Oταν το 1609 ο Γαλιλαίος έστρεψε το άρτι ανακαλυφθέν τηλεσκόπιο για πρώτη φορά προς τον ουρανό, το σώμα στο οποίο εστίασε την προσοχή του ήταν ο Αρης. Ηταν ο πρώτος άνθρωπος που είδε τον γειτονικό μας πλανήτη από τόσο κοντά. Λίγο αργότερα θα έγραφε σε έναν φίλο του: «Δεν τολμώ να δηλώσω ότι κατόρθωσα να παρατηρήσω τις φάσεις του.Παρ΄ όλα αυτά,αν δεν κάνω λάθος,νομίζω ότι βλέπω πως δεν είναι απόλυτα στρογγυλός».
Την ίδια χρονιά ο Γιοχάνες Κέπλερ , βασιζόμενος στις εξαιρετικές μετρήσεις του δασκάλου του, Τύχο Μπράχε, διετύπωσε τους δύο πρώτους νόμους του για την κίνηση των πλανητών, υπολογίζοντας ότι ο Αρης έχει ελλειπτική τροχιά.
Οι δύο στιγμές αποτελούν ορόσημα στην ιστορία της Αστρονομίας. Μισός περίπου σε μέγεθος από τη Γη, ο Κόκκινος Πλανήτης πήρε το όνομα του θεού του πολέμου, της φωτιάς και της καταστροφής από το χρώμα που δίνει το οξείδιο του σιδήρου στην επιφάνειά του και από την εποχή των Βαβυλωνίων ως σήμερα εξήπτε με ποικίλες αποχρώσεις την επιστημονική περιέργεια αλλά και τη λαϊκή φαντασία. Η τρέλα των Αρειανών
«Ο Αρης έχει εξελιχθεί σε ένα είδος μυθικής αρένας στην οποία προβάλλουμε τις γήινες ελπίδες και τους φόβους μας» έγραψε ο διάσημος αμερικανός αστρονόμος και συγγραφέας Καρλ Σαγκάν. Η βασικότερη τέτοια ελπίδα και φόβος μαζί ήταν- και εξακολουθεί να είναι- το ενδεχόμενο της ύπαρξης ζωής, μιας ζωής διαφορετικής και ενδεχομένως εχθρικής απέναντί μας.
Προς τα τέλη του 19ου αιώνα η Γη κατελήφθη από την «τρέλα των αρειανών καναλιών». Το 1877 ο Τζοβάνι Σκιαπαρέλι παρουσίασε έναν χάρτη του πλανήτη όπου κατέγραφε, μεταξύ άλλων, αύλακες στην επιφάνειά του. Παρ΄ ότι ο ιταλός αστρονόμος δεν μιλούσε για τεχνητές κατασκευές αλλά για φυσικούς σχηματισμούς, ένα λάθος της μετάφρασης έκανε τη φιλολογία για την ύπαρξη ενός νοήμονος αρειανού πολιτισμού να ξεκινήσει. Ενισχυμένη από παρατηρήσεις και ερμηνείες του Πέρσιβαλ Λόουελ και άλλων διακεκριμένων επιστημόνων της εποχής, θα οδηγούσε στον «πυρετό του Αρη», ο οποίος θα διαρκούσε και για μεγάλο μέρος του 20ού αιώνα.
Η διερεύνηση του ενδεχομένου ύπαρξης ζωής- και νερού, που αποτελεί το βασικό στοιχείο τηςήταν ένας από τους κύριους στόχους όλων των διαστημικών αποστολών που άρχισαν τη δεκαετία του 1960. Δεκάδες σοβιετικά, αμερικανικά, ευρωπαϊκά και ιαπωνικά διαστημικά οχήματα κάθε είδους και μορφής έχουν ξεκινήσει έκτοτε από τη Γη με προορισμό τον γειτονικό πλανήτη. Σχεδόν τα δύο τρίτα από αυτά έχουν αποτύχει ή έχουν καταστραφεί χωρίς να ολοκληρώσουν- πολλές φορές προτού καν αρχίσουν- την αποστολή τους, συντηρώντας τον μύθο της «κατάρας του Αρη» και γεννώντας ένα από τα πιο παλιά αστεία του προσωπικού της ΝΑSΑ για το «μεγάλο γαλαξιακό φάντασμα» που καταβροχθίζει τα «αρειανά» διαστημόπλοια.
