Σε μια εποχή που ο ελεύθερος χώρος των πόλεων λιγοστεύει όλο και περισσότερο, κάποιοι πολίτες μάχονται για το δικαίωμά τους – ένα δικαίωμα που θα έπρεπε να θεωρείται αυτονόητο – να περπατούν στο πεζοδρόμιο. Δύο ομάδες ακτιβιστών που παλεύουν για τα δικαιώματα των πεζών να περπατούν χωρίς εμπόδια αλλά και ένας πολίτης που συνελήφθη για βανδαλισμό γιατί περπάτησε πάνω από… αυτοκίνητο που είχε καταλάβει το πεζοδρόμιο και του έκλεινε τον δρόμο εξηγούν πώς και γιατί κατέληξαν ακτιβιστές του πεζοδρομίου.
Τον περασμένο Μάρτιο ένας 30χρονος γραφίστας και η φίλη του, ο κ. Τ. Πουλιάσης και η κυρία Χριστίνα Γκίνη, περπατούσαν στα Εξάρχεια. Ξαφνικά βρήκαν μπροστά τους ένα τζιπ να τους κλείνει τον δρόμο. Ο κ. Πουλιάσης, αντί να κάνει τον κύκλο για να βρει μια δίοδο, έστω και σε μέγεθος σχισμής ανάμεσα στα σταθμευμένα οχήματα, για να βγει στον δρόμο – όπως κάνουν οι περισσότεροι σε τέτοιες περιστάσεις -, αποτόλμησε για πρώτη φορά στη ζωή του να συνεχίσει ευθεία. Και για να το πετύχει αναγκαστικά πήδησε πάνω στο καπό του αυτοκινήτου προκαλώντας του ένα μικρό βαθούλωμα. Ο συναγερμός του αυτοκινήτου ενεργοποιήθηκε και ο ιδιοκτήτης του εμφανίστηκε μαινόμενος και κάλεσε την Αστυνομία.
Αν και σε οποιαδήποτε χώρα του ανεπτυγμένου κόσμου ο οδηγός που στάθμευσε παράνομα θα βρισκόταν με μια κλήση στο χέρι και το όχημά του σε κάποια μάντρα της Τροχαίας, εν τούτοις ο κ. Πουλιάσης και η κυρία Γκίνη συνελήφθησαν και έφθασαν σήμερα να αντιμετωπίζουν βαριές κατηγορίες ενώπιον της Δικαιοσύνης. Η περιπέτεια του νεαρού γραφίστα έχει κινητοποιήσει όλες τις ομάδες που δραστηριοποιούνται γύρω από τα δικαιώματα των πεζών, καθ’ ότι η υπόθεση θεωρείται το μεγάλο στοίχημα που, αν κερδηθεί, θα προσθέσει πολλά βέλη στη νομική τους φαρέτρα. Συν τοις άλλοις, το θέμα απασχόλησε και τον διεθνή Τύπο, ακόμη και τους «New York Times».
* Η Τροχαία σφυρίζει αδιάφορα
«Η αδιαφορία του κράτους μάς στερεί ελεύθερο ζωτικό χώρο» δηλώνει πικραμένη η πρόεδρος της κίνησης «Πεζή» κυρία Ελσα Τσεκούρα. Η «Πεζή», που λειτουργεί εδώ και τεσσεράμισι χρόνια, μάχεται για τα δικαιώματα των πεζών με πολλά όπλα προσπαθώντας να ασκήσει πολιτική πίεση και να προκαλέσει κοινωνική κινητοποίηση. «Εχουμε στείλει επιστολές στην Τροχαία, στο υπουργείο Δημόσιας Τάξης και στο υπουργείο Μεταφορών. Δυστυχώς δεν έγινε ποτέ τίποτε» σημειώνει και προσθέτει: «Με εξαίρεση τον κ. Λιάπη, πολλοί ούτε καν μας απάντησαν». Στις εκκλήσεις της κίνησης η Τροχαία απάντησε λέγοντας ότι αντιμετωπίζει έλλειψη προσωπικού, η δημοτική αστυνομία ότι αδυνατεί να δράσει προληπτικά παρά μόνο κατασταλτικά, ενώ ένα επιτελικό στέλεχος της Αστυνομίας τους είχε απλώς κατευοδώσει λέγοντας «καλώς ή κακώς η ΕΛ.ΑΣ. πρέπει να προβάλει το ανθρώπινο πρόσωπό της».
* Οπου δεν πίπτει λόγος πίπτει… αυτοκόλλητο
Οταν η ορθόδοξη προσέγγιση με τους αρμοδίους δεν απέδωσε καρπούς, η ομάδα «βγήκε στο «βουνό» του ακτιβισμού. «Τυπώνουμε αυτοκόλλητα και τα κολλάμε στο παρμπρίζ των αυτοκινήτων που κλείνουν τα πεζοδρόμια» σημειώνει η κυρία Τσεκούρα. Επίσης η «Πεζή» κόβει πλασματικές κλήσεις, στην πίσω όψη των οποίων αναγράφεται η χάρτα των δικαιωμάτων των πεζών, όπως καταρτίστηκε από το Ευρωκοινοβούλιο το 1988.
