Ο στρατηγός Νικόλαος Πλαστήρας ήταν ο πρώτος που ανέλαβε, πριν από τις εκλογές του 1950, την πρωτοβουλία για ανασύνταξη των κεντρώων πολιτικών δυνάμεων, με βασικό πυρήνα το Κόμμα των Φιλελευθέρων. Ο «Μαύρος Καβαλάρης» του μικρασιατικού μετώπου εμφανίζεται πρώτη φορά στην πολιτική σκηνή όταν στις 3 Ιανουαρίου 1945, με προτροπή των Αγγλων, διορίζεται από τον αντιβασιλέα Δαμασκηνό πρωθυπουργός. Θα παραμείνει στην πρωθυπουργία μόνο τρεις μήνες και τρεις ημέρες, χρόνο αρκετό για να καταγραφεί ότι μοναδικός στόχος της πολιτικής του ήταν η αποτροπή του εμφυλίου πολέμου και η ειρηνική συμφιλίωση. Σημαντική υπήρξε η συμβολή του στον τερματισμό της εθνικής τραγωδίας που γράφτηκε με τις Δεκεμβριανές (1944) συγκρούσεις, στο κέντρο της Αθήνας, μεταξύ των δυνάμεων του ΕΛΑΣ, του Στρατού και της Χωροφυλακής. Ηταν από τους πρωτεργάτες της Συμφωνίας της Βάρκιζας, η οποία οδήγησε σε αφοπλισμό των κομμουνιστών και άνοιξε τον δρόμο για τις εκλογές του 1946. Βαθύτατα δημοκρατικός, περισσότερο στρατιωτικός και λιγότερο πολιτικός γνώριζε πολύ καλά την «τέχνη» των στρατιωτικών ελιγμών, αγνοούσε αλλά και δεν ήθελε να μάθει τους πολιτικούς ελιγμούς. Και μόνο η εναντίωσή του στη διεξαγωγή του σχεδιαζόμενου από τους Αγγλους νόθου δημοψηφίσματος για την επάνοδο του βασιλιά Γεωργίου Β’ ήταν επαρκής λόγος για να εξαναγκασθεί σε παραίτηση…
* Η ίδρυση νέου κόμματος
Μετά τέσσερα χρόνια ο Νικόλαος Πλαστήρας επανεμφανίζεται στην πολιτική σκηνή αποφασισμένος να μετάσχει στις εκλογές του 1950, είτε με συμμετοχή στο ενιαίο Κόμμα των Κεντρώων πολιτικών δυνάμεων, είτε αυτοτελώς με δικό του κόμμα. Πίστευε ότι ο ελληνικός λαός επιθυμούσε μετά το τέλος του εμφυλίου πολέμου μια κυβέρνηση δημοκρατική, ανάμεσα στη Δεξιά και στο Κομμουνιστικό Κόμμα, με βασικούς στόχους την αποκατάσταση της Δημοκρατίας, την Εθνική Συμφιλίωση και την απαλλαγή της χώρας από την επιρροή των ξένων (ήταν η εποχή που τη «σκυτάλη» είχαν πάρει από τους Αγγλους οι Αμερικανοί). Φιλόδοξοι οι στόχοι αλλά και ρεαλιστική – όπως αποδείχθηκε στις εκλογές – η άποψη του Πλαστήρα, ότι η πλειοψηφία των Ελλήνων προσανατολιζόταν προς μια κεντρώα κυβέρνηση.
Στις 15 Σεπτεμβρίου 1949 συναντά τον Σοφοκλή Βενιζέλο, ο οποίος είχε αναλάβει, μετά τον θάνατο του Θεμιστοκλή Σοφούλη την ηγεσία του Κόμματος των Φιλελευθέρων, το οποίο είχε ιδρύσει ο πατέρας του ο εθνάρχης Ελευθέριος Βενιζέλος. Ο Πλαστήρας αναπτύσσει στον αρχηγό των Φιλελευθέρων τις ιδέες του και προτείνει τη συγκρότηση ενιαίου κεντρώου κόμματος, στο οποίο να ενταχθούν όλες οι συγγενείς πολιτικές δυνάμεις. Ο Σοφοκλής Βενιζέλος συμφωνεί με τις ιδέες αλλά απορρίπτει την πρόταση για συγκρότηση ενιαίου κεντρώου κόμματος.
