«Στόχος μας η εξοικονόμηση ενέργειας»
Το νέο μείγμα ενεργειακής πολιτικής ετοίμασε το Συμβούλιο Εθνικής Ενεργειακής Στρατηγικής, στην έκθεσή του για τον ενεργειακό σχεδιασμό της χώρας από εφέτος ως και το 2020. Ξεκάθαρος ήταν και ο πρόεδρος του ΣΕΕΣ κ. Ραφαήλ Μωυσής ο οποίος τόνισε ότι «με το μείγμα καυσίμων και πρώτων υλών ενεργειακής πολιτικής που ετοιμάσαμε, η χώρα μας δεν θα έχει πρόβλημα τα επόμενα 12-14 χρόνια». Το μείγμα περιλαμβάνει λιγνίτη, φυσικό αέριο, υδροηλεκτρικά, αιολικά, φωτοβολταϊκά, μερική είσοδο του λιθάνθρακα και σταδιακή κατάργηση του πετρελαίου.
Η σχέση όμως του κ. Μωυσή με την ενέργεια δεν είναι καινούργια: Το 1979, η ενεργειακή κατάσταση της Ελλάδας δεν ήταν καθόλου καλή. Οι δύο μεγάλες πετρελαϊκές κρίσεις του 1973 με έναν ακόμη καταστρεπτικό αραβοϊσραηλινό πόλεμο και αυτή του 1978-79 με την επανάσταση στο Ιράν και την ανατροπή του Σάχη, είχαν αποτέλεσμα την κατακόρυφη άνοδο των τιμών του πετρελαίου. Οικονομίες όπως η δική μας υπέφεραν από την αύξηση των πρώτων υλών αλλά και την ίδια την αύξηση του ενεργειακού κόστους.
Ο τότε πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής συγκάλεσε στο γραφείο του έκτακτη σύσκεψη με θέμα την ενεργειακή κρίση. Η τιμή της βενζίνης είχε εκτοξευθεί (και τότε) στα ύψη, τα μεταφορικά έξοδα επίσης, πολλά τρόφιμα είχαν ανατιμηθεί μέχρι αισχροκέρδειας από τους παραγωγούς και τους εισαγωγείς, η κοινή γνώμη είχε αρχίσει να δυσανασχετεί. Ο Καραμανλής αναζητούσε επειγόντως λύσεις.
Υπουργός Συντονισμού τότε και αρμόδιος για τα ενεργειακά, ο κ. Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, υφυπουργός ο κ. Σταύρος Δήμας, σήμερα επίτροπος στην ΕΕ και «ιθύνων νους» του ενεργειακού σχεδιασμού της χώρας, ο καθηγητής Ηλίας Γυφτόπουλος, πρόεδρος εκείνη την εποχή του Εθνικού Συμβουλίου Ενεργείας, ένα από τα πιο γνωστά «ελληνικά ονόματα» του ΜΙΤ στη Βοστώνη.
* Το εγχειρίδιο για την εξοικονόμηση
Στη σύσκεψη έγιναν πολλές εισηγήσεις για εναλλακτικές πηγές ενέργειας, για νέες στρατηγικές συμμαχίες, για άλλες πηγές τροφοδοσίας και για τρόπους απεξάρτησης από το πετρέλαιο. Ο κ. Γυφτόπουλος όμως αιφνιδίασε τον τότε πρωθυπουργό λέγοντας: «Η εξοικονόμηση ενέργειας είναι από μόνη της σημαντική πηγή, αρκεί να την εκμεταλλευτούμε. Ισοδυναμεί με αρκετές μονάδες της ΔΕΗ. Πρέπει να γίνει συνείδηση σε Δημόσιο, επιχειρηματίες και νοικοκυριά».
«Να εκδώσεις γρήγορα ένα κατατοπιστικό εγχειρίδιο για όλους, αυτό πρέπει να το πετύχουμε» ήταν η εντολή του κ. Καραμανλή με ύφος που δεν σήκωνε και πολλές αντιρρήσεις. Σύντομα λοιπόν ο κ. Γυφτόπουλος ετοίμασε το εγχειρίδιο με τη βοήθεια του πιο στενού συνεργάτη του, ενός νεαρού μηχανολόγου επίσης απόφοιτου του ΜΙΤ που ήταν ο Γραμματέας του Εθνικού Συμβουλίου Ενέργειας, του Ραφαήλ Μωυσή.
Σήμερα, σχεδόν 30 χρόνια μετά, ο κ. Μωυσής, πρόεδρος πλέον του Συμβουλίου Εθνικού Ενεργειακού Σχεδιασμού (ΣΕΕΣ), όταν ψάχνει στα αρχεία του και βρίσκει το βιβλιαράκι με τις απλές, εύχρηστες και πρακτικές οδηγίες μάλλον δεν ενθουσιάζεται: «Από το 1979 μέχρι και σήμερα δυστυχώς δεν έχουμε πετύχει σχεδόν τίποτε σε αυτόν τον τομέα. Κάθε φορά που βλέπω αυτό το βιβλιαράκι μελαγχολώ. Κρίμα…» λέει χαρακτηριστικά.
