Η εκλογή των μητροπολιτών Μεσσηνίας κ. Χρυσόστομου Σαββάτου και Τριφυλίας κ. Χρυσόστομου Σταυρόπουλου την περασμένη Πέμπτη από την Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος έχει ιδιαίτερη σημασία για την πορεία των τοπικών Εκκλησιών και των πιστών τους. Δεν θα προσέλκυε όμως τα φώτα της δημοσιότητας αν μεταξύ των αρχικών διεκδικητών της μεγαλύτερης εκ των δύο μητροπόλεων δεν ήταν ο Μητροπολίτης πρώην Θεσσαλιώτιδος και νυν Βρεσθένης κ. Θεόκλητος. Ο Αρχιεπίσκοπος κ. Χριστόδουλος επιθυμούσε σφόδρα την εκλογή του κ. Θεόκλητου, για την οποία άξιζε κάθε θυσία. Είναι χαρακτηριστική η αντίδρασή του όταν ο δήμαρχος Καλαμάτας κ. Παναγιώτης Νίκας τού δήλωσε πως οι πιστοί της περιοχής δεν θα δεχθούν την εκλογή ενός κληρικού που έχει απασχολήσει αρνητικά την επικαιρότητα. «Εννοείτε τον Κουμαριανό; Μα ο Θεόκλητος θυσιάστηκε για το καλό της Εκκλησίας» απάντησε ο Αρχιεπίσκοπος. Οι αντιρρήσεις του δημάρχου δεν πτόησαν τον Μακαριότατο. Αλλωστε δεν ήταν η πρώτη φορά που ένας τοπικός άρχοντας προσπαθούσε να ανακόψει την εκλογή ενός προσώπου και να προωθήσει την εκλογή ενός άλλου· στην περίπτωση της Μεσσηνίας, του πρωτοσύγκελου της Μητρόπολης κ. Θεόκλητου Λαμπρινάκου. Η φράση στενού συνεργάτη του Αρχιεπισκόπου «η Σύνοδος της Ιεραρχίας είναι αυτή που εκλέγει και όχι ο λαουτζίκος» είναι ενδεικτική της αίσθησης που κυριαρχούσε εκείνες τις ώρες. Μέσα σε αυτό το κλίμα ο κ. Χριστόδουλος άρχισε να προετοιμάζει τη συνεδρίαση της Συνόδου που θα τοποθετούσε εκ νέου τον κ. Θεόκλητο σε μια μητροπολιτική επαρχία. Αρχικά αιφνιδίασε τους πάντες – ή σχεδόν τους πάντες – όταν όρισε ως ημερομηνία σύγκλησης της Συνόδου την Πέμπτη 15 Μαρτίου, δηλαδή μεσούσης της Σαρακοστής του Πάσχα, και κάλεσε τους ιεράρχες να συμμετάσχουν σε αυτήν με ανακοίνωση που απέστειλε με fax στις μητροπόλεις μόλις πριν από πέντε ημέρες.


Τα μέλη της λεγόμενης αντιπολίτευσης του Αρχιεπισκόπου βρέθηκαν εξ απροόπτου ενώπιον των εξελίξεων για την εκλογή νέου μητροπολίτη Μεσσηνίας. Ετρεχαν και δεν έφταναν. Ηξεραν ότι πρόκειται για μια εκλογή στην οποία ο Αρχιεπίσκοπος ήταν εξαιρετικά ευάλωτος και ότι μπορούσαν να αντιπαρατεθούν ευθέως μαζί του επιλέγοντας έναν ανθυποψήφιο προβεβλημένο, ο οποίος να έχει διακριθεί για το έργο του. Το όνομα του ηγουμένου της Μονής Οσίου Λουκά της Μητρόπολης Θηβών Αρχιμανδρίτη κ. Ιωάννη Ματζουράνη καθώς και τα ονόματα κληρικών που υπηρέτησαν κοντά στον Αρχιεπίσκοπο Σεραφείμ έπεσαν στην τράπεζα των συζητήσεων που είχαν οι μητροπολίτες-μέλη της αντιπολίτευσης. Γνώριζαν ωστόσο ότι δεν διέθεταν την πολυτέλεια του χρόνου και κυρίως ότι είχαν να αντιμετωπίσουν τον προβληματισμό των κληρικών οι οποίοι θα μπορούσαν να είναι υποψήφιοι. Εβλεπαν ότι υπήρχε κίνδυνος να χαθεί η εκλογή.