Ο Πλαστήρας βέβαιος πλέον ότι δεν υπάρχει πιθανότητα συνεννόησης με τον Βενιζέλο τού στέλνει μετά δύο ημέρες επιστολή, με την οποία «κόβει τις γέφυρες επικοινωνίας». «Διέπραξες» γράφει ο Πλαστήρας στον Βενιζέλο «σφάλματα μεγάλα και βασικά από του 1945 που επανήλθες εις την Ελλάδα. Σχεδόν ποτέ δεν ηθέλησες να συμφωνήσης μαζί μου και διέσπασες το Κόμμα των Φιλελευθέρων, καθ’ ον χρόνον έκαμνα το παν διά να το στηρίξω, με την αιτιολογίαν ότι ο τότε αρχηγός του κόμματος ήτο ανεπαρκής. Και ως να μη ήρκει αυτό, έσπευσες και συνηργάσθης και με το Λαϊκόν Κόμμα. Αυτό υπήρξε το καίριον τραύμα όχι μόνον προς το Κόμμα των Φιλελευθέρων αλλά και προς την Δημοκρατίαν και την Ελλάδα. Και διέλυσες μεν μετ’ ολίγον τον σύνδεσμον με την Δεξιάν όχι διά να επανορθώσης το σφάλμα επανερχόμενος εις το Φιλελεύθερον, αλλά διά να συνδυασθής κατά τας εκλογάς με άλλα κόμματα απροσδιορίστων αρχών. Και ο διαμελισμός αυτός, συντελούσης και της ανικανότητος του διενεργούντος τας εκλογάς αρχηγού των Φιλελευθέρων, είχε το καταστρεπτικόν αποτέλεσμα να κερδίση την εκλογήν το μοιραίον Λαϊκόν Κόμμα. Σφάλμα άλλο η συνεργασία με την κυβέρνηση Μαξίμου. Επηκολούθησεν το μεγαλύτερον σφάλμα, η εκ νέου συγχώνευσις με το Κόμμα των Φιλελευθέρων εις την πλέον ακατάλληλον στιγμήν. Ενώ τότε θα έπρεπε να πράξης το παν διά να αποφευχθή η συνεργασία Φιλελευθέρων – Λαϊκών».
Θα περάσουν δυόμισι μήνες από την επιστολή Πλαστήρα. Ο Βενιζέλος δεν έχει, ακόμη, χωνέψει το περιεχόμενό της, αλλά με τη διορατικότητά του προβλέπει ότι η αυτοτελής συμμετοχή του Πλαστήρα στις εκλογές θα προκαλέσει μεγάλες απώλειες στο Κόμμα των Φιλελευθέρων. Στις 3 Δεκεμβρίου 1949 ο Βενιζέλος συναντά, με δική του πρωτοβουλία, τον Πλαστήρα. Προσπαθεί να τον αποτρέψει από την ίδρυση δικού του κόμματος και του προτείνει να μετάσχει, ως συνεργαζόμενος, στο Κόμμα των Φιλελευθέρων. Ηταν, όμως, αργά. Το πρωί της ίδιας ημέρας είχε κατατεθεί στον Αρειο Πάγο ο τίτλος του κόμματος Πλαστήρα: «Κόμμα Προοδευτικών Φιλελευθέρων». Οι αντιδράσεις είναι έντονες και επικριτικές και από την πλευρά του Βενιζέλου αλλά και από τη Δεξιά.
* Ο κατηγορούμενος στρατηγός
Ο ήρωας των Βαλκανικών Πολέμων, της Ουκρανίας, του Μικρασιατικού Πολέμου, ο αρχηγός της Επανάστασης του 1922, που οδήγησε στο απόσπασμα τους έξι υπεύθυνους της μικρασιατικής τραγωδίας, το ίνδαλμα της βενιζελικής παράταξης και των εκατοντάδων χιλιάδων προσφύγων της Μικράς Ασίας, ανέτρεψε το πολιτικό σκηνικό. Ο Βενιζέλος, έκδηλα ενοχλημένος, κατηγορεί τον Πλαστήρα ότι με τον τίτλο «Προοδευτικών Φιλελευθέρων» πλαστογραφεί τον «φιλελευθερισμό» και προκαλεί σύγχυση με το Κόμμα των Φιλελευθέρων. Αλλοι, όμως, ήταν οι πραγματικοί λόγοι της αντίδρασης του Βενιζέλου. Η βεβαιότητα ότι ο Πλαστήρας θα διεμβόλιζε το Κόμμα των Φιλελευθέρων και, ακόμη, διότι στο κόμμα του Στρατηγού είχε προσχωρήσει και ο προσωπικός του αντίπαλος στην Κρήτη Εμμανουήλ Τσουδερός.
