο [Cr(VΙ)], αφού έχει μολυνθεί πλήρως ο υπόγειος υδροφόρος ορίζοντας! Μιλάμε για μια εκτεταμένη περιοχή όπου ζουν περισσότεροι από 60.000
άνθρωποι και όπου παράγονται τρόφιμαβολβοί που ξέρουμε- από τη διεθνή βιβλιογραφία και πρακτική- ότι βιοσυσσωρεύουν βαρέα μέταλλα.
Ρυπασμένο νερό σημαίνει όμως… θάνατος: 200 νεκρά πουλιά φλαμίνκο (λίμνη Κορώνεια, Σεπτέμβριος του 2007), 1.000
τόνοι νεκρά ψάρια (Αμβρακικός Κόλπος, Φεβρουάριος του 2008), αλλά και θάνατοι ανθρώπων από καρκίνο στα Οινόφυτα (οι θάνατοι από καρκίνο στα Οινόφυτα ήταν 6% το 1989, ενώ σήμερα είναι στο… 36%, μόλις 600% επάνω!).
Οι έλεγχοι όμως στο νερό από τη συντεταγμένη πολιτεία είναι τόσο αποσπασματικοί που είναι σαν μη… γίνονται! Το νομικό πλαίσιο είναι διάτρητο και οι εμπλεκόμενοι ελεγκτικοί μηχανισμοί είναι πολυδιασπασμένοι αφού ανήκουν σε τέσσερα διαφορετικά υπουργεία! Το νερό στα ποτάμια και στις λίμνες ελέγχεται από την Ειδική Υπηρεσία Επιθεωρητών Περιβάλλοντος (ΕΥΕΠ) του ΥΠΕΧΩΔΕ, το νερό των γεωτρήσεων ελέγχεται από το Ινστιτούτο Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΙΓΜΕ) του υπουργείου Ανάπτυξης, ενώ το νερό στις βιομηχανίες των τροφίμων ελέγχεται από τον ΕΦΕΤ του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και το εμφιαλωμένο νερό από το υπουργείο Υγείας… Λαβύρινθος, πολυνομία και εν τέλει… αναρχία!
Γ ια τη συνολική αντιμετώπιση της υδάτινης επικινδυνότητας θα πρέπει επίσης να μελετήσουμε και ποια τρόφιμα παράγονται στις περιοχές με μολυσμένο νερό και να κρίνουμε επιστημονικά κατά πόσον αυτά τα τρόφιμα είναι επικίνδυνα για τη δημόσια υγεία. Για παράδειγμα, ένα κρεμμύδι ή ένα καρότο από τη Θήβα πόσο συνολικό χρώμιο ή νικέλιο περιέχει; Σήμερα, με τα επιστημονικά δεδομένα που προέρχονται από το Πανεπιστήμιο Αθηνών και το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών σχετικά με την ύπαρξη βαρέων μετάλλων σε τρόφιμα, μπορούμε να ισχυριστούμε με βεβαιότητα πως «βρώμικο νερό = μολυσμένα τρόφιμα» (όπως τιτλοφορείτο ένα κείμενό μας στο «Βήμα» στις 13.11.2007). Τα βαρέα μέταλλα περνούν από το νερό της άρδευσης στην αγροτική παραγωγή και από εκεί καταλήγουν στο πιάτο μας σε πανελλήνιο επίπεδο. Με άλλα λόγια, το τοπικό πρόβλημα του νερού σε Αττική και Βοιωτία γίνεται εθνικό! Η συντεταγμένη πολιτεία πρέπει άμεσα να ασχοληθεί με το πρόβλημα τούτο. Οι αγρότες βλέπουν την παραγωγή τους να μένει στα αζήτητα, οι κάτοικοι πίνουν τοξικό νερό και όλοι μας είμαστε πειραματόζωα σε ένα πείραμα με αμφίβολη κατάληξη. Ο ΕΦΕΤ και η ΕΥΕΠ πρέπει άμεσα να συνεργαστούν με τα πανεπιστήμια για να ελεγχθούν το νερό και τα τρόφιμα της περιοχής. Μόνο μέσα από τον έλεγχο μπορούμε αξιόπιστα και υπεύθυνα να αποφανθούμε για την ασφάλεια ή την επικινδυνότητα του νερού και των τροφίμων. Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να στηρίξουμε πραγματικά τον αγρότη στη Θήβα και στα Οινόφυτα. Εκτός και αν θέλουμε να χώσουμε για άλλη μια φορά το κεφάλι μας στην άμμο και αντί να βοηθήσουμε τον αγρότη να λύσει το πρόβλημά του (που είναι και δικό μας, μια και μιλάμε πλέον για νερό και τρόφιμα, άρα για τη δημόσια υγεία!), απλώς του υποσχεθούμε άλλη μία επιδότηση στην «καραμανλική λογική» τού «όλα τα κιλά,όλα τα λεφτά»…
Ο κ. Ι. Ζαμπετάκης είναι επίκουρος καθηγητής Χημείας Τροφίμων στο Τμήμα Χημείας του Πανεπιστημίου Αθηνών.
