Βιογραφία
Δανάη Κούλμαση
Σλήμαν και Σοφία. Μια ιστορία αγάπης
Εκδόσεις Καστανιώτη, 2006, σελ. 335, τιμή 18 ευρώ
Τίποτε από όσα πίστεψε ότι ανακάλυψε ο Γερμανός Ερρίκος Σλήμαν δεν ήταν αυτό που νόμιζε. Στα 47 του, ο έμπορος και ερασιτέχνης αρχαιολόγος αποφάσισε να υλοποιήσει το παιδικό του όνειρο: την ανακάλυψη της Τροίας. Πρώτο και καλύτερο από μια σειρά απερίγραπτων λαθών ήταν η αναζήτηση στην τότε αθηναϊκή κοινωνία της «ομηρικής γυναίκας» για να σταθεί επάξια δίπλα του στον αγώνα, και ας είχε ήδη τρία παιδιά από την πρώτη του σύζυγο στην Πετρούπολη. Στο σημείο αυτό ξεκινάει και η βιογραφική αφήγηση της δημοσιογράφου και μεταφράστριας Δανάης Κούλμαση, μόνιμης κατοίκου εδώ και χρόνια στην Κολονία. Το βιβλίο της, που η ίδια μετέφρασε από τα γερμανικά στα ελληνικά, διάνυσε ήδη επιτυχή πορεία στη Γερμανία.
Παρ’ ότι ο φαντασιόπληκτος και τσιγκούνης εκατομμυριούχος ήταν επιπλέον ένα τέρας ασχήμιας, είχαν παρελάσει πάνω από 150 κορασίδες για να διαλέξει νέα σύζυγο στο ξενοδοχείο όπου κατέλυσε το 1869, χρονιά της μεγάλης απόφασης. Η «τυχερή» της υπόθεσης, Σοφία, που προέκυψε μόνο από μια φωτογραφία, έφτασε στα όρια της αυτοκτονίας σε χρόνο-ρεκόρ μετά την τέλεση του μυστηρίου. Οι μεταπτώσεις σε συναισθήματα, χαρακτηρισμούς, αντιξοότητες και ανέλπιστες εξελίξεις που προκαλούσε ο άντρας της σε όλους γύρω του ήταν άνευ προηγουμένου, πόσο μάλλον για την κατά 30 χρόνια νεότερη, μαθητευόμενη σύζυγο. Γρήγορα η κρίση παγιώθηκε, η ίδια ανακάλυψε ότι «την πούλησαν», η οικογένειά της θυμήθηκε ότι «ούτε καν μαργαριτάρια δεν της δώρισε» και ο άντρας της κατάλαβε ότι έμπλεξε με μια «αρπακτική οικογένεια».
Αλλά εκείνη ήταν το «Σοφίδιόν» του, εκείνος ήταν το «Ερρικάκι» της, απέκτησαν μια κόρη, το «Ανδρομαχίδιον», και τελικά έναν γιο, το «Αγαμεμνονίδιον». Ανέσκαψαν την Τροία, που δεν ήταν η Τροία, βρήκαν τον θησαυρό του Πριάμου, που δεν ήταν ο θησαυρός του Πριάμου, και έκαναν τις ανακαλύψεις τους γνωστές σε όλον τον κόσμο με ανταποκρίσεις μέχρι και ανύπαρκτων περιστατικών γραμμένες από τον Ερρίκο και μεταφρασμένες για τις αθηναϊκές εφημερίδες από τη Σοφία. Τέλος, φυγάδευσαν τα όποια ευρήματα λάθρα γιατί έτσι θα έκανε και ο ένδοξος Αγαμέμνονας και, σίγουρα, «έγραψαν ιστορία» – τόσο στην αρχαιολογία όσο και στο μάρκετινγκ.
Μαίρη Παπαγιαννίδου
Περιοδικό
Νέα Εστία
Τεύχος 1792, Σεπτέμβριος 2006, Αφιέρωμα στο Ιράν, τιμή 15 ευρώ
Αφιέρωμα στη σύγχρονη ιρανική λογοτεχνία, τον κινηματογράφο και την πολιτική επιχειρεί το καλό περιοδικό στο καινούργιο του τεύχος, με σκοπό να ανιχνεύσει τις διεργασίες στο εσωτερικό της περσικής κοινωνίας σε αυτή την τόσο κρίσιμη ιστορική συγκυρία. Οπως επισημαίνει ο εκδότης του Σταύρος Ζουμπουλάκης, που μαζί με την Κλαίρη Μιτσοτάκη και τον Κώστα Σπαθαράκη επιμελήθηκε το αφιέρωμα, η εικόνα που έχει για το Ιράν ο μέσος δυτικός άνθρωπος είναι γεμάτη στερεότυπα και απλοϊκές προκαταλήψεις («κράτος των μουλάδων», «σκοταδισμός», «θεοκρατία» κτλ.), ενώ η Νέα Εστία δηλώνει αλληλέγγυα με όλους τους ιρανούς πολίτες που αγωνίζονται κατά της μισαλλοδοξίας, του φανατισμού και του αντισημιτισμού.