Αμετακίνητος από τη γραμμή της συμφιλίωσης ο Πλαστήρας, με την επίσημη αναγγελία της ίδρυσης του κόμματός του, θα προτείνει, για την έξοδο από την κρίση, τη συγκρότηση κυβέρνησης από όλα τα κόμματα, συμπεριλαμβανομένων εκείνων – κυρίως του Κομμουνιστικού – που απείχαν από τις εκλογές του 1946. Προφανώς εγνώριζε ότι η πρότασή του δεν θα είχε τύχη. Δεν ήταν μόνο η δεξιά αντίθετη σε κυβερνητική συνεργασία με τους κομμουνιστές, λίγους μήνες μετά τη λήξη του εμφυλίου πολέμου, αλλά και ο Γεώργιος Παπανδρέου για «λόγους εθνικούς, πολιτικούς, ηθικούς και ψυχολογικούς».
* Οι προσωπικές φιλοδοξίες
Η πρωτοβουλία του στρατηγού Πλαστήρα ήταν καταδικασμένη σε αποτυχία. Οι δύο άλλοι πρωταγωνιστές στον πολιτικό χώρο του Κέντρου, Σοφοκλής Βενιζέλος και Γεώργιος Παπανδρέου, πέραν των προσωπικών ηγετικών φιλοδοξιών τους, είχαν και σοβαρές ιδεολογικές και πολιτικές διαφωνίες. Ανέκαθεν ο κεντρώος πολιτικός χώρος – ο μεσαίος όπως αποκαλείται μεταδικτατορικά – δεχόταν τις επιρροές και από δεξιά και από αριστερά. Χαρακτηριζόταν από ρευστή και εύθραυστη πολυσυλλεκτικότητα. Αποτέλεσμα, οι διάφορες τάσεις να αναδεικνύουν και επίδοξους αρχηγούς, που καθιστούν εύθραυστη και την ενότητα.
Το 1950, έναν χρόνο μετά το τέλος του Εμφυλίου, υπήρχαν πρόσθετες, συγκυριακές, δυσκολίες για να πετύχει η πρωτοβουλία του Νικολάου Πλαστήρα. Δύο ήταν τα μεγάλα προβλήματα: η οικονομική ανασυγκρότηση της χώρας και η εθνική συμφιλίωση με την παροχή αμνηστίας και τη νομιμοποίηση του ΚΚΕ. Το δεύτερο ήταν το μεγάλο «αγκάθι» που δεν τολμούσαν να αγγίξουν ούτε πολιτικοί της Αριστεράς που είχαν ενταχθεί στο ΕΑΜ. Η παροχή αμνηστίας σε χιλιάδες εξορίστους και φυλακισμένους είχε ευρύτατη απήχηση και υποστήριξη, ακόμη και από τον ΟΗΕ. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Γενικού Επιτελείου Στρατού ως τον Οκτώβριο του 1949 είχαν καταδικασθεί σε θάνατο για αδικήματα σχετιζόμενα με τη δράση του ΚΚΕ 5.322 άτομα. Είχαν εκτελεσθεί 3.033 και παρέμεναν στις φυλακές 2.289 θανατοποινίτες, άνδρες και γυναίκες. Στις φυλακές παρέμεναν, ακόμη, 16.738 καταδικασμένοι σε διάφορες ποινές έως και σε ισόβια, και 5.425 υπόδικοι.
Στη Μακρόνησο «το νησί της αναμόρφωσης» είχαν εκτοπισθεί περί τις 13.000 με αποφάσεις των Επιτροπών Ασφαλείας. Πολλοί υπουργοί της Δεξιάς, αλλά και προερχόμενοι από το Κέντρο, εξύμνησαν το «έργο της αναμόρφωσης»: «Μεγάλο εκπαιδευτήριο» (Κ. Τσάτσος), «σχολείον εθνικής μετανοίας και αναβαπτίσεως» (Π. Κανελλόπουλος), «εθνική η προσφορά» (Κ. Ρέντης) του συνταγματάρχη Μπαϊρακτάρη.