Σημαντικές ανακαλύψεις
Η επιτυχία- παρά τα προσκόμματα- των πρόσφατων αποστολών της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας έρχεται μάλλον να δώσει τέλος σε όλη αυτή τη μυθολογία. Τα τελευταία χρόνια μάθαμε πολλά για τον Αρη, είδαμε φωτογραφίες από το «σκουριασμένο» και άγονο τοπίο του και αρχίσαμε να συμφιλιωνόμαστε με την ιδέα ότι ίσως σύντομα θα τον επισκεφθούμε.
Οι δύο πιο σημαντικές ανακαλύψεις για το παρόν και το παρελθόν του σημειώθηκαν μέσα στο 2008 από το αμερικανικό ρομπότ Ρhoenix που προσεδαφίστηκε τον Μάιο κοντά στον βόρειο πόλο του με αποστολή να διερευνήσει αν ο πλανήτης διαθέτει τα απαραίτητα συστατικά για την ύπαρξη μικροβιακής ζωής. Αρχικά προγραμματισμένο να διαρκέσει μόνο τρεις μήνες, το Ρhoenix «κράτησε» τελικώς πέντε, συνεχίζοντας να στέλνει στοιχεία, ώσπου σίγησε τον περασμένο Νοέμβριο. Δεν κατόρθωσε να εντοπίσει τα οργανικά μόρια που θεωρούνται απαραίτητα για τη ζωή (η ανίχνευση κάποιων υπερχλωρικών ενώσεων με τις οποίες τρέφονται ορισμένα μικρόβια χρήζει επανεξέτασης). Η αποστολή του θα μείνει όμως στην Ιστορία γιατί πρόσφερε στους επιστήμονες σημαντικές γνώσεις που θα τους βοηθήσουν να διερευνήσουν περαιτέρω αν ο Κόκκινος Πλανήτης φιλοξένησε ποτέ ή εξακολουθεί να φιλοξενεί κάποιας μορφής ζωντανούς οργανισμούς.
Ο πρώτος θρίαμβος σημειώθηκε τον Ιούνιο. Το στατικό ρομπότ, αφού προηγουμένως είχε ανιχνεύσει ψήγματα παγωμένου νερού στον αρκτικό κύκλο του Αρη, πήρε ένα δείγμα από το έδαφός του, το «πότισε» με γήινο νερό και ανέλυσε τη σύστασή του. Παρά τις αντίθετες προβλέψεις των ειδικών, το αρειανό χώμα αποδείχθηκε αλκαλικό και όχι όξινο, με περιεκτικότητα σε θρεπτικά συστατικά όπως το μαγνήσιο, το νάτριο, το κάλιο και το χλώριο- δηλαδή καθ΄ όλα φιλικό για τη ζωή. « Είναι σαν το χώμα που έχετε στην αυλή σας» είχε δηλώσει χαρακτηριστικά ο επικεφαλής του πειράματος Σαμ Κουνάβις. « Θα μπορούσε κανείς να καλλιεργήσει σπαράγγια». «Γευτήκαμε αρειανό νερό»
Αν και δεν μπορούμε να ξέρουμε με κάθε βεβαιότητα αν κάποτε υπήρξαν λαχανόκηποι στον Αρη, αυτό το οποίο γνωρίζουμε πλέον πέραν πάσης αμφιβολίας είναι ότι ο γειτονικός μας πλανήτης διαθέτει νερό, τουλάχιστον στην παγωμένη μορφή του. Αναλύοντας δείγμα πάγου από βάθος μερικών εκατοστών κάτω από την επιφάνεια του αρκτικού κύκλου του, το Ρhoenix επιβεβαίωσε τον περασμένο Ιούλιο τις υποψίες των ειδικών. «Είχαμε αποδείξεις για τον πάγο από πριν,από τις παρατηρήσεις του Οdyssey και τα ψήγματα που είχε ανιχνεύσει το Ρhoenix τον προηγούμενο μήνα» δήλωσε περιχαρής ο υπεύθυνος των σχετικών ερευνών Γουίλιαμ Μπόιντον. «Τώρα όμως μπορούμε να πούμε ότι για πρώτη φορά αγγίξαμε και γευτήκαμε αρειανό νερό». Εξαιτίας της χαμηλής ατμοσφαιρικής πίεσης το νερό δεν μπορεί να υπάρξει στην επιφάνεια του Αρη σε υγρή μορφή, με εξαίρεση ίσως τα μεγάλα υψόμετρα- ας μην ξεχνάμε ότι ο αρειανός Ολυμπος, με ύψος 26.000
μέτρων, διαθέτει την υψηλότερη κορυφή στο ηλιακό μας σύστημα- και για πολύ σύντομες περιόδους. Στην παγωμένη μορφή του όμως φαίνεται να είναι άφθονο στις πολικές περιοχές του: η ΝΑSΑ υπολόγισε ότι, αν έλιωναν μόνο οι πάγοι που καλύπτουν τον νότιο πόλο του, το νερό που θα απελευθέρωναν θα ήταν αρκετό για να καλύψει ολόκληρη την επιφάνεια του πλανήτη με βάθος 11 μέτρων. Οι υπολογισμοί αυτοί όμως αμφισβητούνται και έτσι το ζήτημα χρήζει περαιτέρω ερευνών.
