Στις 21 Απριλίου του 1967 η Ελλάδα «μπήκε στον γύψο». Σήμερα 40 χρόνια μετά την επιβολή της δικτατορίας, οι πολίτες, στην έρευνα της Κάπα Research την οποία παρουσιάζει σήμερα «Το Βήμα», αξιολογούν την επταετία αλλά και την εξέλιξη της δημοκρατίας στα χρόνια της μεταπολίτευσης.
Οι απαντήσεις των πολιτών χτυπούν καμπανάκι στο πολιτικό σύστημα. Σχεδόν οι μισοί από όσους έλαβαν μέρος στην έρευνα (50,9%) δηλώνουν ότι η χούντα προσέφερε και οφέλη στη χώρα! Η πλειονότητα διαπιστώνει ότι ο τόπος μας… ασθενεί και πάλι, εκφράζει δυσαρέσκεια για την ποιότητα της δημοκρατίας στη σύγχρονη Ελλάδα, τάσσεται υπέρ της αλλαγής του πολιτεύματος από Προεδρευομένη σε Προεδρική Δημοκρατία, με τον Πρόεδρο εκλεγμένο απευθείας από τον λαό και κυρίαρχο παράγοντα της πολιτικής ζωής του τόπου.
Αξιοσημείωτο είναι το ποσοστό 11,6% των πολιτών, το οποίο εκφράζει την προτίμησή του στη Βασιλευομένη Δημοκρατία! Οι πολίτες αναγνωρίζουν τη συνεισφορά των δύο ηγετικών μορφών της μεταπολίτευσης, του Κωνσταντίνου Καραμανλή και του Ανδρέα Παπανδρέου, και επιζητούν την ανάδειξη ενός νέου ισχυρού ηγέτη.
Είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι μόνο το 35,1% θεωρεί την απριλιανή δικτατορία επιζήμια για τη χώρα, αντιθέτως το 50,9% των ερωτηθέντων δηλώνει πως, παρ’ όλα τα αρνητικά χαρακτηριστικά που συνοδεύουν ένα δικτατορικό καθεστώς, η χούντα είχε τελικά και οφέλη για την Ελλάδα. Το ποσοστό αυτό γίνεται ακόμη πιο ενδιαφέρον αν συνδυαστεί με το ότι οι ερωτηθέντες σε ποσοστό 88,8% δηλώνουν ότι είναι ενημερωμένοι για αυτήν την περίοδο της νεότερης ιστορίας της χώρας, πράγμα που σημαίνει ότι αυτό το 50,9% (σχεδόν οι μισοί από τους 2.040 πολίτες οι οποίοι απάντησαν στην έρευνα) αντιμετωπίζει με γνώση και ψυχραιμία, μεγαλύτερες από ό,τι στο παρελθόν, τα γεγονότα της περιόδου 1967-1974 όταν δίνει την παραπάνω απάντηση.
Σε σχέση με τις αιτίες που οδήγησαν τη χώρα σε αυτήν την επταετή περιπέτεια, οι ερωτηθέντες σε ποσοστό 71,1% πιστεύουν ότι το καθεστώς της 21ης Απριλίου ήταν αποτέλεσμα της προβληματικής λειτουργίας της δημοκρατίας την επίμαχη περίοδο. Ελαφρώς χαμηλότερο (70,3%) καταγράφεται το ποσοστό όσων θεωρούν υπεύθυνες τις ΗΠΑ. Επίσης, ένα 57,2% επιρρίπτει σοβαρές ευθύνες στη Δεξιά, το 43,4% θεωρεί αποκλειστικώς υπεύθυνο τον τέως βασιλιά Κωνσταντίνο, ενώ μια μερίδα πολιτών πιστεύει ότι ευθύνεται το Κέντρο (34,1%) και η Αριστερά (29,1%).
Με άλλα λόγια η πλειονότητα των ερωτηθέντων καταλογίζει στα πολιτικά πρόσωπα της εποχής εκείνης αδυναμία να διαφυλάξουν την πολιτική σταθερότητα στη χώρα και να αποτρέψουν την εκτροπή από τη δημοκρατία. Λιγότεροι (στο σύνολο) είναι αυτοί που θεωρούν τη χούντα αποτέλεσμα της στάσης του παλατιού και του τέως βασιλιά.
