1. Ενας παλαιότερος πολιτικός αρχηγός είχε κάποτε αστόχως χρησιμοποιήσει τον όρο «τεχνοκράτες» για να δηλώσει τους «Ειδικούς»- και τρομάζομε ακόμα ν΄ απαλλαγούμε απο εκείνο το γλωσσικό ολίσθημα. Διότι, Τεχνοκρατία είναι η συμπεριφορά ενός αθλίου Ειδικού (μηχανικού, οικονομολόγου, ιερέως ή και γυμναστή) ο οποίος συνιστά ή προβαίνει σε πράξεις που διατρανώνουν την σπουδαιότητα της ειδικότητάς-του, εκμεταλλευόμενος την επαγγελματική-του θέση, και αδιαφορώντας για τις ευρύτερες συνέπειες των απόψεων ή πράξεών του πάνω στην Επιχείρηση, την Κοινότητα ή την Κοινωνία. Μέχρι και ομώνυμο (ημιφασιστικό) κόμμα είχε εμφανισθεί στις ΗΠΑ κατά τον 19ο αιώνα- η υπεραπλοποίηση των ημιμαθών σχετικά με την θεμελιώδη λειτουργία και την απέραντη περιπλοκή του πολιτικού βίου.
Αλλωστε, έχομε και σήμερα μπροστά-μας ενα τέτοιο γιγαντιαίο φαινόμενο Τεχνοκρατίας- την υπονόμευση της διεθνούς Οικονομίας απο άκρως ειδικευμένα Τραπεζικά στελέχη, τα οποία για να αυξήσουν τα άμεσα οφέλη της επιχείρησής-τους της επαγγελματικής-των φήμης και της τσέπης-τους, ανέπτυξαν κατα «επιστημονικόν» τρόπο την παραγωγή τραπεζικών προϊόντων, τα οποία ελάχιστη μόνον σχέση είχαν με την πραγματική Οικονομία και τα μακροπρόθεσμα κοινωνικά συμφέροντα.
2. Σήμερα πάντως θα υπενθυμίσω πολύ μικρότερης σημασίας φαινόμενα τεχνοκρατίας ορισμένων επαγγελματικών σιναφιών, που φαίνονται να αδιαφορούν για τις ευρύτερες συνέπειες της επαγγελματικής συμπεριφοράς των- φτάνει να βολεύονται ή να προβάλλονται τα μέλη τους. Μήν ανησυχήσετε αδίκως· δεν πρόκειται για συνέπειες σοβαρές- πολλές φορές όμως είναι απλώς ανυπόφορες.
Θ΄ αρχίσω με την επιδεικτική οικειότητα ανάμεσα στον ανταποκριτή της τηλοψίας και τον παρουσιαστή ειδήσεων: «Ναι, Μαρία, αυτή τη στιγμή βλέπω το ποτάμι να παρασύρει στον πνιγμό δυό παιδιά». Πρώτον, είναι εμφανέστατη η δυσαρμονία μεταξύ της σοβαρότητας της είδησης αφενός και της παρεμβολής του ονόματος της παρουσιάστριας! Και δεύτερον, είναι εξ ίσου εμφανής η προσβολή προς τους θεατές οι οποίοι, τάχα, δέν είναι αποδέκτες των ειδήσεων- η Μαρία είναι. Θέατρο δηλαδή- και φτηνιάρικο θέατρο, το οποίο (από μικρού συμφέροντος ορμώμενοι) μας επιβάλλουν οι Ειδικοί της τηλοψίας, και του ραδιοφώνου πολλές φορές.
Για να μείνω λίγο ακόμη στα μήέντυπα ΜΜΕ, θα υποστηρίξω τώρα οτι κάμποσοι εκφωνητές αλλοιώνουν εμφαντικώς το ύφος της εκφώνησης «για να μήν περάσουν απαρατήρητοι»: Συνηθέστατα ανεβοκατεβάζουν τον τόνο της φωνής-τους τσαχπινιάρικα (ιδίως τις παραλήγουσες), για να ζωντανέψουν τάχα τον λόγο, ακόμη κι όταν απαγγέλλουν δρομολόγια πλοίων. ΄Η παραλείπουν κάμποσες ενδιάμεσες αναπνοές (για ν΄ αποκτήσει τάχα ενδιαφέρον η περιγραφή) αδιαφορώντας για το άγχος που μεταδίδουν στον ακροατή- ακόμα κι αν πρόκειται για τα δεδομένα του κομματιού συμφωνικής μουσικής που θ΄ ακολουθήσει. Προσέξτε δέ οτι στην τηλεόραση, ετούτα τα τερτίπια παρατηρούνται μόνο σε εκφωνητές που δέν τους βλέπομε- διοτι άν τους βλέπαμε, η γελοιότητα θα ήταν πασιφανής.
Εχω φίλους που αλλάζουν συχνότητα για ν΄ αποφύγουν αυτό το (ανεπαίσθητο;) βασανιστήριο. Ανάλογα άλλωστε συμβαίνουν και σε μερικές απο μεγαφώνου αναγγελίες στο κλεινόν αεροδρόμιο των Αθηνών. Δικαιούμαστε όμως να απαιτήσουμε απο αυτήν την κατηγορία «Ειδικών» να μήν μας επιβάλλουν τις φωνητικές τους τσαχπινιές, κι ούτε να επιδεικνύουν την όποιαν μεταξύ τους οικειότητα- δέν μας αφορά.