Οι ειδικοί υποπτεύονται επίσης ότι ο Αρης διαθέτει μεγάλες ποσότητες νερού παγιδευμένες κάτω από την κρυόσφαιρά του. Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι στο παρελθόν, πριν από εκατομμύρια χρόνια, ο πλανήτης είχε καλυφθεί τουλάχιστον δύο φορές από υγρό νερό το οποίο έχει αφήσει τα σημάδια του σε αύλακες και κοιλάδες που είναι ορατές σήμερα. Οι παρατηρήσεις ωστόσο δεν έχουν εντοπίσει ίχνη από πηγές που θα μπορούσαν να είχαν απελευθερώσει αυτό το νερό, προκαλώντας διχογνωμία στους επιστήμονες, Κάποιοι υποστηρίζουν ότι τα ίχνη αυτά έχουν απλώς χαθεί, άλλοι όμως αντιτάσσουν ότι οι αύλακες και οι άλλοι σχηματισμοί που υποδηλώνουν την παρουσία ρευστού στοιχείου θα μπορούσαν να έχουν δημιουργηθεί από άλλες αιτίες, όπως η κίνηση «ξηρού» πάγου από διοξείδιο του άνθρακα ή και απλώς μεγάλης ποσότητας σκόνης. Υπέρ της «θεωρίας του υγρού νερού» πάντως συνηγορεί επίσης η ανίχνευση ορισμένων ορυκτών- όπως ο αιματίτης και ο γκαιτίτης- που χρειάζονται υγρό νερό για τον σχηματισμό τους.
Η αποστολή τού 2030
Το αν ο Αρης είχε κάποτε νερό ή όχι είναι ένα σημείο ζωτικής σημασίας για το κατά πόσον υπήρξε ποτέ «κατοικήσιμος». Αν εξαιρέσουμε κάποιες περιθωριακές θεωρίες που μιλάνε για «εξωτικές» μορφές εξωγήινης ζωής με μια χημεία εντελώς διαφορετική από αυτή που γνωρίζουμε στον πλανήτη μας, στο μεγαλύτερο μέρος της η αναζήτηση της ζωής σε άλλους πλανήτες βασίζεται στην υπόθεση ότι αυτή θα έχει αναπτυχθεί σε ένα περιβάλλον παρόμοιο με αυτό της Γης, με το νερό ως βασικότερο συστατικό του.
Εκτός από το γεγονός ότι η ατμόσφαιρά του είναι πολύ αραιή για την υποστήριξη της ζωής, ο Αρης δεν διαθέτει μαγνητικό πεδίο και είναι γεωλογικά νεκρός, αφού έχει χάσει προ πολλού την τεκτονική των πλακών που ανακυκλώνει ζωτικά συστατικά από το εσωτερικό προς την επιφάνειά του. Ακόμη και αν η ζωή μπορούσε να γεννηθεί με τη βοήθεια του νερού στο αλκαλικό και θρεπτικό έδαφός του, θα ήταν πολύ δύσκολο να επιβιώσει στις σκληρές και εχθρικές συνθήκες του πλανήτη, ο οποίος βάλλεται από τις υπεριώδεις ακτίνες και τις μαγνητικές καταιγίδες και, την περίοδο του χειμώνα, ψύχεται ακόμη και στους-140 βαθμούς Κελσίου.
