Εν πρώτοις το βιβλίο αυτό… φυσιολογικά δεν θα σας το παρουσίαζα καθ’ ότι είναι έκδοση του 2005, αλλά έφθασε πρόσφατα στα χέρια μου. Επίσης, δεν θα περίμενε κανείς να γράψουν το «μανιφέστο ενός νέου πολιτισμού» δύο αστροφυσικοί – αλλά το δίδυμο Δανέζης – Θεοδοσίου μετρούσε πάντα τ’ άστρα με τα πόδια καρφωμένα γερά στη Γη.


Οι δύο διακεκριμένοι δάσκαλοι, συγγραφείς και τηλεπαρουσιαστές επιστημονικών θεμάτων αποτόλμησαν σίγουρα αυτό το «απονενοημένο διάβημα» φορτισμένοι υπέρ κορεσμόν από τα προσωπικά τους βιώματα, τόσο ως εκπαιδευτικών όσο και ως αναλυτών της ιστορίας των επιστημών. «Απονενοημένο» στα μάτια πολλών, βολεμένων ή απλώς υποταγμένων συνειδήσεων της μεγάλης μας πλειονότητας. Διότι αυτό που μας λένε μέσα από την εμβριθή ανάλυσή τους οι δύο συγγραφείς είναι ένα ευγενικότατο «άει σιχτίρ» στα κατά συνθήκην ψεύδη με τα οποία έχουμε συνθηκολογήσει να ζούμε – ή μάλλον να ψευτοζούμε.



Το πραγματικό αίτιο της συγγραφικής τους έκρηξης είναι το δράμα που ζούμε όλοι μας, κυρίως από το γύρισμα του αιώνα και εντεύθεν. Πρόκειται για το κρυφό «συνειδησιακό χάσμα» που έχει φωλιάσει στις καρδιές των ανθρώπων, ξέχωρα από το όποιο «ψηφιακό» ή άλλο χάσμα ακούτε τα τελευταία δέκα χρόνια. Βάζοντας τον δάκτυλο επί τον τύπον των ήλων, ο Μάνος Δανέζης και ο Στράτος Θεοδοσίου μάς μιλούν για την ανυπόφορη πλέον δειλία του επιστημονικού κόσμου να δέχεται ότι η «αναζήτηση της αλήθειας» που τους έχει ανατεθεί σταματάει στην είσοδο της εκκλησίας ή στην είσοδο της Βουλής. Μας λένε ότι τα αδιέξοδα της κοινωνίας μας – πολιτικά, ηθικά, θρησκευτικά, οικονομικά, οικολογικά – μένουν αδιέξοδα διότι κάποιοι δεν θέλουν οι επιστήμονες να μιλούν για αυτά. Αντίστροφα, οι επιστημονικές ανακαλύψεις γίνονται ανεξέλεγκτο από τους επιστήμονες εργαλείο στα χέρια όλων αυτών, διακυβεύοντας πλέον ολοσχερώς το μέλλον της ανθρωπότητας. Για τους δύο «θρασύτατους» συγγραφείς ήρθε η ώρα τού «φτάνει πια». Μας προειδοποιούν ότι αν δεν αφήσουμε το φως να μπει σε κάθε σκοτεινή γωνιά του κοινωνικού μας γίγνεσθαι, η γάγγραινα θα μας σαπίσει γοργά.


Είναι πέρα για πέρα συγκλονιστικό το μήνυμα. Και έχει καλοδουλεμένα επιχειρήματα. Καλοδουλεμένα όχι τόσο συγγραφικά – η παράθεση των κεφαλαίων με δομή σχεδόν αυτόνομων άρθρων δεν βοηθάει στη ροή της ανάγνωσης – όσο λογικά. Σηκώνουν μύρια λιθαράκια γνώσης και προβαίνουν σε πάμπολλες συγκρίσεις για να μας πείσουν. Χαλάλι ο κόπος τους. Το κατάφεραν… Το σάλπισμά τους μοιάζει με την προφανή διαπίστωση «ο βασιλιάς είναι γυμνός!». Το ζήτημα που επιμένει να μας κρατάει σε σύγχυση είναι αν πρέπει να ψάξουμε για τα ρούχα του βασιλιά, για άλλον βασιλιά ή… για κανέναν βασιλιά.


Προκύπτει ότι το «Μέλλον του παρελθόντος μας» είναι ένα απαραίτητο ανάγνωσμα αυτοκάθαρσης της ένοχης κοινωνικής συνείδησης όλων μας, έστω κι αν δεν το διαβάσουμε μονορούφι. Ιδιαίτερα όμως για τους επιστήμονες, η ανάγνωσή του θέτει ενώπιόν τους το θέμα του θάρρους και συνάμα το ρηθέν σχετικά με αυτό από τον Θουκυδίδη: «Βασικό συστατικό του θάρρους είναι ο αυτοέλεγχος και του αυτοελέγχου ο αυτοσεβασμός».