Ο κ. Μωυσής προσφάτως πήρε μέρος και στις κρίσιμες συνομιλίες για τον South Stream ως επικεφαλής της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων και ταξίδεψε δύο φορές στη Μόσχα, ενώ «υποδέχτηκε» στην Αθήνα τους Ρώσους χειριζόμενος λεπτές και σημαντικές πτυχές του μνημονίου που υπέγραψαν οι κκ. Καραμανλής και Πούτιν. Ειρωνεία της τύχης: ο κ. Μωυσής, απόφοιτος του ΜΙΤ και λάτρης της αμερικανικής οικονομικής προόδου (άλλωστε ο γιος του είναι μόνιμος κάτοικος της Καλιφόρνιας και ο ίδιος την επισκέπτεται συχνά), έδωσε λύσεις σε ένα θέμα που… μάλλον στενοχώρησε την αμερικανική κυβέρνηση. Συμπτώσεις της ζωής!
* Το χάος με τη ΔΕΗ
Ο κ. Μωυσής όμως καλείται σήμερα να δώσει στη δημοσιότητα το ενεργειακό πρόγραμμα της χώρας ως το 2020 αφού ο «βραχίονας» μέσω του οποίου θα γίνει αυτός ο σχεδιασμός είναι το ΣΕΕΣ. Προ διμήνου μάλιστα εκ των πραγμάτων βρέθηκε στο μάτι του κυκλώνα αφού ως βασικός σύμβουλος του ελληνικού Δημοσίου και του υπουργού Ανάπτυξης στα ενεργειακά συμμετείχε στις συσκέψεις εν μέσω διακοπών ηλεκτρικού ρεύματος και απεργιακής κρίσης στη ΔΕΗ.
Για τις κρίσιμες ημέρες των διακοπών ηλεκτρικού ρεύματος ο κ. Μωυσής λέει: «Σίγουρα δημιουργήθηκε μια εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση και δεν μπορώ να γνωρίζω αν όλοι οι χειρισμοί ήταν σωστοί, ούτε είναι λογικό να υπάρχουν οπωσδήποτε και διακοπές ρεύματος».
Οσον αφορά το μέγιστο πρόβλημα του καλοκαιριού με τους «υπεραντλημένους» ταμιευτήρες της ΔΕΗ, ο κ. Μωυσής υπογραμμίζει: «Ξοδεύτηκαν πολλά αποθέματα της ΔΕΗ και θα πρέπει πλέον να λάβουμε σοβαρά μέτρα ώστε και αποθέματα για παραγωγή ρεύματος να έχουμε, αλλά και να μη διψάσει ο κάμπος της Θεσσαλίας. Η κατάσταση είναι σίγουρα κρίσιμη».
Σχετικά με τον ενεργειακό σχεδιασμό που αποτελεί εξαιρετικά δύσκολο στοίχημα, το βασικό ερώτημα είναι ποιο μείγμα καυσίμων θα χρησιμοποιηθεί και ποιος θα χτίσει τις νέες μονάδες που χρειάζονται.
Ο κ. Μωυσής τονίζει ότι «ο λιθάνθρακας βρίσκεται και αυτός στο μικροσκόπιο για το ενεργειακό μείγμα. Υπάρχουν υποστηρικτές και πολέμιοι με σοβαρά επιχειρήματα και εμείς στον ΣΕΕΣ εξετάζουμε όλα τα πιθανά εναλλακτικά σενάρια ενεργειακής επάρκειας για τα επόμενα 12 χρόνια». Ο λιθάνθρακας πάντως θεωρήθηκε απαραίτητος για την Ελλάδα παρά τις αντιδράσεις, αλλά το θέμα είναι σε ποια σημεία της χώρας θα χωροθετηθούν ανθρακικές μονάδες αφού οι τοπικές κοινωνίες αντιδρούν.
Είναι φανερό ότι ο ΣΕΕΣ και το υπουργείο Ανάπτυξης εκπονούν το ενεργειακό σχέδιο ως το 2020 με προοπτική να γίνει αποδεκτό από όσο το δυνατόν περισσότερους παράγοντες της ενέργειας τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα.
* Πόσα MW χρειάζεται η Ελλάδα
«Ο Στρατηγικός Σχεδιασμός στην ενέργεια έχει μεταβληθεί σημαντικά πλέον» λέει ο κ. Μωυσής. «Μέχρι πρότινος ξεκινούσαμε από την εκτίμηση των ενεργειακών αναγκών για ένα χρονικό διάστημα, σημειώναμε τις πηγές κάλυψης αυτών των αναγκών, εγχώριες ή εισαγόμενες, και στο τέλος ασχολούμαστε και λίγο με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις από τις επενδύσεις» συνεχίζει. «Σήμερα αυτή η… πυραμίδα έχει αναστραφεί πλήρως: λόγω και των κοινοτικών περιβαλλοντικών δεσμεύσεων για τους ρύπους αλλά και των οικολογικών ευαισθησιών που έχουν οι κοινωνίες, ξεκινάμε από τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις και τις προδιαγραφές που χρειαζόμαστε. Στη συνέχεια βρίσκουμε τις ενεργειακές πηγές που ταιριάζουν σε αυτές τις περιβαλλοντικές προδιαγραφές και στο τέλος, υπολογίζουμε ακριβώς τις ανάγκες της χώρας μας για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, τις οποίες και ικανοποιούμε».