Σε μια διαρκή αναζήτηση απαντήσεων, ο Αρης αποτελεί αντικείμενο διερεύνησης περισσότερο από κάθε άλλον πλανήτη στο ηλιακό μας σύστημα. Τρία μη επανδρωμένα διαστημόπλοια- τα αμερικανικά Μars Οdyssey και Μars Εxploration Reconnaissance και το ευρωπαϊκό Μars Εxpress- βρίσκονται αυτή τη στιγμή σε τροχιά γύρω του, ενώ το ρομπότ Οpportunity εξακολουθεί, αν και γερασμένο, να εξερευνά την επιφάνειά του. Μέσα στο 2009 η Κίνα και η Ρωσία θα στείλουν κοινή αποστολή στον Φόβο, τον έναν από τους δύο δορυφόρους του.
Το 2011 η ΝΑSΑ ετοιμάζεται να προσεδαφίσει ένα βελτιωμένο ρομπότ, το Μars Science Laboratory, ενώ η Ευρωπαϊκή Διαστημική Υπηρεσία σχεδιάζει να στείλει το πρώτο της ρομποτικό όχημα, το ΕxoΜars, για τη διερεύνηση οργανικών μορίων. Την ίδια χρονιά η ΝΑSΑ θα θέσει σε τροχιά ένα τρίτο μη επανδρωμένο διαστημόπλοιο, το ΜΑVΕΝ, το οποίο θα εξετάσει σωματίδια που διαφεύγουν από την ατμόσφαιρά του για να διαπιστώσει αν κάποτε ο πλανήτης διέθετε υγρό νερό. Η μεγάλη στιγμή όμως τοποθετείται στα τέλη της δεκαετίας του 2030: τόσο οι Ηνωμένες Πολιτείες, διά στόματος του προέδρου Τζορτζ Μπους, όσο και η Ευρώπη φιλοδοξούν ως τότε να στείλουν εκεί τους πρώτους ανθρώπους. Πόσο μας μοιάζει;
▅ Η ατμόσφαιρα του Αρη είναι αραιή και αποτελείται κατά 95% από διοξείδιο του άνθρακα, 3% άζωτο και 1,6% αργό, ενώ περιέχει ίχνη οξυγόνου, υδρατμών και ευγενών αερίων. Η ατμοσφαιρική πίεση στην επιφάνειά του είναι μικρότερη από το 1% της ατμοσφαιρικής πίεσης στη Γη, ενώ η βαρύτητά του φθάνει περίπου το 38% της βαρύτητας του πλανήτη μας.
▅ Το γεγονός ότι ο άξονας του Αρη έχει παρόμοια κλίση με τον άξονα του πλανήτη μας τού προσδίδει εποχές παρόμοιες με αυτές της Γης. Μόνο που, επειδή το έτος του ισοδυναμεί με δύο δικά μας, η διάρκειά τους είναι διπλάσια. Η μέση θερμοκρασία του πλανήτη κυμαίνεται γύρω στους -50 βαθμούς Κελσίου. Το καλοκαίρι φθάνει ως και τους 20 βαθμούς, τον χειμώνα όμως μπορεί να πέσει στους-140. Οι ακραίες θερμοκρασίες κάνουν το διοξείδιο του άνθρακα να παγώνει και να σχηματίζει ξηρό πάγο στην επιφάνειά του.
▅ Η διάμετρος του Αρη είναι περίπου η μισή από τη διάμετρο της Γης, αλλά η μορφολογία του εδάφους του, με τους τεράστιους κρατήρες, τα σβησμένα ηφαίστεια, τα φαράγγια και τους πολικούς πάγους, παρουσιάζει εντυπωσιακά μεγέθη. Το όρος Ολυμπος, με υψόμετρο 26 χλμ. και έκταση περίπου όσο η Βρετανία, είναι το υψηλότερο βουνό στο ηλιακό μας σύστημα. Το Valles Μarineris, με μήκος περίπου 4.000 χλμ.- ίσο περίπου με το μήκος της Ευρώπης- και βάθος 7 χλμ., είναι το μεγαλύτερο φαράγγι στο σύστημά μας.
▅ Ο Αρης έχει δύο «φεγγάρια». Οι δορυφόροι του ονομάζονται Φόβος και Δείμος και από την επιφάνεια του πλανήτη φαίνονται πολύ διαφορετικοί από τη δική μας Σελήνη. Επειδή έχουν ακανόνιστο σχήμα, οι ειδικοί πιστεύουν ότι πρόκειται για αστεροειδείς που «παγιδεύτηκαν» από τον πλανήτη.
