Ενα συνέδριο για την πολιτική δράση της νεολαίας τον 20ό αιώνα
Στα αμφιθέατρα, στην πλατεία Εξαρχείων, στις διαδηλώσεις, στις συνοικιακές καφετέριες, στα κέντρα διασκέδασης, στα μπαρ, στις συναυλίες, στα γυμναστήρια, η νεολαία είναι παντού παρούσα, σχεδόν κυρίαρχη, πρωταγωνιστής στις κοινωνικές, πολιτικές αλλά και πολιτισμικές εξελίξεις. Για τους ενηλίκους, η νεολαία έχει δύο όψεις: ταυτίζεται με το κάλλος και το σφρίγος που έχουν χάσει ή, αφετέρου, συμβολίζει τον κίνδυνο της ανατροπής μιας καθεστηκυίας τάξης που ταυτίζεται με τους ίδιους. Για την πρώτη εκδοχή, μπορούμε να καταγράψουμε τις προσπάθειες διατήρησης της νεότητας και της νεανικής εμφάνισης για πολλές δεκαετίες μετά την παρέλευσή της, με αισθητικές επεμβάσεις και εξωτερικά σύμβολα, όπως το νεανικό και αθλητικό ντύσιμο. Στη δεύτερη περίπτωση, ο φόβος της νεότητας και ο συνακόλουθος «ηθικός πανικός» έχουν οδηγήσει ήδη από τη δεκαετία του ’50 στη δημιουργία ενός θεσμικού πλαισίου πρόληψης και καταστολής σε τομείς όπως η διασκέδαση και η κατανάλωση του ελεύθερου χρόνου των νέων, με στόχο την πειθάρχηση και τη χειραγώγησή τους.
Η πολιτική δράση των νέων, μέσα από τις νεολαιίστικες οργανώσεις, χαρακτηρίζει ολόκληρο τον 20ό αιώνα. Στις αρχές του 20ού αιώνα δημιουργούνται οι σοσιαλιστικές και χριστιανικές νεολαίες και ο προσκοπισμός, ενώ στον Μεσοπόλεμο ο φασισμός θα δώσει στη νεολαιίστικη οργάνωση θέση κυρίαρχη και χαρακτήρα ολοκληρωτικό. Η νεολαία εμφανίζεται δυναμικά από τα τέλη της δεκαετίας του ’60, όταν οι νέοι, και κυρίως οι φοιτητές, πρωταγωνιστούν στα κοινωνικά κινήματα διαμαρτυρίας. Ο Μάης του ’68 διεθνώς και το Πολυτεχνείο στην Ελλάδα ηρωοποίησαν τη νεολαία και συμβόλισαν το όραμα ενός καλύτερου μέλλοντος. Στη μεταπολιτευτική Ελλάδα, οι φοιτητές αναλαμβάνουν έναν υπερτονισμένο πολιτικό ρόλο, που δημιουργεί την ψευδαίσθηση της αυτονόητης σύνδεσης της νεολαίας με τον πολιτικό και κοινωνικό ριζοσπαστισμό.
Τις διαδρομές, τις αιτίες, τα κοινωνικά, πολιτικά και πολιτισμικά αίτια που διαμόρφωσαν πολιτικούς χώρους και γενιές συζήτησαν ιστορικοί και κοινωνικοί επιστήμονες στο τετραήμερο συνέδριο που διοργάνωσαν, από τις 26 έως τις 29 Μαρτίου, τα Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο με θέμα «Η ελληνική νεολαία στον 20ό αιώνα».
Η κυρία Χριστίνα Κουλούρη είναι καθηγήτρια Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου.
