«Κρίση ιστορικών διαστάσεων» αποκάλεσε την τρέχουσα κρίση ο νεοεκλεγείς πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμακαι υποσχέθηκε την περασμένη εβδομάδα ότι θα δημιουργήσει 2,5 εκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας. Τις υποσχέσεις του δημοφιλούς νέου προέδρου πρόλαβαν οι δραματικές προχθεσινές ειδήσεις που επιβεβαίωσαν το γκρέμισμα της αμερικανικής αγοράς εργασίας. Προχθές ανακοινώθηκε ότι χάθηκαν 533.000
θέσεις εργασίας τον Νοέμβριο και ότι το ποσοστό της ανεργίας εκτινάχθηκε στο 6,7%.
Επισημαίνεται ότι η συρρίκνωση της απασχόλησης για ενδέκατο κατά σειρά μήνα έχει οδηγήσει στην απώλεια περίπου 2 εκατομμυρίων θέσεων εργασίας τον τρέχοντα χρόνο στις ΗΠΑ.
Το οικονομικό αυτό χάος πάγωσε τους επενδυτές σε όλον τον κόσμο, καθώς συνειδητοποιούν ότι ύστερα από 12 μήνες ύφεσης στις ΗΠΑ η αμερικανική οικονομία συνεχίζει να επιδεινώνεται ραγδαία, ενώ όλες οι μετρήσεις, όπως το εισόδημα και η κατανάλωση, έχουν δείξει ότι οι καταναλωτές βρίσκονται σε πολύ δύσκολη οικονομική κατάσταση.
Ωστόσο τα προχθεσινά στοιχεία για την απασχόληση και την ανεργία στις ΗΠΑ είναι αυτά που έδωσαν τη χαριστική βολή, καθώς πιστεύεται ότι πολύ δύσκολα θα αναστραφεί η κατάσταση αυτή, η οποία και θα επιδεινώσει περαιτέρω τις προοπτικές της παγκόσμιας οικονομίας και των επιχειρήσεων. Τα στοιχεία της αμερικανικής αγοράς εργασίας, τα οποία και αποκαλούνται«δισκοπότηρο»για τις αγορές, επιβεβαίωσαν τη φήμη τους. Παραμερίστηκαν αμέσως οι ιστορικές μειώσεις των επιτοκίων από τις κεντρικές τράπεζες της Ευρώπης. Ξεχάστηκε και η διάσωση της αμερικανικής τράπεζας Citigroup και, κυρίως, τα νέα επιθετικά και άκρως αντισυμβατικά μέτρα της κεντρικής τράπεζας των ΗΠΑ (Fed) να αγοράσει δάνεια ύψους 800 δισ. δολαρίων.
▅Απώλειες στη Γηραιά Ηπειρο
Τα χρηματιστήρια της Ευρώπης έκλεισαν την Παρασκευή με ημερήσιες απώλειες γύρω στο 5%, ενώ οι αμερικανικές αγορές έχαναν πάνω από το 2% της αξίας τους. Επίσης οι αποδόσεις κρατικών ομολόγων και από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού κατρακύλησαν σε επίπεδα ρεκόρ. Ειδικότερα τα μηνύματα από τις αγορές κρατικών ομολόγων για τις προοπτικές της παγκόσμιας οικονομίας είναι ιδιαίτερα δυσοίωνα.
Τις τελευταίες ημέρες οι αποδόσεις των 10ετούς διάρκειας ομολόγων του αμερικανικού Δημοσίου έχουν πέσει κάτω από το 3%, που είναι τα χαμηλότερα επίπεδα των τελευταίων 50 ετών. Η πτώση αυτή υποδηλώνει τεράστια αρνητική εκτίμηση για την παγκόσμια οικονομία και συνεχή φυγή των επενδυτών προς την «ασφάλεια». Η απόδοση στους τρίμηνης διάρκειας κρατικούς τίτλους κατρακύλησε στο 0,04%- επίπεδα που είναι τα χαμηλότερα από το 1940. Στη Βρετανία η απόδοση του 10ετούς υποχώρησε κάτω από το 4% για πρώτη φορά από το 1961 και η απόδοση του γερμανικού Βund είναι κοντά στο 3%. Φαίνεται ότι οι αγορές ομολόγων ακολουθούν το μονοπάτι που έθεσε η Ιαπωνία τη δεκαετία του 1990, όπου η απόδοση των 10ετών κρατικών χαρτιών βρίσκεται μόλις στο 1,40%.
Οι επενδυτές επίσης παρακολουθούν εκ του πλησίον τη συμπεριφορά της απόδοσης των 10ετούς διάρκειας κρατικών ομολόγων, καθώς στην κυριολεξία καθορίζεται από τις μελλοντικές προοπτικές του πληθωρισμού. Τα τρέχοντα ιστορικά χαμηλά επίπεδα της απόδοσης του 10ετούς ομολόγου αντικατοπτρίζουν την απομάκρυνση του premium για τον πληθωρισμό.
Φαίνεται λοιπόν τις τελευταίες εβδομάδες ότι ο κίνδυνος του πληθωρισμού για τα επόμενα 10 χρόνια έχει προεξοφληθεί από τις αμερικανικές αγορές ομολόγων. Πόσο δε μάλλον που η Fed ανακοίνωσε ότι προγραμματίζει να αγοράσει τιτλοποιημένα στεγαστικά δάνεια ύψους 500 δισ. δολαρίων, στην προσπάθειά της να μειώσει τα μακροπρόθεσμα επιτόκια, τα οποία παραμένουν παράλογα υψηλά παρά τις επανειλημμένες μειώσεις των βραχυπρόθεσμων επιτοκίων.