Τα δύο σημαντικότερα προβλήματα τα οποία δημιούργησε η δικτατορία στην Ελλάδα ήταν, κατά τη γνώμη του 53% των ερωτηθέντων, η εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο και η έλλειψη ατομικών και πολιτικών ελευθεριών (43%). Ως κύρια αίτια για την πτώση της χούντας προβάλλονται η τουρκική εισβολή στην Κύπρο (53,3%) σε συνδυασμό με την αδυναμία των ίδιων των συνταγματαρχών να κυβερνήσουν αποτελεσματικά (40,2%) και με τη δυναμική εξέγερση των φοιτητών στο Πολυτεχνείο το 1973 (45,7%).
Το σημαντικότερο και πιο απροσδόκητο εύρημα της έρευνας προκύπτει από την ερώτηση σχετικά με το ποιο πολίτευμα θα προτιμούσαν οι πολίτες αν διεξαγόταν σήμερα δημοψήφισμα.
Σε αυτό το ερώτημα η πλειονότητα σε ποσοστό 46,8% δηλώνει ότι θα προτιμούσε την Προεδρική Δημοκρατία, όπου ο Πρόεδρος θα έχει περισσότερες εξουσίες και θα εκλέγεται απευθείας από τον λαό, έναντι του σημερινού πολιτεύματος της Προεδρευομένης Δημοκρατίας με ισχυρό πόλο τον Πρωθυπουργό, η οποία με ποσοστό 39,9% έρχεται δεύτερη στην προτίμηση των ερωτηθέντων. Εκπληξη αποτελεί η τρίτη επιλογή: το 11,6% όσων συμμετείχαν στην έρευνα δηλώνει υπέρ της Βασιλευομένης Δημοκρατίας!
Τα ευρήματα αυτά φανερώνουν ότι οι Ελληνες επιθυμούν ένα πολίτευμα με αποδυναμωμένα τα πολιτικά κόμματα και τις περισσότερες εξουσίες στα χέρια ενός Προέδρου της Δημοκρατίας, ο οποίος θα εκλέγεται απευθείας από τον λαό.
Προεδρική Δημοκρατία έχουν χώρες όπως η Γαλλία και οι ΗΠΑ, όπου ο εκάστοτε πρόεδρος αναλαμβάνει όλες τις πολιτικές πρωτοβουλίες αλλά επωμίζεται και τις ευθύνες για τον τρόπο διακυβέρνησης που ακολουθεί. Αυτή η μορφή πολιτεύματος φαίνεται να ταιριάζει περισσότερο στις σημερινές αντιλήψεις των ελλήνων πολιτών.
Ακόμη, αν προσεγγίσει κανείς τις απαντήσεις των πολιτών από μιαν άλλη σκοπιά, αν αθροίσει δηλαδή τα ποσοστά της Προεδρικής και της Βασιλευομένης Δημοκρατίας, προκύπτει ότι το 58,4% των ερωτηθέντων θέλει ένα διαφορετικό καθεστώς από το σημερινό. Ενα καθεστώς στο οποίο θα ηγείται μια δυναμική προσωπικότητα, ένας πολιτικός που δεν σχετίζεται με κανέναν τρόπο με το υπάρχον διεφθαρμένο, αντιδημοκρατικό και πελατειακό πολιτικό σύστημα, όπως το χαρακτηρίζουν.
Η απαίτηση του ελληνικού λαού για έναν νέο πολιτικό ηγέτη υποδηλώνεται και από το γεγονός ότι κεντρικές μορφές της μεταπολιτευτικής περιόδου αναδεικνύονται οι Κωνσταντίνος Καραμανλής και Ανδρέας Παπανδρέου. Στην έρευνα εμφανίζονται ως οι μοναδικοί πολιτικοί που συνέβαλαν ουσιαστικά στην εδραίωση της δημοκρατίας στη χώρα.