Η πιο ενδιαφέρουσα (και αποκαλυπτική της ελληνικής καθυστέρησης) πράξη ακτιβισμού της ομάδας ήταν όταν ένα μέλος της υποδύθηκε τον ανάπηρο, χρησιμοποίησε ένα αναπηρικό καροτσάκι και προσπάθησε να μετακινηθεί στους δρόμους και στα πεζοδρόμια της Αθήνας. «Ηταν αδύνατον, δεν μπορούσα καν να μπω στο τρόλεϊ, δεν υπήρχε τρόπος» αναφέρει ο κ. Δ. Χρυσαφίδης και προσθέτει: «Καλά που βρέθηκε ένας γεροδεμένος Αλβανός και ανέβασε το καροτσάκι στο λεωφορείο». Το επόμενο «δρώμενο»; «Θα προσπαθήσουμε να διασχίσουμε τους δρόμους τις πόλεις υποδυόμενοι τις μητέρες με καροτσάκια και είμαστε πεπεισμένοι ότι θα είναι πολύ δύσκολο» λένε. Επίσης η «Πεζή» σε τακτά χρονικά διαστήματα και ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια των εκδηλώσεών της περιφρουρεί τους πεζοδρόμους. Τα ίδια τα μέλη της λένε ότι οι αντιδράσεις των οδηγών ποικίλλουν. «Κάποιοι μας δίνουν ευχαριστήρια, άλλοι ντρέπονται και φεύγουν με το κεφάλι κάτω, μερικοί όμως γίνονται επιθετικοί, μια φορά φάγαμε και ξύλο» λέει η κυρία Τσεκούρα.
* Οι «πάνθηρες» του δρόμου
Μια άλλη ομάδα ακτιβιστών, οι Street Panthers, εμφανίστηκαν στα πεζοδρόμια της Θεσσαλονίκης το 2003 και είναι βέβαιον ότι η παρουσία τους δεν έμεινε ασχολίαστη. «Σήμερα, τέσσερα χρόνια μετά, έχουμε 2.500 φίλους σε όλες τις ελληνικές πόλεις και έχουμε διακινήσει περισσότερα από 250.000 αυτοκόλλητα» αναφέρει ο ιδρυτής της ομάδας. Οι «πάνθηρες του δρόμου» κάθε φορά που βλέπουν ένα αυτοκίνητο να έχει καταλάβει το πεζοδρόμιο κολλάνε στο παρμπρίζ του ένα αυτοκόλλητο που γράφει «Είμαι γάιδαρος και παρκάρω όπου γουστάρω». Μάλιστα στην ιστοσελίδα τους (www. streetpanthers.gr) μπορεί κανείς να ψηφίσει τον «γάιδαρο του μήνα», δηλαδή το προκλητικότερο και πλέον παράνομο παρκάρισμα αυτοκινήτου. «Η κίνησή μας αποτέλεσε διέξοδο στην οργή του πεζού ακτιβιστή» δηλώνει ο «πάνθηρας». Η (μέση) λύση του αυτοκόλλητου επελέγη καθώς, ενώ διοχετεύει κάπου την αγανάκτηση του πεζού, δεν προκαλεί την παραμικρή φθορά στο αυτοκίνητο. «Είναι μια πολιτισμένη λύση» συμπληρώνει και προσθέτει: «Κάθε φορά που οι οδηγοί μας συνάντησαν επ’ αυτοφώρω το 90% σφύριζε αδιάφορα και περίμενε να φύγουμε καθώς γνωρίζουν πολύ καλά ότι παρανομούν». Η φήμη της ακτιβιστικής ομάδας έχει περάσει τα ελληνικά σύνορα, αφού τόσο ο αμερικανικός όσο και ο γερμανικός Τύπος έχουν δημοσιεύσει ρεπορτάζ για τη δράση της.
* Το δικαίωμα στον ελεύθερο χώρο
Σύμφωνα με τα διεθνώς ισχύοντα, το ελεύθερο πλάτος διέλευσης του πεζοδρομίου πρέπει να είναι 1,80-2,00 μ. στους μη εμπορικούς δρόμους και 3,00-3,50 μ. στους εμπορικούς και στα σημεία συγκέντρωσης του κοινού (όπως οι στάσεις των λεωφορείων). Βέβαια, όπως αναφέρει ο πρόεδρος της Ενωσης για τα Δικαιώματα των Πεζών κ. Γρ. Μαυράκης, η ελληνική νομοθεσία προβλέπει ελεύθερο πλάτος 1,50 μ., που αντιστοιχεί σε συνολικό πλάτος πεζοδρομίου περί τα 2 μ. Με όχημα όμως μια ανεκτική προς το αυτοκίνητο πολιτική και πρόσχημα την έλλειψη χώρων στάθμευσης, τα πεζοδρόμια, όπως και οι ράμπες των αναπήρων, έχουν μετατραπεί σταδιακά σε άτυπους χώρους στάθμευσης οχημάτων. Το πρόβλημα επιδεινώνεται από τα δίκυκλα που… παρακάμπτουν τον δρόμο και κυκλοφορούν στα πεζοδρόμια, ενώ πολλά σημεία έχουν καταληφθεί από τραπεζοκαθίσματα καφετεριών. Αποκορύφωμα της κατάληψης των ελεύθερων χώρων είναι τα βουνά από μπάζα αλλά και οι κάδοι απορριμμάτων που, σε συνδυασμό με την διαρκή παραβίαση του ΚΟΚ, μπορούν να καταστήσουν μια ολόκληρη πόλη αδιάβατη. Το αποτέλεσμα είναι οι πεζοί και ακόμη περισσότερο τα άτομα με προβλήματα κινητικότητας να μετανιώνουν που βγαίνουν από το σπίτι τους αφού εκ των πραγμάτων αντιμετωπίζονται ως πολίτες β’ κατηγορίας. Αλλά, όπως είπε και κάποιος, «εδώ δεν έχουμε πάρκινγκ, με αυτά θα ασχολούμαστε;».