3. Βεβαίως και δεν χάθηκε ο κόσμος, θα μου πείτε. Αλλ΄ η καθημερινότητα είναι το άθροισμα απο μικροπράγματα κυρίως, τα οποία συνθέτουν τον βίο μας.
Και παίρνω τώρα ενα άλλο παράδειγμα μιας συμπαθέστατης κατηγορίας εργαζομένων- των καθαριστριών στα ξενοδοχεία: Ετσι και βγουν με τα αμαξίδιά-τους στους διαδρόμους στις εφτάμισι το πρωί, θ΄ αντιλαλήσει το ξενοδοχείο απ΄ τις (επαγγελματικές συνήθως, κουτσομπολικές ενίοτε φωνές τους)- κι άντε εσύ, που τις πληρώνεις, να μπορέσεις να κοιμηθείς. Το χειρότερο δε είναι που οι επόπτες του ξενοδοχείου σού απαντούν «τους το λέμε, αλλά δέν μας ακούνε». Οσο ασήμαντη κι άν φαίνεται ετούτη η περίπτωση, συνιστά νομίζω μιαν εμβληματική εφαρμογή Τεχνοκρατίας Ειδικών: Αδιαφορώ για τις ευρύτερες συνέπειες των επαγγελματικών-μου δράσεων- φτάνει να υπηρετούνται πρώτον οι ανάγκες οι δικές-μου και των συναδέλφων μου…
Στην άλλη άκρη του φάσματος βαθμού σοβαρότητας, βρίσκεται το ιστορικόν ανάλογον της Νομενγκλατούρας, η οποία διέβρωσε εκ των έσω την ίδια την ισχύ της μαρξικής θεωρίας.
4. Εδίστασα πολύ να αναφέρω ετούτο το τελευταίο παράδειγμα μικροτεχνοκρατίας μιας άλλης κατηγορίας συμπαθών Ειδικών: Πρόκειται για τις συνέπειες μιας παρεξήγησης (που έχει δυστυχώς κάμποσο επικρατήσει) οτι τάχα η γνωστή Σχολική Γραμματική της νεοελληνικής έχει, λέει, υποχρεωτική γενική εφαρμογή κι έξω απ΄ τα Σχολεία όπου διδάσκεται. Αλλά (όπως έχομε λεπτομερώς υποδείξει σ΄ αυτές εδώ τις ίδιες τις στήλες, πριν απο δέκα περίπου χρόνια), έργον των φιλολόγων είναι η μελέτη των γλωσσικών φαινομένων- ενώ η Ρυθμιστική Γραμματική θα είναι έργον ενος ευρύτατου πανελλήνιου οργάνου τυποποιήσεως αυτού του κατεξοχήν εθνικού μέσου που είναι η γλώσσα- με πρωτεύουσα συμμετοχή εκπροσώπων των ποικίλων κατηγοριών Χρηστών της γλώσσας, σ΄ όλα τα χρηστικά-της επίπεδα. Αλλωστε, και οι Κοινωνιολόγοι μελετούν αρμοδίως τα κοινωνικά φαινόμενα- τους νόμους του Κράτους όμως δεν τους συντάσσουν ούτε τους ψηφίζουν οι Κοινωνιολόγοι!
Απ΄ αυτήν την άποψη, προσφέρουν πολύ αρνητική υπηρεσία στον τόπο ορισμένοι (ζωντανοί ή αυτοματοποιημένοι) διορθωτές κειμένων, οι οποίοι απαλείφουν λ.χ. το ζωτικό τελικό «νι» στα άρθρα της αιτιατικής ενικού των αρσενικών ονομάτων (εις όφελος του αρβανίτικου το Λάκη, το Μήτσο…) ή διαμαρτύρονται για τη χρήση ορισμένων επιρρημάτων εξαιρετικής ευστοχίας στον καθημερινό επιστημονικό λόγο. Αυτή κι αν είναι τεχνοκρατία, ως σφετερισμός των δικαιωμάτων άλλων κοινωνικών εταίρων, και ως αυτολιβανωτός μιάς κατηγορίας σεβαστών επιστημόνων. Αλλά σας είπα, τίποτ΄ απ΄ όλ΄ αυτά δέν είναι τόσο σοβαρό. Ενσυγκρίσει ιδίως με τη σοβούσα οικονομική-μας κατάπτωση (την ημεδαπή, εννοώ, όχι την εισαγόμενη), δοθέντος οτι εμείς εδώ παράγομε μόνον ενα εξαιρετικώς μικρό ποσοστό προϊόντων, ενσχέσει με όσα καταναλώνομε. Και ποιος τάχα θα τολμούσε να μιλήσει για Τεχνοκρατία Πολιτικών…
Ο κ. Θεοδόσης Π. Τάσιος είναι ομότιμος καθηγητής του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου.