Ακριβώς για αυτόν τον λόγο ο πρόεδρος του ΣΕΕΣ εκτιμά ότι πρέπει να εξεταστούν διεξοδικά όλα τα καύσιμα για το μείγμα, δηλαδή ο λιγνίτης, το φυσικό αέριο, τα αιολικά, ο λιθάνθρακας και τα υδροηλεκτρικά προτού εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα. Ωστόσο, η ακριβής μελέτη του μείγματος καυσίμων ολοκληρώθηκε: «Μη φανταστείτε ότι με το Σχέδιο θα έχουν επιλυθεί τα προβλήματά μας στην ενέργεια» λέει με χιούμορ ο πρόεδρος του ΣΕΕΣ «απλώς έχουμε έναν πρώτο μπούσουλα για το πού βαδίζουμε. Ενα είναι βέβαιο: το 2020 θα χρειαζόμαστε σχεδόν 18.500 MW σε ισχύ ηλεκτροπαραγωγής» καταλήγει.
Ο κ. Μωυσής γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη, σπούδασε μηχανολόγος μηχανικός στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ στη Βρετανία και στη συνέχεια πέρασε στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού όπου και απέκτησε μάστερ και διδακτορικό από το Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης (ΜΙΤ).
Την περίοδο 1979-1981 διετέλεσε διοικητής της ΔΕΗ, ενώ στον καθαρά ενεργειακό τομέα τον συναντάμε αρκετά χρόνια αργότερα στη θέση του προέδρου της ΔΕΠΑ. Είναι όμως άνθρωπος της ιδιωτικής αγοράς (διετέλεσε επί πολλά χρόνια πρόεδρος της εταιρείας ΑΛΦΑ ΒΗΤΑ Βασιλόπουλος, από όπου αποχωρεί εντός των ημερών) και αντιμετωπίζει πιο πρακτικά την κατάσταση.
Τι προτείνει το σχέδιο του ΣΕΕΣ
Στην έκθεσή του σχετικά με τις ανάγκες του ελληνικού ενεργειακού σχεδιασμού το Συμβούλιο Εθνικής Ενεργειακής Στρατηγικής (ΣΕΕΣ) προτείνει την κατασκευή δύο λιθανθρακικών μονάδων δυναμικότητας ως 1.000 MW, σύμφωνα με πληροφορίες, ενώ δεν προβλέπει τη χρήση πυρηνικής ενέργειας στον σχεδιασμό. Επίσημη παρουσίαση του Σχεδίου δεν έχει γίνει ακόμη λόγω της συμφωνίας για τον South Stream που απορρόφησε όλη την ενεργητικότητα του κ. Χρ. Φώλια.
Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες το ΣΕΕΣ σκοπεύει να προτείνει ως τόπο εγκατάστασης των λιθανθρακικών μονάδων τη Μεγαλόπολη, την Κοζάνη ή την Πτολεμαΐδα σε αντικατάσταση των απαρχαιωμένων λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ. Για τις τοποθεσίες αυτές έχει εκφράσει έντονες αντιρρήσεις η ΔΕΗ, θεωρώντας ότι οι λιθανθρακικές μονάδες μπορούν να κατασκευαστούν μόνο σε παράκτιες τοποθεσίες καθώς η τροφοδοσία τους γίνεται με πλοίο. Στην έκθεση του ΣΕΕΣ προτείνεται η αντικατάσταση παλαιών αυτοκινήτων και παλαιών κλιματιστικών με νέα τα οποία συμβάλλουν σημαντικά στην ενεργειακή εξοικονόμηση. Υπάρχει επίσης η εισήγηση για το κλείσιμο όλων των πετρελαϊκών μονάδων ως το 2020. Αναφορικά με τον λιγνίτη, τέλος, η πρόβλεψη είναι πως όσο θα αυξάνεται η εγκατεστημένη ισχύς από Ανανεώσιμες Πηγές, τόσο οι μονάδες λιγνίτη θα αποσύρονται. Αιτήσεις για εγκατάσταση λιθανθρακικών μονάδων στο Αλιβέρι και στη Λάρυμνα έχουν κατατεθεί μέχρι στιγμής από τη ΔΕΗ, ενώ αυτές των ιδιωτών αφορούν το Πλατυγιάλι Αστακού, το Μαντούδι Ευβοίας και τον Αγ. Νικόλαο Βοιωτίας.