* Η «εθνική συμφιλίωση»
Η ανασυγκρότηση της χώρας, η θεραπεία της πείνας και η αντιμετώπιση της ανεργίας ήταν τα βασικά προβλήματα που απασχολούσαν όλους τους Ελληνες και δεν προκαλούσαν σοβαρές αντιπαραθέσεις μεταξύ των κομμάτων. Σοβαρό, όμως, ήταν και το πρόβλημα της «εθνικής συμφιλίωσης». Ο Εμφύλιος είχε διχάσει τους Ελληνες από την κορυφή ως τη βάση και χιλιάδες ικανά στελέχη, σε όλους τους τομείς, βρίσκονταν στις φυλακές και στην εξορία.
Ηταν το πρόβλημα πάνω στο οποίο θα στηρίξουν το πολιτικό παιχνίδι οι Αμερικανοί με τη Δεξιά, αλλά και θα διχάσει τις πολιτικές δυνάμεις, που κινούνται μεταξύ της Δεξιάς και της Αριστεράς. Τη «συμφιλίωση» των προοδευτικών δυνάμεων υπονόμευε και η στάση του ΚΚΕ, το οποίο επέμενε στην «προετοιμασία» για έναν ακόμη γύρο ανατροπής του πολιτικού συστήματος.
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΛΑΣΤΗΡΑΣ Ο άνθρωπος που «έβγαζε τα κάστανα από τη φωτιά»
Τον Μάρτιο του 1933 ο στρατηγός Πλαστήρας θα ηγηθεί κινήματος, το οποίο και θα αποτύχει. Στόχος, η αποτροπή διακυβέρνησης από τον αντιβενιζελικό Συνασπισμό, που είχε κερδίσει τις εκλογές με 500 ψήφους… Ο Ελευθέριος Βενιζέλος επεχείρησε να το αποτρέψει. Ηταν ανένδοτος: «Αν τους αφήσουμε τώρα, θα έχουμε τα ίδια με το 1920. Εγώ δεν το ανέχομαι αυτή τη φορά. Θα ξεσηκώσω τις μονάδες, θα κατεβάσω τους συνοικισμούς [των προσφύγων]».
Την επομένη και με πρωτοβουλία του Βενιζέλου αναγκάζεται να παραδώσει την εξουσία σε στρατιωτική κυβέρνηση υπό τον Οθωναίο… Επειτα από τρεις ημέρες η εξουσία θα παραδοθεί στον Π. Τσαλδάρη και η Αστυνομία θα κινηθεί για τη σύλληψη του Πλαστήρα. Θα κατορθώσει να διαφύγει στη Γαλλία, όπου θα παραμείνει εξόριστος και στη διάρκεια του πολέμου κατά των Ιταλών και Γερμανών. Ο Μεταξάς δεν τον «ήθελε» στην Ελλάδα!
Τον «χρειάζονται» όμως όταν ξεσπούν τα Δεκεμβριανά και οι αιματηρές συγκρούσεις μεταξύ Αστυνομίας και κομμουνιστών ανταρτών. Ο πρωθυπουργός της Απελευθέρωσης Γεώργιος Παπανδρέου συνειδητοποιεί ότι ο Εμφύλιος που άρχισε θα έχει διάρκεια, και ο μόνος που μπορούσε να συμβάλει στη συμφιλίωση ήταν ο Νικόλαος Πλαστήρας. Διέθετε μεγάλη επιρροή στις προσφυγικές συνοικίες, από όπου προέρχονταν τα «καλύτερα παιδιά του λαού, τα οποία παρασύρθηκαν και εντάχθηκαν στην Αριστερά» με την ελπίδα μιας δημοκρατικής και δίκαιης πατρίδας…
Επειτα από δώδεκα χρόνια εξορίας, στις 13 Δεκεμβρίου 1944, ο στρατηγός Πλαστήρας θα πατήσει το πόδι του στην Αθήνα στην οποία μαίνονται οι αιματηρές συγκρούσεις. Μετά τρεις ημέρες θα διανεμηθεί προκήρυξή του σε όλες τις περιοχές που έλεγχε ο ΕΛΑΣ, με την οποία απευθύνει έκκληση για διακοπή των επιχειρήσεων… Η έκκληση δεν βρίσκει ανταπόκριση. Οι Αγγλοι, που έλεγχαν τότε την κατάσταση, προωθούν τον Πλαστήρα στην πρωθυπουργία με αντιβασιλέα τον αρχιεπίσκοπο Αθηνών Δαμασκηνό. Μετά δύο μήνες, τον Φεβρουάριο του 1945, ο Πλαστήρας θα πετύχει την ιστορική «Συμφωνία της Βάρκιζας», που οδήγησε στον αφοπλισμό του ΕΛΑΣ. Εχει λήξει ο πρώτος γύρος. Δυστυχώς θα υπάρξει και δεύτερος…