Η Ελλάδα στον ρυθμό των αστεριών
Για τη διοργάνωση των εθνικών μας εκδηλώσεων στο Ετος της Αστρονομίας, έχουν ενεργοποιηθεί τρεις συντονιστικοί φορείς: η Εθνική Αστρονομική Επιτροπή (από πλευράς του κράτους), η Ελληνική Αστρονομική Εταιρεία (ως κλαδικός εκπρόσωπος των αστρονόμων) και ο διαδικτυακός κόμβος «Αστρονομία 2009» – www.astronomy2009. gr- (ως πύλη επικοινωνίας των εκδηλώσεων). Πέραν του συντονισμού, τις επί μέρους δράσεις θα διοργανώσουν όλοι οι ευαισθητοποιημένοι φορείς, από ερευνητικά ιδρύματα, αστεροσκοπεία και πλανητάρια ως τον κάθε ερασιτεχνικό σύλλογο αστρονομίας και μεμονωμένο ερασιτέχνη αστρονόμο. Ετσι, το αρχικό πρόγραμμα εθνικών εκδηλώσεων που μας γνωστοποιήθηκε- χωρίς να αποκλείεται η διεύρυνσή του- περιλαμβάνει τα εξής:
* Η εναρκτήρια εκδήλωση στην Ελλάδα για το Παγκόσμιο Ετος Αστρονομίας 2009 σχεδιάζεται από την ελληνική οργανωτική επιτροπή για το τέλος Ιανουαρίου και θα πραγματοποιηθεί στο Πλανητάριο του Ευγενιδείου Ιδρύματος. Το ίδιο το Πλανητάριο του Ευγενιδείου υλοποιεί εκτεταμένο πρόγραμμα εκπαιδευτικών και εκλαϊκευτικών δραστηριοτήτων, το οποίο περιλαμβάνει νέες παραστάσεις πλανηταρίου, εκδόσεις βιβλίων και ημερολογίων, εκθέσεις αστροφωτογραφίας και εκθέσεις επιστήμης και τέχνης, μαθητικούς διαγωνισμούς και δραστηριότητες επικοινωνίας με το ευρύ κοινό. Για τα παραπάνω θα συνεργαστεί και με άλλους οργανισμούς, όπως το Μέγαρο Μουσικής, το Ινστιτούτο Αστρονομίας και Αστροφυσικής και το Ινστιτούτο Διαστημικών Εφαρμογών και Τηλεπισκόπησης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών. Παράλληλα, προετοιμάζονται παραγωγές τηλεοπτικού προγράμματος και DVD με θέματα αστρονομικού ενδιαφέροντος. * Η Ελληνική Αστρονομική Εταιρεία έχει προχωρήσει στην εκπόνηση προγράμματος εκδηλώσεων στις μεγάλες πόλεις της Ελλάδας, το οποίο αναμένεται να επεκταθεί και να καλύψει όλη τη χώρα με ομιλίες και εκδηλώσεις, καθώς και με παρουσία στα μέσα μαζικής ενημέρωσης.
Τον Σεπτέμβριο του 2009, στο πλαίσιο του 9ου Πανελλήνιου Συνεδρίου της Ελληνικής Αστρονομικής Εταιρείας (το οποίο θα πραγματοποιηθεί στην Αθήνα από τις 20 ως τις 24 Σεπτεμβρίου), θα γίνουν σχετικές εκδηλώσεις, καθώς και μία ημερίδα για εκπαιδευτικούς. * Το Αστεροσκοπείο του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, σε συνεργασία με τον Ομιλο Φίλων Αστρονομίας της Θεσσαλονίκης, σχεδιάζει σειρά εκδηλώσεων στη συμπρωτεύουσα.
* Το Κέντρο Διάδοσης Επιστημών και Μουσείο Τεχνολογίας της Θεσσαλονίκης Νόησις έχει προγραμματίσει για το Παγκόσμιο Ετος Αστρονομίας τις εξής εκδηλώσεις: Γαλιλαίος,ο πρωτοπόρος της Αστρονομίας (11.1.2009), Παρουσίαση και διανομή υλικού για προβολή στα σχολεία (22.1.2009), Η Αστρονομία στην αναγεννησιακή τέχνη (9.2.2009), Η Αστρονομία στην αρχαία Αίγυπτο, 40 χρόνια από την πρώτη προσσελήνωση, 400 χρόνια παρατήρησης της Σελήνης με τηλεσκόπιο (29.5.2009).
