O αγώνας δόθηκε, τα φροντιστήρια πληρώθηκαν, η μάχη κερδήθηκε… και είσαι πλέον στα σκαλοπάτια του πανεπιστημίου. Ωστόσο ένα ακόμη ερώτημα παραμένει ανοικτό: ποιο τμήμα να διαλέξω; Για αρκετούς φοιτητές και φοιτήτριες οι επιλογές είναι πολλές και η απάντηση στο ερώτημα δύσκολη. Υπάρχουν πολλές προσεγγίσεις για το τμήμα που θα επιλέξεις: (1) εκείνα που έχουν, σύμφωνα με «ειδικούς», τη μεγαλύτερη πιθανότητα για επαγγελματική αποκατάσταση και μάλιστα στο Δημόσιο, (2) εκείνα που έχουν συνάφεια με το επάγγελμα των γονιών σου, (3) εκείνα που προτείνουν οι γονείς σου, (3) εκείνα που επιθυμείς εσύ. Ανεξάρτητα από ποιο από τα παραπάνω θα καθορίσει την τελική σου απόφαση, φοβάμαι ότι πολύ λίγο θα μετρήσουν άλλοι παράγοντες που είναι πιθανόν και οι πιο σημαντικοί, όπως για παράδειγμα η προσωπικότητα σου, η ικανότητά σου να τελειώσεις το τμήμα που θα επιλέξεις με πραγματικές και στέρεες γνώσεις σε πέντε το πολύ χρόνια, οι ξένες γλώσσες που θα χειρίζεσαι με άνεση, η σχέση σου με τις νέες τεχνολογίες, η ικανότητά σου να λύνεις νέα προβλήματα και να δημιουργείς νέα επαγγελματικά δεδομένα, το αν θα είσαι εργατικός και ανήσυχος, το αν θα έχεις ταξιδέψει και σπουδάσει έστω και για ένα εξάμηνο στην Ευρώπη και, τέλος, το αν θα αναζητάς συνεχώς νέες ευκαιρίες. Πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι το πτυχίο βοήθησε μόνο κατά 20% την επαγγελματική επιτυχία 10.000 Ευρωπαίων και Αμερικανών που πήραν μέρος σε αυτήν. Επίσης, αν ρωτήσεις τις επιχειρήσεις θα σου πουν ότι παρ΄ όλο που υπάρχει μεγάλη ανεργία σε πολλούς κλάδους, πληρώνουν πολύ μεγάλα ποσά σε ειδικά γραφεία για να τους προτείνουν ικανά στελέχη.
Ενώ λοιπόν αγωνίστηκες σκληρά για να περάσεις στη «μεγάλη» σχολή και είσαι «κουρασμένος/η από τις εισαγωγικές» υπάρχει μεγάλη πιθανότητα στη συνέχεια να «αράξεις» για επτά ή οκτώ χρόνια στο πανεπιστήμιο, περνώντας απλά μαθήματα έπειτα από πολλές προσπάθειες και με αντιγραφή ή διαβάζοντας μόνο τα SΟS, και πιθανόν να τελειώσεις πάλι κουρασμένος/η και το μόνο που θα επιθυμείς θα είναι να πας κάπου για να «αράξεις» ξανά. Θα έχεις μετατραπεί σε έναν ακόμη «πτυχιούχο, αγράμματο και άνεργο» εκτός και αν προσληφθείς στην οικογενειακή επιχείρηση ή εκμεταλλευτείς πολιτικά μέσα για να διοριστείς στο Δημόσιο ή «κινηθούν δραστήρια» οι φίλοι της οικογένειας.
Πού είναι όμως το κρυμμένο «μυστικό» της επιτυχίας; Τελικά είναι ο «φάκελος προσόντων» ενός ανήσυχου νέου ή νέας. Ο αγώνας δεν τελείωσε με την εισαγωγή σου στο πανεπιστήμιο, απλά τώρα αρχίζει και μπορεί είτε να είναι ένας όμορφος και δημιουργικός αγώνας είτε να περάσεις μεν όμορφα και χαλαρά τα πρώτα χρόνια στο πανεπιστήμιο, αλλά στη συνέχεια να ακολουθήσει μια ατέλειωτη ταλαιπωρία που θα διαρκέσει μια ζωή.
Ποιο Τμήμα λοιπόν να επιλέξω; Η απάντηση, κατά τη γνώμη μου, είναι: Δεν είναι καθοριστικό το Τμήμα που θα τελειώσεις για την επαγγελματική σου εξέλιξη, εσύ θα δώσεις αξία στο πτυχίο σου και όχι το πτυχίο σε εσένα. Από όλα τα Τμήματα θα αποφοιτήσουν και εξαιρετικά επιτυχημένοι επιστήμονες, αλλά δυστυχώς και πολλοί, ανησυχητικά πολλοί τελευταία, που θα μείνουν άνεργοι ή θα ημιαπασχολούνται σε δουλειές του «ποδαριού».
Παρακολουθούμε εκατοντάδες νέους και νέες που αποφοιτούν από το Τμήμα Φυσικής τα τελευταία δέκα χρόνια και σκορπίστηκαν σε περισσότερα από 30 διαφορετικά επαγγέλματα. Ωστόσο, δυστυχώς, στα φροντιστήρια και στα δημόσια σχολεία οι καθηγητές σου (στην πλειοψηφία τους) και οι γονείς σου ακόμη και σήμερα σε αποτρέπουν να σπουδάσεις σε κάποια Τμήματα, για να μη μείνεις άνεργος μια και «έκλεισαν» οι θέσεις στο Δημόσιο για αυτές τις ειδικότητες.
Μόλις χθες έμαθα ότι μια νέα κοπέλα είχε ένα «παιδικό όνειρο», να σπουδάσει Αστροφυσική. Συγκέντρωσε όμως αρκετά μόρια στις πανελλαδικές και «οδηγήθηκε» από τους καθηγητές του φροντιστηρίου της στο Πολυτεχνείο γιατί τις είπαν ότι ως αστροφυσικός δεν θα έχει κανένα μέλλον στην Ελλάδα.
Είμαι σίγουρος ότι αν πράγματι αγαπά την Αστροφυσική, θα βρει τον δρόμο της και το «πτυχίο της» δεν θα την εμποδίσει να κάνει αυτά που θέλει.
Ο κ. Λ. Βλάχος είναι καθηγητής Αστροφυσικής στο Τμήμα Φυσικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