▅Η ζωή των ενυπόθηκων δανείων
Στις ΗΠΑ ο μέσος όρος ζωής ενός ενυπόθηκου δανείου είναι περίπου 10 χρόνια, λαμβάνοντας υπόψη τη δυνατότητα των ιδιοκτητών κατοικιών να επαναχρηματοδοτήσουν το χρέος τους όταν τα επιτόκια μειώνονται ραγδαία. Σημειωτέον ότι ο γκουρού των ομολόγων, οΜπιλ Γκρος(ο οποίος διαχειρίζεται το μεγαλύτερο αμοιβαίο ομολογιακό κεφάλαιο στον κόσμο), μιλώντας στο οικονομικό τηλεοπτικό κανάλι CΝΒC δήλωσε πως προβλέπει περαιτέρω πτώση των επιτοκίων στα ενυπόθηκα δάνεια στις ΗΠΑ.
Ο κ. Γκρος πιστεύει ότι τα επιτόκια θα σταθεροποιηθούν γύρω στο 4,5%5% μετά τη δέσμευση της Fed να αγοράσει τα «πεθαμένα» ενυπόθηκα δάνεια και άλλα χρέη ύψους 500 δισ. δολαρίων. Τα χαμηλότερα επιτόκια δεν θα σώσουν τους ιδιοκτήτες των κατοικιών που βρίσκονται στο χείλος της κατάσχεσης. Για την πλειονότητα ωστόσο των δανειοληπτών η χαμηλότερη μηνιαία δόση του δανείου θα τους φέρει κάποια ανακούφιση, τώρα που η ύφεση αρχίζει και «δαγκώνει» στις ΗΠΑ.
Οσον αφορά τα βραχυπρόθεσμα επιτόκια, αναμένεται ότι η Fed θα τα οδηγήσει στο μηδέν. Τα έχει ήδη μειώσει στο 1%, σε επίπεδα δηλαδή που είναι τα χαμηλότερα του τελευταίου μισού αιώνα, και αναμένεται ότι στη συνεδρίαση της προσεχούς εβδομάδας θα τα μειώσει τουλάχιστον κατά μισή ποσοστιαία μονάδα ως και 75 μονάδες βάσης. Λέγεται επίσης ότι θα αρχίσει να ρίχνει ακόμη περισσότερο ρευστό στην οικονομία, ώστε να φρενάρει την κάθετη πτώση των τιμών και της οικονομικής δραστηριότητας. Πράγματι, ο πρόεδρος της FedΜπεν Μπερνάνκιδήλωσε ότι ενδεχομένως να χρησιμοποιήσει ακόμη και μη συμβατικές πολιτικές ώστε να μειώσει το βάθος και τη χρονική διάρκεια της ύφεσης της αμερικανικής οικονομίας.
Ασυγκίνητοι οι ευρωπαίοι τραπεζίτες
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) ΖανΚλοντ Τρισέ και οι συνάδελφοί του φαίνονται ασυγκίνητοι μπροστά στον κίνδυνο μιας βαθιάς και παρατεταμένης ύφεσης στην οικονομία των 15 χωρών-μελών της ζώνης του ευρώ. Παρ΄ ότι οι ευρωτραπεζίτες κινδυνεύουν να κατηγορηθούν πως ανταποκρίθηκαν με βραδύτητα στην επιδείνωση της ύφεσης στην ευρωζώνη, ωστόσο επέλεξαν λιγότερο επιθετική νομισματική πολιτική από ό,τι οι συνάδελφοί τους στην Τράπεζα της Αγγλίας και στην Τράπεζα της Σουηδίας. Η ΕΚΤ μείωσε κατά 75 μονάδες βάσης, από 3,25% σε 2,5%, τα επιτόκια του ευρώ, ενώ η βρετανική κεντρική τράπεζα μείωσε κατά 100 μονάδες βάσης, από 3% σε 2%, τα βρετανικά επιτόκια, με αποτέλεσμα τα βρετανικά επιτόκια να είναι τώρα χαμηλότερα από τα επιτόκια της ευρωζώνης για πρώτη φορά από τη δημιουργία του ενιαίου νομίσματος το 1999.
Η απόφαση της ΕΚΤ να μην ενεργήσει τόσο δυναμικά, αλλά ούτε και να σηματοδοτήσει την επόμενη κίνησή της ώστε να φρενάρει την ταχύτατη συρρίκνωση της οικονομίας, γεννά ορισμένα ερωτήματα, επισημαίνουν οι αναλυτές. Πόσο δε μάλλον που η ΕΚΤ προβλέπει τώρα ότι η οικονομία της ζώνης του ευρώ θα βρίσκεται σε ύφεση όλον τον επόμενο χρόνο. Εκτιμούν επίσης ότι θα υπάρξει μείωση του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος μεταξύ-1% και 0%, δηλαδή η οικονομία θα συρρικνωθεί κατά μέσον όρο 0,5% το 2009. Ηδη η ευρωοικονομία έχει πέσει σε ύφεση για πρώτη φορά από τη δημιουργία της το 1999. Σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία, το ΑΕΠ συρρικνώθηκε κατά 0,2% το τρίτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους, ενώ το ίδιο ποσοστό συρρίκνωσης (0,2%) είχε σημειώσει και το δεύτερο τρίμηνο. Σημειωτέον ότι ο προσδιορισμός της ύφεσης, με εξαίρεση τις ΗΠΑ, γίνεται με βάση την πτώση του ΑΕΠ για δύο συνεχή τρίμηνα.
