Λευκώματα

Με μήκος 1.100 χιλιόμετρα, η Εγνατία οδός αποτέλεσε από την αρχαιότητα δίαυλο επικοινωνίας και διακίνησης ανθρώπων, προϊόντων και ιδεών, από την Αδριατική ως τον Βόσπορο. Στρατοί, έμποροι, μετανάστες και περιηγητές σημάδεψαν την ιστορία της, που ξεκίνησε όταν οι Ρωμαίοι αποφάσισαν τη «ζεύξη» των δύο θαλασσών και βάλθηκαν να υπερνικήσουν κάθε φυσικό εμπόδιο (ορμητικά ποτάμια, τετράψηλα βουνά, ελώδεις εκτάσεις και σαθρά εδάφη) που βρέθηκε στο διάβα τους. Το κείμενο του Λώλου ...

Με μήκος 1.100 χιλιόμετρα, η Εγνατία οδός αποτέλεσε από την αρχαιότητα δίαυλο επικοινωνίας και διακίνησης ανθρώπων, προϊόντων και ιδεών, από την Αδριατική ως τον Βόσπορο. Στρατοί, έμποροι, μετανάστες και περιηγητές σημάδεψαν την ιστορία της, που ξεκίνησε όταν οι Ρωμαίοι αποφάσισαν τη «ζεύξη» των δύο θαλασσών και βάλθηκαν να υπερνικήσουν κάθε φυσικό εμπόδιο (ορμητικά ποτάμια, τετράψηλα βουνά, ελώδεις εκτάσεις και σαθρά εδάφη) που βρέθηκε στο διάβα τους. Το κείμενο του Λώλου και οι φωτογραφίες του Γερόλυμπου φωτίζουν τη ζωή του μοναδικού αυτού οδικού άξονα, ο οποίος μετά την ακμή του στα χρόνια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας διασπάται στα χρόνια του Βυζαντίου σε ανατολικό τμήμα (Κωνσταντινούπολη- Δυτική Μακεδονία) το οποίο επιβιώνει, και σε δυτικό τμήμα (ΔυρράχιοΔυτική Μακεδονία)

που ατονεί. Στα χρόνια της οθωμανικής παρουσίας και της βαλκανικής ενοποίησης, ο δρόμος επανεμφανίζεται στην αρχική διαδρομή του, αλλά σε νέο ρόλο, εξαιτίας της διαφορετικής οργάνωσης του χώρου και της επαρχιακής διοίκησης. Οπως σημειώνει ο ιστορικός Βασίλης Παναγιωτόπουλος στην εισαγωγή του, από τον 15ο και κυρίως στις αρχές του 16ου αιώνα, η Βαλκανική αναδεικνύεται ως περιοχή ζωτικής σημασίας για την Οθωμανική Αυτοκρατορία που έχει βλέψεις επέκτασης προς Δυσμάς, και μετά τις οδυνηρές ήττες στη Βιέννη (1683) και στο Μοχάτς (1687) οι Οθωμανοί θωρακίζουν με οδικό δίκτυο τη Δυτική Βαλκανική που συνορεύει με τα κράτη των «απίστων» χριστιανών. Ετσι ο ρόλος της Εγνατίας αναβαθμίζεται σε σημαντικό βαθμό.

Αν και η διαδρομή του διαφοροποιήθηκε μέσα στους αιώνες, ο σπουδαίος αυτός άξονας, αναδεικνύει την ιστορική ταυτότητα των περιοχών που διασχίζει, αλλά και το εξαιρετικό φυσικό κάλλος τους. Οι έγχρωμες φωτογραφίες είναι αδιάψευστος μάρτυρας αυτού του γεγονότος: μια συστάδα δέντρων στις όχθες της λίμνης Βεγορίτιδας, τα αρχαία τείχη της Εδεσσας με το Βαρώσι στο βάθος, η κοιλάδα του ποταμού Σκουμπίν μεταξύ Ελμπασάν και Λιμπράζντ, η πεδιάδα της Αμφίπολης με τον περίφημο Λέοντα, το τείχος του υδραγωγείου της Αναστασιούπολης, τα εντυπωσιακά ερείπια των Φιλίππων, τμήμα της Εγνατίας στον Αγιο Σύλλα Καβάλας, το κατάστρωμα οθωμανικής γέφυρας της Εγνατίας, έργο του Μιμάρ Σινάν, στον κόλπο του Μπουγιούκτσεκμετσέ στην Ανατολική Θράκη.

Στους διωγμούς του ελληνικού στοιχείου στη μικρασιατική Φώκαια το 1914 και το 1922 αναφέρονται οι φωτογραφίες που τράβηξε ο γάλλος μηχανικός και αρχαιολόγος Σαρτιώ (1876-1944) ο οποίος ανέσκαπτε συστηματικά την περιοχή. Το υλικό ανακάλυψε ο επιμελητής του τόμου στο Παρίσι και εξιστορεί λεπτό προς λεπτό τα μαρτύρια που πέρασαν οι έλληνες κάτοικοι της πόλης στα χέρια των μπουλουκιών από άτακτους Τούρκους που πυρπόλησαν και λεηλάτησαν πολλά σπίτια. Ο Σαρτιώ, για να αποτρέψει μεγαλύτερη αιματοχυσία, ύψωσε με τη βοήθεια των συνεργατών του τη γαλλική σημαία σε τέσσερα σπίτια, κατορθώνοντας να σώσει μεγάλο μέρος του πληθυσμού από τους διψασμένους για αίμα τσέτες.