Από την άλλη πλευρά ο κ. Θεόκλητος και οι ιεράρχες που τον στήριζαν επικοινωνούσαν τηλεφωνικά με άλλους μητροπολίτες και ζητούσαν τη στήριξη της υποψηφιότητάς του. Στην Καλαμάτα την ίδια ώρα ιδρυόταν ειδική συντονιστική επιτροπή κατά της εκλογής του Μητροπολίτη πρώην Θεσσαλιώτιδος, η οποία προγραμμάτιζε συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας. «Θα γίνουμε νέα Λάρισα» φώναζαν και υπενθύμιζαν τα όσα διαδραματίστηκαν στην πρωτεύουσα του θεσσαλικού κάμπου τη δεκαετία του ’90, όταν ο τότε αρχιεπίσκοπος Σεραφείμ δεν αποκατέστησε τον ιερωνυμικό Μητροπολίτη Θεολόγο που είχε δικαιωθεί από το Συμβούλιο της Επικρατείας. Οι οπαδοί του διαδήλωναν σε καθημερινή βάση και φώναζαν «ανάξιος» στον Μητροπολίτη Λαρίσης έξω από τον καθεδρικό ναό, στους δρόμους της πόλης και στα χωριά.


* Η αποστολή του συνεργάτη


Τα μεγάλα προβλήματα για τον κ. Θεόκλητο και τον Αρχιεπίσκοπο άρχισαν το πρωί της Κυριακής. Συνεργάτης του κ. Χριστόδουλου μετέβη στη Μεσσηνία και ζήτησε από τους τοπικούς άρχοντες να σταματήσουν τις ενέργειες κατά της εκλογής του κ. Θεόκλητου και, όταν κατάλαβε πως έτρεφε φρούδες ελπίδες, άρχισε να συζητεί το ενδεχόμενο εκλογής άλλου κληρικού. Η μετάθεση του Μητροπολίτη Σπάρτης κ. Ευσταθίου στη Μεσσηνία, λύση την οποία πρότειναν οι τοπικοί άρχοντες, δεν μπορούσε να συζητηθεί. Ο γνωστός για τη σταθερότητα των αντιλήψεών του ιεράρχης αντιτάχθηκε πολλές φορές κατά το παρελθόν στο λεγόμενο μεταθετό των αρχιερέων. Από την άλλη, η προβολή των ονομάτων αρχιμανδριτών, όπως των κκ. Λαμπρινάκου και Λαμπρόπουλου, που προέρχονται από την περιοχή, δεν έπειθε κανέναν στην Αθήνα. Ωστόσο, παρά τα προβλήματα και τις αντιρρήσεις των Μεσσηνίων, ο κ. Χριστόδουλος συνέχιζε να επιμένει στην επιλογή του κ. Θεόκλητου.


Αλλά ο Αρχιεπίσκοπος θορυβήθηκε όταν το ίδιο απόγευμα άρχισε να επικοινωνεί με μητροπολίτες οι οποίοι εξελέγησαν επί των ημερών της δικής του αρχιεπισκοπίας και είτε ελάμβανε αρνητικές απαντήσεις είτε εισέπραττε τον προβληματισμό τους ­ κάποιοι μάλιστα δεν έβγαιναν ούτε στο τηλέφωνο για να του μιλήσουν. Η αντίστροφη μέτρηση είχε αρχίσει…


Ακόμη και νέος στην Ιεραρχία μητροπολίτης της Δυτικής Ελλάδας, γνωστός για τους χαμηλούς του τόνους, από εκείνους που αρνούνται να παρακολουθήσουν τα παρασκηνιακά δρώμενα της διοίκησης της Εκκλησίας, δήλωσε στον Αρχιεπίσκοπο ότι δεν μπορεί να ακολουθήσει την επιλογή του. Μητροπολίτης της Μακεδονίας, ένας από τους ελάχιστους που αποτελεί γέννημα θρέμμα της περιοχής του, σαρξ εκ της σαρκός της τοπικής Εκκλησίας που ποιμαίνει, δεν απάντησε στο τηλεφώνημα του Αρχιεπισκόπου.