Το λογοτεχνικό μέρος περιλαμβάνει, μεταξύ των άλλων, απόσπασμα από την Τυφλή γλαύκα του διασημότερου ιρανού συγγραφέα του 20ού αιώνα Σαντέγκ Χενταγιάτ που αυτοκτόνησε στο Παρίσι το 1951, το διήγημα του Μαχμούντ Ντοβλαταμπαντί (Σαμπζεβάρ 1940) Η φυγή του Σουλεϊμάν και το διήγημα του Σαχριάρ Μαντανιπούρ (Σιράζ 1957). Ακολουθεί μια συζήτηση του διασημότερου ιρανού σκηνοθέτη Αμπάς Κιαροστάμι (Τεχεράνη 1940) με τον Σερζ Τουμπιανά πάνω στη σπουδαία ταινία του Η γεύση του κερασιού, όπου ο δημιουργός αναλύει τόσο τις πολιτικές συνθήκες μέσα στις οποίες τη γύρισε όσο και τις καλλιτεχνικές του αναζητήσεις στο σελιλόιντ. Η Ανιές Ντεβικτόρ με το κείμενό της Η ιρανική πολιτισμική εξαίρεση σκιαγραφεί την υποδοχή του ιρανικού κινηματογράφου στη Δύση, ενώ το πολιτικό-θρησκευτικό τμήμα του αφιερώματος ανοίγει με το εξαιρετικά ενδιαφέρον κείμενο των Μοχάμαντ Αλή Αμίρ Μοεζί και Κριστιάν Ζαμπέ Τι είναι ο σιιτισμός;
Στη συνέχεια ο Ολιβιέ Ρουά ανιχνεύει την επιρροή του θρησκευτικού δόγματος στις πολιτικές διεργασίες (Ιράν: Σιιτισμός και επανάσταση), ο Ραμίν Καμράν εντοπίζει τα βασικά γνωρίσματα της Ισλαμικής εξωτερικής πολιτικής του Ιράν (1979-2002), η Μαρίνα Μαροπούλου αναλύει Εναν δημόσιο χώρο στο ισλαμικό Ιράν της δεκαετίας του ’90, για να κλείσει αυτό το πολύ ενδιαφέρον αφιέρωμα με το οξυδερκές κείμενο του Σταύρου Ζουμπουλάκη Το Ιράν και τα πυρηνικά.
Δημήτρης Χουλιαράκης
Κινηματογράφος
Μαρικαίτη Καμβασινού
Φίνος Φιλμ, Φιλοποίμην & Τζέλλα
Εκδόσεις Ορφέας, 2005, σελ. 380, τιμή 45 ευρώ (μαζί με dvd)
Λένε ότι πίσω από κάθε μεγάλο άνδρα κρύβεται μια γυναίκα, και αυτό ακριβώς είναι το συμπέρασμα που βγάζει κανείς ακόμη και από τον τίτλο του βιβλίου της Μαρικαίτης Καμβασινού Φίνος Φιλμ, Φιλοποίμην & Τζέλλα. Κάτι παραπάνω από μια ακαδημαϊκή βιογραφία, το βιβλίο μάς οδηγεί κατευθείαν στο σύμπαν του Φιλοποίμενος Φίνου, του απόλυτου άρχοντα και αναντικατάστατου πατριάρχη της κινηματογραφικής βιομηχανίας στην Ελλάδα, μέσα από τη μνήμη της γυναίκας της ζωής του, της συζύγου του Τζέλλας. Μέσω αυτής της προσέγγισης ο αναγνώστης έρχεται ακόμη πιο κοντά στη μυστηριώδη προσωπικότητα του Φίνου, ενός ανθρώπου μάλλον κλειστού, που μιλούσε σπανίως στον Τύπο και δεν ασχολούνταν με κοσμικές εμφανίσεις. Αν υπήρχε ένας άνθρωπος που γνώριζε απέξω και ανακατωτά τον άνθρωπο Φιλοποίμενα Φίνο, αυτός ήταν η Τζέλλα Φίνου, στην οποία άλλωστε πέρασε η διάδοχος κατάσταση του έργου του μετά τον θάνατό του τον Ιανουάριο του 1977. Η συγγένεια της συγγραφέως με την Τζέλλα Φίνου βοήθησε στην απόφαση της τελευταίας να συμβάλει στη δημιουργία αυτού του βιβλίου.