Ενα συναρπαστικό ταξίδι στην άγρια φύση της χώρας μας μέσα από τον φακό των πιο αξιόλογων ελλήνων και ξένων φωτογράφων. Στο δάσος της Δαδιάς ο μαυρόγυπας πετά με σχεδόν ακίνητα φτερά που το άνοιγμά τους φτάνει τα δυόμισι μέτρα. Περισσότερα από 350 είδη φυτών έχουν καταγραφεί κατά μήκος του ποταμού Εβρου, ενώ το δέλτα του πλημμυρίζει από εκατοντάδες λευκά και ροδόχρωμα φλαμίνγκα. Το δάσος του Φρακτού Δράμας είναι τόσο πυκνό που δίνει την εντύπωση του φραγμένου και απροσπέλαστου. Ο εμπλουτισμός της λίμνης Κερκίνης με θρεπτικά συστατικά από τον Στρυμόνα κάνει τη βλάστηση να θάλλει, ενώ στην περιοχή έχουν καταγραφεί 279 είδη πουλιών.

Η πρώτη εκτεταμένη, συνολική μονογραφία για τον μεγάλο έλληνα ζωγράφο (1878/79-1967) με στόχο να αναδειχθεί η ιστορική σημασία της καλλιτεχνικής ανέλιξής του και να τεθούν οι βάσεις για νέα κριτική ερμηνεία της ανυπέρβλητης προσφοράς του στην ελληνική τέχνη. Η έκδοση περιλαμβάνει εκτενές τεχνοϊστορικό κείμενο που παρακολουθεί διεξοδικά, μέσα από άγνωστο αρχειακό υλικό, τη ζωή και την καλλιτεχνική δημιουργία του ζωγράφου. Ακολουθούν έγχρωμες αναπαραγωγές 320 έργων του, πολλά εκ των οποίων δημοσιεύονται πρώτη φορά, καθώς και δεκάδες αφανή μέχρι σήμερα έργα: τοπία, προσωπογραφίες, νεκρές φύσεις και αλληγορικές συνθέσεις.

Ο φακός του Σκουλά μάς δείχνει τη δική του Κρήτη και τα χνάρια που άφησαν στο τοπίο της οι πολιτισμοί που την κατοίκησαν: το ιερό του Ποσειδώνα των Ταύρων που έχτισαν στον Αγιο Ζωσιμά, στο Πανοχώρι Σελίνου, ορεσίβιοι των κλασικών χρόνων· η ξερή νησίδα του Μόχλου στον κόλπο του Μεραμπέλλου, ο οργανωμένος παράλιος οικισμός του Πετρά Σητείας, που κατοικήθηκε συνεχώς από τα μέσα της τρίτης χιλιετίας μέχρι το 1450 π.Χ. · η γεωμετρική νεκρόπολη της Ορθής Πέτρας· οι τρεις μεγάλες διώροφες επαύλεις των υστερομινωικών χρόνων στην Τύλισο, τα πλούσια σε μορφή και κτερίσματα ταφικά οικοδομήματα στο Φουρνί· η άλλοτε κραταιά Ολούς, πάνω στον ισθμό που ένωνε κάποτε την ξηρά με τη χερσόνησο της Σπιναλόγκας.

Ολες οι φωτογραφίες του λευκώματος κέρδισαν βραβείο ή διάκριση στον διαγωνισμό «Φωτογράφος άγριας φύσης 2008». Στις σελίδες του ξεχωρίζουν πολλές εντυπωσιακές λήψεις, εμάς ωστόσο μας συγκίνησε η «Αετομαχία» του Αντονι Κάσπζακ από την Πολωνία. Οταν ο φωτογράφος ανακάλυψε μια νεκρή άλκη, συνειδητοποίησε ότι επρόκειτο για το τέλειο δόλωμα. Ετσι, έφτιαξε εκεί κοντά την κρυψώνα του. Επειτα από πέντε ώρες εμφανίστηκαν δύο θαλασσαετοί, ένας ενήλικος και ένας νεαρός. Η χιονοθύελλα δημιούργησε το ιδανικό σκηνικό για τη μάχη. Οπως ήταν αναμενόμενο, νικητής αναδείχθηκε ο ώριμος και πιο πεπειραμένος αετός, ο οποίος ανάγκασε τον νεαρό να περιμένει πάνω από μία ώρα στη σειρά, μαζί με τις καρακάξες και τα άλλα πτωματοφάγα ζώα.

Εβδομήντα έξι φωτογραφίες που καλύπτουν την περίοδο από το 1853 έως σήμερα. Οπως γράφει σε δοκίμιό της η Ρόουζ Μακόλεϊ «η κυριαρχία που ασκούν στο μυαλό των ανθρώπων τα κατάλοιπα του συγκλονιστικού παρελθόντος, του παρελθόντος της Ιστορίας, του θρύλου και του μύθου, που χάνεται στα βάθη των αιώνων είναι στη βάση της μυστικιστική κατά μεγάλο μέρος». Υπό αυτό το πρίσμα συγκλονίζουν οι απόψεις της Ακρόπολης του Δ. Κωνσταντίνου (περ. 1865), του Παρθενώνα του Μπουασονά (1908) και των Καρυάτιδων του Ετζ (1928-29).

Ακολούθησε το Βήμα στο Google news και μάθε όλες τις τελευταίες ειδήσεις.