Η κατάσταση χειροτέρεψε ­ κυρίως μεταξύ των αρχιερέων που προβληματίζονταν για τη σκοπιμότητα σε αυτή τη συγκυρία της εκλογής του κ. Θεόκλητου, αλλά ταυτόχρονα σέβονταν την επιλογή του Αρχιεπισκόπου ­ όταν άρχισε να κυκλοφορεί στα γραφεία τους η επιστολή του Μητροπολίτη Ζακύνθου κ. Χρυσόστομου. Το μήνυμα «κινδυνεύουμε να χαρακτηριστούμε ίδιοι με τον άνθρωπο που συνδέθηκε με τον (σ.σ.: προφυλακισμένο σήμερα) Αρχιμανδρίτη Ιάκωβο Γιοσάκη και τον Σεραφείμ Κουλουσούσα», που εξέπεμπε με την επιστολή που απέστειλε στους αρχιερείς ο Μητροπολίτης Ζακύνθου, άρχισε να σπέρνει τον φόβο. Ολοι θυμήθηκαν τις χαλεπές ημέρες του 2005, όταν η Ιεραρχία βαλλόταν από τις καταγγελίες, βάσιμες και αβάσιμες, με στοιχεία, με προϊόντα υποκλοπών ή και χωρίς αποδείξεις, για σεξουαλικά και οικονομικά σκάνδαλα.


* Η ανατροπή των δεδομένων


Ετσι το πρωί της Δευτέρας ο κ. Χριστόδουλος ανέτρεψε τα ως εκείνη τη στιγμή δεδομένα και προέκρινε την εκλογή του καθηγητή της Θεολογικής Σχολής και Μητροπολίτη Μεσσηνίας πλέον κ. Χρυσόστομου Σαββάτου. Μια επιλογή που, όπως λέγεται, έβρισκε σύμφωνο τον κ. Θεόκλητο και τους δύο ιεράρχες που προωθούσαν τη δική του εκλογή στον μητροπολιτικό θρόνο της Μεσσηνίας. Μια εκλογή που δεν έβρισκε σύμφωνους συνεργάτες του κ. Χριστόδουλου οι οποίοι δεν είχαν προλάβει ή δεν είχαν πετύχει να πείσουν τον Αρχιεπίσκοπο να μην προχωρήσει στην πρόταση εκλογής του κ. Θεόκλητου.


Τα παιδιά από τον Βόλο και η «Χρυσοπηγή»


Από το 1974 οπότε ο νεαρός Θόδωρος Κουμαριανός πλησίασε τον τότε Μητροπολίτη Δημητριάδος και σημερινό Αρχιεπίσκοπο μετράει διαρκώς χτυπήματα. Η στενή πνευματική σχέση που ανέπτυξε με τον κ. Χριστόδουλο τον οδήγησε στο μοναστήρι της Παναγίας της Χρυσοπηγής στο Καπανδρίτι. Η Μοναστική Αδελφότητα, που δημιουργήθηκε τη δεκαετία του ’60 από τον κ. Καλλίνικο Καρούσο, σημερινό Μητροπολίτη πρώην Πειραιώς, τον κ. Χριστόδουλο Παρασκευαΐδη, δηλαδή τον νυν Αρχιεπίσκοπο, και τον κ. Αμβρόσιο Λενή, τον σημερινό Μητροπολίτη Καλαβρύτων, από το 1975 – οπότε ο κ. Θεόκλητος εμφανίζεται για πρώτη φορά στο προσκήνιο – συγκρούστηκε πολλές φορές μαζί του. Ο ίδιος το 2005 δήλωσε ότι έμεινε στο μοναστήρι περίπου τέσσερις μήνες και ότι χρησιμοποιήθηκε από τα μέλη της Αδελφότητας ακόμη και η τότε ΚΥΠ προκειμένου να διωχθεί από το περιβάλλον του κ. Χριστόδουλου. Και η αλήθεια είναι ότι στον Βόλο, όπου και η έδρα της Μητρόπολης Δημητριάδος, ο κ. Θεόκλητος με το πέρασμα των δεκαετιών απέκτησε πολλούς φίλους, εχθρούς και αντιπάλους. Τα μέλη της Χρυσοπηγής που εισέρχονταν τη δεκαετία του ’70 στα υψηλά κλιμάκια της διοίκησης της Εκκλησίας και ελάμβαναν τους ανώτερους βαθμούς της ιεροσύνης τον αντιμετώπιζαν σκωπτικά.