Οι νομικές σπουδές του Φίνου, που γεννήθηκε το 1909, συνδυάστηκαν με το πάθος του για τον κινηματογράφο, το οποίο είχε εκδηλωθεί από πολύ νωρίς. Ο κινηματογράφος τελικά υποσκέλισε τη νομική και εδώ σημαντικό ρόλο έπαιξε η καμπίνα προβολής της θερινής αίθουσας Αλκαζάρ, όπου ο Φίνος εργαζόταν παράλληλα με τις σπουδές του ως μηχανικού προβολής.
Ο Φίνος αντιλήφθηκε πρώτος τη μεγάλη δύναμη του φακού που καταγράφει κάθε λεπτομέρεια μιας πραγματικότητας φωτίζοντας έναν αόρατο, αλλά ταυτοχρόνως συγκλονιστικά υπαρκτό, κόσμο.
Γιάννης Ζουμπουλάκης
Αστυνομικό
Ζαν-Πατρίκ Μανσέτ
Μοιραία
Μετάφραση Ειρήνη Τσολακέλλη. Εκδόσεις Αγρα, 2006, σελ. 176, τιμή 12 ευρώ
«Γυναίκες ηδονικές και φιλόσοφοι, σ’ εσάς απευθύνομαι»· έτσι τελειώνει το μυθιστόρημα του Μοιραία ο Ζαν-Πατρίκ Μανσέτ (1942-1995), ο συγγραφέας που ανανέωσε το γαλλικό αστυνομικό μυθιστόρημα. Θα ‘λεγε κανείς πως ο Μανσέτ με αυτό το βιβλίο επιδιώκει να προσελκύσει τις γυναίκες-αναγνώστριες, οι οποίες δεν φαίνεται να έχουν καλές σχέσεις με τα αστυνομικά αναγνώσματα. Γι’ αυτό ίσως χρησιμοποιεί ως κεντρική ηρωίδα μια γυναίκα, η οποία λειτουργεί ως τιμωρός, ως άγγελος εξολοθρευτής. Πρόκειται για την Αιμέ, μια επαγγελματία δολοφόνο, μοναχική (δεν δημιουργεί ερωτικές σχέσεις, προτιμά τον αυνανισμό), ευαίσθητη, μα κυρίως τολμηρή και αποφασισμένη, που αντιπαρατίθεται στην εξουσία των ανδρών οι οποίοι κατέχουν τις κύριες θέσεις σε κάθε τομέα της ανθρώπινης κοινωνίας. Η δολοφονική της σταδιοδρομία όμως άρχισε από το σπίτι της: εξόντωσε τον καταπιεστικό της σύζυγο.
Ενώ οι άνδρες παρουσιάζονται κακοί, απεχθείς, οι γυναίκες περιγράφονται με τρυφερότητα, και η Αιμέ, μια συμπαθητική στους αναγνώστες δολοφόνος, βγάζει από τη μέση αυτούς που πρέπει να πεθάνουν. Στη αρχή με διαφορετικό όνομα, σκοτώνει εν ψυχρώ έναν κυνηγό, έναν καλοθρεμμένο πενηντάρη αστό, εκτελώντας συμβόλαιο θανάτου. Στη συνέχεια πηγαίνει σε άλλη πόλη, την Μπλεβίλ (πόλη του χρήματος), και μπαίνει στους κύκλους της καλής κοινωνίας. Την ενδιαφέρουν οι περιοχές όπου κατοικεί η αστική τάξη, εκεί όπου βρίσκεται ο πλούτος.
Είναι φανερό πως την ιδέα για το γράψιμο της Μοιραίας ο Μανσέτ την άντλησε από μια γυναίκα: την Αγκαθα Κρίστι, η οποία στο περίφημο μυθιστόρημά της Δέκα μικροί νέγροι εξολοθρεύει δέκα ανθρώπους, με μικρά ή μεγάλα εγκλήματα στο ενεργητικό τους. Αλλά ο Μανσέτ δεν έμεινε εκεί. Αριστερός ων, με πολιτικές ανησυχίες, πήρε από τον μαρξιστή Ντάσιελ Χάμετ μια άλλη ιδέα, εκείνη της αμερικανικής πόλης Πόιζονβίλ του μυθιστορήματος Κόκκινος θερισμός και τη μετέφερε στη Γαλλία. Από εκεί και πέρα μπορούσε να αυτοσχεδιάσει επιτυγχάνοντας ένα εξαιρετικό αποτέλεσμα – ίσως το Μοιραία να είναι το αρτιότερο, το καλύτερό του μυθιστόρημα.
Φίλιππος Φιλίππου