Οι Αγγλοι ζητούσαν, στη συνέχεια, από τον Πλαστήρα κατευθυνόμενο δημοψήφισμα για την επιστροφή του βασιλιά Γεωργίου. Αντέδρασε και διαμήνυσε ότι ουδέποτε θα συμπράξει σε φαλκίδευση της γνώμης του λαού. Η απάντηση ήλθε από τον Τσόρτσιλ με τηλεγράφημα στον γνωστό από το Κυπριακό Χάροντ Μακμίλαν, υπεύθυνο τότε για την Ελλάδα και τη Μέση Ανατολή: «Η ανατροπή του Πλαστήρα με την πρώτη βολική ευκαιρία μου φαίνεται εξαιρετικά επιθυμητή [!] όταν εξετάζω την κατάσταση και θα ήταν πολύ ευπρόσδεκτη εδώ. Κάθε κίνηση που θα κάνετε ο Λήπερ [ο πρέσβης] και εσύ προς την κατεύθυνση αυτή θα έχει τη θερμή μου υποστήριξη».
Το τηλεγράφημα φέρει ημερομηνία 7 Μαρτίου 1945. Στο κόλπο και ο Δαμασκηνός, που έχει συμφωνήσει να είναι στημένο το δημοψήφισμα για να αποφευχθούν «δυσάρεστες εκπλήξεις». Στις 7 Απριλίου ο Δαμασκηνός αναγκάζει τον Πλαστήρα σε παραίτηση… Αντικαταστάτης, ο Π. Βούλγαρης. Υπερπρωθυπουργός παραμένει ο Λήπερ, ο οποίος ζήτησε οδηγίες «τι να κάνει με τον Πλαστήρα» και συγκεκριμένα για την ιδέα της εκτόπισής του! Η απάντηση φέρει την υπογραφή του Τσόρτσιλ: «Ασφαλώς θα υποστηρίξουμε τον Μακαριότατο [τον Δαμασκηνό], αν θα επιθυμούσε να εξορίσει τον Πλαστήρα σε κάποιο νησί, και δεν θα έπρεπε να εμποδιστεί να το πράξει»!
Στις εκλογές του 1946 δεν θα δεχθεί να είναι υποψήφιος, αλλά θα υποστηρίξει τη δημοκρατική παράταξη με περιοδείες σε ολόκληρη την Ελλάδα, στις οποίες θα διακηρύσσει ότι «μία και μόνη υπάρχει ειρηνική λύσις του ελληνικού προβλήματος, η εξασθένησις των δύο ακραίων παρατάξεων, όπου παρασκευάζεται να εξαπολυθή νέα εμφύλιος σύρραξις ευθύς ως η μία εξ αυτών επικρατήσει κατά τον προσεχή εκλογικό αγώνα».
Δυστυχώς η πρόβλεψή του θα επιβεβαιωθεί και θα κληθεί και πάλι στην πρωθυπουργία, μετά τέσσερα χρόνια, «για να βγάλει τα κάστανα από τη φωτιά» όπως και το 1944. Αυτή τη φορά θα «προταθεί» από τους Αμερικανούς, που διαδέχθηκαν τους Αγγλους! ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ Ο πρωταγωνιστής της ελληνικής πολιτικής περιπέτειας
Μακρά και πολυσήμαντη η πολιτική πορεία του Γεωργίου Παπανδρέου μέχρι το 1950, που αρχίζει η εξιστόρηση της μεταπολεμικής πολιτικής περιπέτειας. Στην ηλικία των 27 ετών διορίζεται από τον Ελευθέριο Βενιζέλο νομάρχης Λέσβου. Το 1916 αναβαθμίζεται σε διευθυντή του πολιτικού γραφείου του εθνάρχη, τον οποίο και ακολουθεί στη Θεσσαλονίκη, από όπου ξεκινά το ιστορικό «Κίνημα της Εθνικής Αμυνας». Μετά την επικράτησή του ο Παπανδρέου θα διορισθεί γενικός διοικητής Αιγαίου και θα παίξει σημαντικό ρόλο στον ανεφοδιασμό του στρατού κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής Εκστρατείας.