Οι κυβερνήσεις του Ανδρέα Παπανδρέου και του Κωνσταντίνου Καραμανλή χαρακτηρίζονται ως οι καλύτερες περίοδοι διακυβέρνησης της χώρας μετά την πτώση της δικτατορίας, με ποσοστό 31,9% και 27,2% αντιστοίχως. Το ηγετικό ταμπεραμέντο και η δυναμική προσωπικότητα των δύο πολιτικών κατέληξαν με τα χρόνια να τους παράσχουν την ισχυρή εκτίμηση του συνόλου των ψηφοφόρων, ανεξαρτήτως κομματικών προτιμήσεων, κάτι που δεν συμβαίνει στην περίπτωση των σημερινών αρχηγών των δύο μεγάλων κομμάτων και εξ αίματος απογόνων τους. Είναι εμφανές ότι οι πολίτες εκφράζουν ένα αίσθημα δυσφορίας και δυσαρέσκειας για το ισχύον πολιτικό καθεστώς. Το 54,5% δηλώνει λίγο ή και καθόλου ικανοποιημένο από τη λειτουργία της δημοκρατίας σήμερα.
Ενα ακόμη εύρημα της έρευνας το οποίο χρήζει προσοχής είναι ότι τα μεγάλα διεθνή γεγονότα επηρεάζουν δραστικά τη ζωή και τη συνείδηση του ελληνικού λαού. Στην ερώτηση «ποια πιστεύετε ότι ήταν τα σημαντικότερα πολιτικά ή ιστορικά γεγονότα κατά την περίοδο των 40 ετών από την εγκαθίδρυση της δικτατορίας ως σήμερα», οι πολίτες τοποθετούν στην κορυφή της λίστας: α) την ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ και την είσοδό της στην ΟΝΕ (66,7%), β) την τουρκική εισβολή στην Κύπρο (62,2%) και γ) την πτώση του Ανατολικού Μπλοκ και της Σοβιετικής Ενωσης (46,1%). Αντιστοίχως, θέματα που αφορούν εσωτερικές υποθέσεις όπως η κατάργηση της Βασιλείας, η «Αλλαγή» και τα 20 χρόνια διακυβέρνησης του ΠαΣοΚ, οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 2004, θεωρούνται λιγότερο σημαντικά. Εκπληξη προκαλεί το γεγονός ότι οι Ολυμπιακοί Αγώνες της Αθήνας βρίσκονται στην προτελευταία θέση της λίστας, χαμηλότερα από το τρομοκρατικό χτύπημα της 11ης Σεπτεμβρίου του 2001 στη Νέα Υόρκη.
Ταυτότητα της έρευνας
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από την Κάπα Research ΑΕ για λογαριασμό της εφημερίδας «Το Βήμα»
Περίοδος διεξαγωγής: Η συλλογή των στοιχείων έγινε από 16 ως 20 Απριλίου 2007
Περιοχή διεξαγωγής: Πανελλαδική
Πληθυσμός: Ανδρες και γυναίκες, 18 ετών και άνω
Δείγμα: 2.040 νοικοκυριά
Τεχνική συλλογής πληροφοριών: Η συλλογή των στοιχείων έγινε με τη μέθοδο των τηλεφωνικών συνεντεύξεων βάσει ηλεκτρονικού ερωτηματολογίου, και μέσω Internet. Με τη χρήση των εφαρμογών CATI και CAWI της Κάπα Research. Για τη διεξαγωγή της έρευνας εργάστηκαν 17 ερευνητές και 2 επόπτες.
Μέθοδος δειγματοληψίας: Τυχαία δειγματοληψία. Τα αποτελέσματα είναι σταθμισμένα με βάση την ψήφο του 2004, την περιοχή κατοικίας, το φύλο και την ηλικία.
Η Κάπα Research: Είναι μέλος της ESOMAR και του ΣΕΔΕΑ και τηρεί τους κώδικες δεοντολογίας για τη διεξαγωγή και δημοσιοποίηση ερευνών κοινής γνώμης (www. kapa-research. com)