Ο κύβος στις μεταξύ τους σχέσεις ερρίφθη όταν ο κ. Θεόκλητος δεν άντεξε το σύστημα της Χρυσοπηγής και έφυγε από το μοναστήρι – ή εκδιώχθηκε, όπως λένε ορισμένοι. Τις δεκαετίες του ’80 και του ’90 που ο κ. Θεόκλητος άρχισε να ανεβαίνει στις θέσεις της διοικητικής μηχανής της Μητρόπολης Δημητριάδος άρχισε να αποκτάει και νέους αντιπάλους. Τα μέλη της παλαιάς ομάδας της Μητρόπολης Δημητριάδος, την οποία κληρονόμησε ο κ. Χριστόδουλος από τον προκάτοχό του, τον ιερωνυμικό Μητροπολίτη Ηλία, δεν είχαν και τις καλύτερες των σχέσεων με τον κ. Θεόκλητο. Οι σημερινοί μητροπολίτες Καισαριανής κ. Δανιήλ και Κερκύρας κ. Νεκτάριος έβλεπαν ότι ένας νέος αρχιμανδρίτης που δεν είχε τις ίδιες με αυτούς γνώσεις και χαρίσματα προχωρούσε πιο γρήγορα, ήταν πιο κοντά στον πρώτο της μητρόπολης, ο οποίος θα διεκδικούσε και τη θέση του πρώτου στην Εκκλησία της Ελλάδος. Και ο σημερινός πρωτοσύγκελος της Αρχιεπισκοπής, πρωτοπρεσβύτερος Θωμάς Συνοδινός δεν έκρυβε ότι δεν μπορούσε να γίνει φίλος του κ. Θεόκλητου. Ο τότε αρχιμανδρίτης δεν πτοήθηκε· αντίθετα, άρχισε να δημιουργεί τη δική του αυλή. Προσέλκυσε και έφερε δίπλα στον Αρχιεπίσκοπο νέα παιδιά που ήταν συμπατριώτες του Βολιώτες και ορισμένοι εξ αυτών είναι σήμερα μητροπολίτες, όπως ο Σερρών κ. Θεολόγος. Στήριξε κληρικούς και φιλοξένησε στον Βόλο ιερείς τους οποίους για άγνωστους λόγους, ενώ είχαν σχέσεις με τον τότε Μητροπολίτη Πειραιώς κ. Καλλίνικο, η Χρυσοπηγή δεν επιθυμούσε για μέλη της. Ακόμη, συγκέντρωνε νέα παιδιά από άλλες περιοχές στον Βόλο και ζητούσε από τον κ. Χριστόδουλο να τους χειροτονήσει. Ταυτόχρονα έβλεπε την Αδελφότητα να κονταροχτυπιέται με τον Αρχιεπίσκοπο Σεραφείμ αλλά την έβλεπε και να ενισχύεται, και μάλιστα να εκλέγει τον ως τότε βενιαμίν της κ. Ευσέβιο Πιστολή Μητροπολίτη Σάμου.


Οι εχθροί, οι φίλοι και οι συγκρούσεις


Οταν το 1998 ο κ. Χριστόδουλος εξελέγη Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος, ο κ. Θεόκλητος θέλησε να τον διαδεχθεί στη Μητρόπολη Δημητριάδος. Ο κ. Χριστόδουλος του είχε πει δημοσίως «Ιδού, παιδί μου, η επαρχία σου» την πρώτη φορά που επισκέφθηκε τη Μητρόπολη Δημητριάδος μετά την εκλογή του στον αρχιεπισκοπικό θρόνο. Ωστόσο ο κ. Θεόκλητος λογάριασε τα πράγματα χωρίς να λάβει υπ’ όψιν του τη Χρυσοπηγή και κυρίως τους αντιπάλους που δημιούργησε στον Βόλο, στους οποίους χρεώνονται τα φυλλάδια που πετάχθηκαν σε βάρος του σε πόλεις και χωριά του Νομού Μαγνησίας. Ετσι με αφορμή το γεγονός ότι δεν είχε εκπληρώσει όλους τους όρους που προβλέπει ο Καταστατικός Χάρτης της Εκκλησίας της Ελλάδος για τους προς Αρχιερατεία εκλόγιμους, ο κ. Θεόκλητος τελικά είδε νέο ποιμενάρχη της περιοχής του έναν φέρελπι κληρικό, προερχόμενο από τις τάξεις της Χρυσοπηγής: τον τότε πρωτοσύγκελο της Μητρόπολης Πειραιώς κ. Ιγνάτιο Γεωργακόπουλο.