* Το Κέντρο Ερευνών Αστρονομίας της Ακαδημίας Αθηνών θα διοργανώσει ομιλίες ανοικτές στο κοινό στο κεντρικό κτίριο της Ακαδημίας Αθηνών.
* Το Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχ.Υπολογιστών του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης, σε συνεργασία με την Ενωση Ελλήνων Φυσικών και το Ιδρυμα Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης, θα διοργανώσει σειρά ομιλιών στην Αίθουσα Καπναποθήκης «Π» της Ξάνθης.
* Επίσης, οι ερασιτεχνικοί σύλλογοι σε όλη την Ελλάδα έχουν ξεκινήσει τον σχεδιασμό δραστηριοτήτων για το Παγκόσμιο Ετος Αστρονομίας, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στις εκδηλώσεις που θα ενταχθούν στο πρόγραμμα «100 Ωρες Αστρονομίας» (2-5 Απριλίου 2009).
* Το 6o Πανελλήνιο Συνέδριο Ερασιτεχνικής Αστρονομίας, το οποίο θα πραγματοποιηθεί στην Αλεξανδρούπολη (25-27 Σεπτεμβρίου 2009) με την οργανωτική φροντίδα του Συλλόγου Ερασιτεχνικής Αστρονομίας Θράκης, θα φέρει κοντά ερασιτέχνες αστρονόμους από όλη την Ελλάδα και θα είναι αφιερωμένο στο Παγκόσμιο Ετος Αστρονομίας.
* Η Ελληνική Αστρονομική Ενωση, σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Αστρονομίας και Αστροφυσικής του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, ετοιμάζει σειρά ανοικτών εκδηλώσεων για το ευρύ κοινό.
* Το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, σε συνεργασία με το Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών και την Ευρωπαϊκή Εταιρεία Πλανητικών Μελετών (Εuroplanet), προγραμματίζει εκδηλώσεις στρογγυλής τραπέζης, διαλέξεις, εκθέσεις και συναυλίες.
* Η Εταιρεία Αστρονομίας και Διαστήματος, με έδρα τον Βόλο, σχεδιάζει εκδηλώσεις και δραστηριότητες για την προώθηση της αστρονομίας στο κοινό. Αντίστοιχες εκδηλώσεις διοργανώνονται από την Αστρονομική Εταιρεία Βορείου Αιγαίου «Γαλιλαίος» στη Μυτιλήνη.
Τέλος, προετοιμάζεται η έκδοση βιβλίων με αστρονομικά θέματα, τα οποία θα κυκλοφορήσουν μέσα στο έτος.
* Καθώς όλα αυτά θα γίνουν με ελάχιστη κρατική χρηματοδότηση και μέγιστη «φιλοτιμία των εμπλεκομένων», ρωτήσαμε τον πρόεδρο της Εθνικής Αστρονομικής Επιτροπής και της ελληνικής επιτροπής για τη διοργάνωση του Παγκοσμίου Ετους Αστρονομίας, καθηγητή κ. Χρήστο Γούδη, τι μπορεί να σημαίνει για τους Ελληνες ένα «έτος αστρονομίας» υπό τις συνθήκες που ήδη βιώνουμε. Μας απάντησε:
«Το Παγκόσμιο Ετος Αστρονομίας 2009μέσα από τις εκδηλώσεις των αστρονόμων σε όλον τον πλανήτη καθ΄ όλη τη διάρκεια του χρόνουαποσκοπεί στη διάδοση των γνώσεων που κατέχει σήμερα ο άνθρωπος αναφορικά με τα κοσμικά δρώμενα και μέσω αυτών στην παροχή μιας διεξόδου φυσικής και ψυχικής ανάτασης από τα όσα καταθλιπτικά ζούμε στην καθημερινότητά μας.Διότι, όπως είπε κάποτε και ο μεγάλος ρώσος συγγραφέας Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ, “ όλα θα περάσουν.Τα βάσανα,οι πόνοι,το αίμα,η πείνα,οι αρρώστιες.Το σπαθί θα εξαφανισθεί,όμως τα άστρα θα μείνουν,ακόμη και όταν τα χνάρια απ΄ τα κορμιά και τις πράξεις μας θα ΄χουν σβήσει από τη γη.Δεν υπάρχει άνθρωπος που να μην το ξέρει. Τότε,λοιπόν,γιατί δεν θέλουμε να στρέψουμε το βλέμμα μας επάνω τους;” Γιατί;».