Απογοητευμένος ο κ. Θεόκλητος εγκαθίσταται στην Αθήνα και γίνεται εκπρόσωπος Τύπου του Αρχιεπισκόπου. Αναπτύσσει σχέσεις με δημοσιογράφους, παρουσιάζει το αριστερό παρελθόν της οικογενείας του, τα φτωχά παιδικά του χρόνια και προβάλλει τις φιλελεύθερες απόψεις του σε αντιδιαστολή με τις συντηρητικές και αυστηρές θέσεις της Χρυσοπηγής. Μερικούς μήνες αργότερα θα εκλεγεί Μητροπολίτης Θεσσαλιώτιδος και η Χρυσοπηγή, αν και δεν τον στήριξε, το δέχθηκε. Θα χάσει όμως τη χρυσή ευκαιρία να γίνει ιεράρχης στο ευρύτερο πολεοδομικό συγκρότημα της Αθήνας, αφού, αν περίμενε λίγους μήνες ακόμη, ίσως σήμερα να ήταν Μητροπολίτης Καισαριανής, θέση την οποία κατέχει ο κ. Δανιήλ Πουρτσουκλής, φίλος και γνωστός του κ. Θεόκλητου από τη Μητρόπολη Δημητριάδος.


Ως και το 2005 οι σχέσεις του με τη Χρυσοπηγή, τους Βολιώτες και τους μη Βολιώτες της Μητρόπολης Δημητριάδος βασίζονταν στην ανεκτικότητα. Αν και έβλεπε τον κ. Ιγνάτιο να διώχνει από τη Μητρόπολη Δημητριάδος ορισμένους συνεργάτες του, ο κ. Θεόκλητος αντιμετώπιζε τα δρώμενα με άνεση. Αλλωστε και ο ίδιος ο Αρχιεπίσκοπος δεν διέθετε τότε τις καλύτερες των σχέσεων με τον ιεράρχη που τον διαδέχθηκε στον Βόλο.


Το 2005 θα επέλθει νέα σημαντική σύγκρουση με τη Χρυσοπηγή με αφορμή τον Αρχιμανδρίτη Ιάκωβο Γιοσάκη, ο οποίος, όπως αποκάλυψε ο Μητροπολίτης Καλαβρύτων κ. Αμβρόσιος, προετοιμαζόταν να υπηρετήσει σε καίριες θέσεις της Ιεράς Συνόδου. Λίγους μήνες αργότερα ο κ. Θεόκλητος θα παραιτηθεί από τον θρόνο του, όμως ούτε η Χρυσοπηγή βγήκε αλώβητη από την κρίση, αφού τα μέλη της δέχθηκαν καταγγελίες και κατηγορίες που κατέρρευσαν μεν στα δικαστήρια αλλά προκάλεσαν προβλήματα στην εικόνα τους.


Στην περίπτωση της Μεσσηνίας ουδείς εκ των μητροπολιτών που είτε αποτελούν μέλη της οργάνωσης είτε έχουν φιλικές σχέσεις μαζί τους τοποθετήθηκε δημόσια στο ζήτημα. Ο παλιός άξονας συνεργασίας της Χρυσοπηγής των δεκαετιών ’70, ’80 και ’90 φαίνεται να μην υπάρχει. Η παραίτηση του κ. Καλλίνικου από τη Μητρόπολη Πειραιώς και το γεγονός ότι ο κ. Ιγνάτιος έχει αναδειχθεί πολύτιμος συνεργάτης για τον Αρχιεπίσκοπο σε ζητήματα όπως οι σχέσεις με τις άλλες Εκκλησίες δεν επιτρέπουν την ανάπτυξη δημοσίως διαφορετικών θέσεων. Αλλωστε έδειξε τη δύναμή της το 2001, όταν σε συνεργασία με τον τότε Μητροπολίτη Αλεξανδρουπόλεως και σημερινό Θεσσαλονίκης κ. Ανθιμο εξέλεξε τον κ. Μακάριο Μητροπολίτη Σιδηροκάστρου, ενώ ο Αρχιεπίσκοπος πρότεινε άλλον υποψήφιο. Ο μόνος που συνεχίζει να εκφράζει δημοσίως τις απόψεις του είναι ο Μητροπολίτης Καλαβρύτων κ. Αμβρόσιος, αλλά στην περίπτωση της Μεσσηνίας δεν πρόλαβε να πει τίποτε, αφού τα πάντα ανετράπησαν.