Φανατικός βενιζελικός και φανατικός αντιβασιλικός θα καταδικασθεί σε 18 μήνες φυλάκιση για αντιβασιλικό άρθρο του στην εφημερίδα «Πατρίς». Το 1945, όμως, θα έχει άλλη άποψη για τη βασιλεία. Οι Αγγλοι είχαν επιβάλει τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για την επιστροφή του βασιλιά Γεωργίου. Από τους Φιλελεύθερους Βενιζέλος, Παπανδρέου και Γονατάς τάσσονται υπέρ της βασιλείας και μόνο ο Σοφούλης εναντίον. Μάλιστα ο Παπανδρέου πρότεινε στον βρετανό πρεσβευτή Λήπερ σε συνδυασμό με τη βασιλεία ένα πρωθυπουργοκεντρικό σύστημα. Ηταν προφανές ότι υπεδείκνυε τον εαυτό του για πρωθυπουργό. Τότε πρωθυπουργός ήταν ακόμη ο Πλαστήρας.
Στην Δ’ Εθνοσυνέλευση του 1923 θα εκλεγεί πληρεξούσιος της Λέσβου και στην κυβέρνηση Μιχαλακόπουλου θα αναλάβει το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας. Το 1930 ο Ελευθέριος Βενιζέλος θα του αναθέσει το υπουργείο Παιδείας. Θα αφήσει ιστορικό έργο. Στα δύο χρόνια θα επιφέρει ριζικές αλλαγές σε όλο το εκπαιδευτικό σύστημα και θα προωθήσει ένα μοναδικό πρόγραμμα ανέγερσης σχολικών κτιρίων. Πολλά από αυτά τα νεοκλασικά κτίρια κοσμούν πολλές περιφέρειες της χώρας.
Το 1936 διαφωνεί με την ανάθεση, από τον βασιλιά, στον Μεταξά της πρωθυπουργίας, μετά τον θάνατο του Δεμερτζή, και στη Βουλή προειδοποιεί για δικτατορικά σχέδια των Ανακτόρων και του Μεταξά. Θα είναι και από τους πρώτους που θα σταλούν σε εξορία μέχρι και τον πόλεμο του 1940.
Το 1942 θα μετάσχει στην Αντίσταση και θα συλληφθεί από τους Ιταλούς. Θα παραμείνει δύο χρόνια στις φυλακές Αβέρωφ. Το 1944 θα διαφύγει στη Μέση Ανατολή, όπου βρίσκονταν η εξόριστη κυβέρνηση Τσουδερού, πολλοί εξόριστοι πολιτικοί και ισχυρές στρατιωτικές και ναυτικές δυνάμεις.
Η άφιξή του στην Αίγυπτο συμπίπτει με την ανταρσία στο αντιτορπιλικό «Πίνδος» από δυνάμεις που επρόσκειντο στους κομμουνιστές. Η κατάσταση είναι δραματική. Οι Αγγλοι απειλούν να ανατινάξουν όλο τον ελληνικό στόλο.
Τη λύση θα δώσει ο ναύαρχος Π. Βούλγαρης. Με 200 κομάντος κάνει «ρεσάλτο» στα πλοία και συλλαμβάνει τους στασιαστές. Θα «επιβραβευθεί» έναν χρόνο αργότερα όταν κληθεί από τους Αγγλους να αντικαταστήσει στην πρωθυπουργία τον «αποπεμφθέντα» Πλαστήρα.
Η στάση στο Ναυτικό επιφέρει το τέλος της πρωθυπουργίας του Βενιζέλου. Ερχεται η σειρά του Γεωργίου Παπανδρέου. Στόχος του Τσόρτσιλ ήταν ο σχηματισμός «Συμμαχικής Κυβέρνησης». Συγκαλείται η ιστορική διάσκεψη του Λιβάνου, στην οποία μετέχουν ο Πορφυρογένης από το ΕΑΜ, ο στρατηγός Σαράφης από τον ΕΛΑΣ και ο Κομνηνός Πυρομάγλου από τον ΕΔΕΣ.
Με την απαράμιλλη ευγλωττία του και ισχυρά επιχειρηματολογία ο Γεώργιος Παπανδρέου θα οδηγήσει τη διάσκεψη στην υπογραφή του «Εθνικού Συμβολαίου», που έθετε τις προϋποθέσεις της ειρήνευσης και της αποκατάστασης της ενιαίας κυβερνητικής εξουσίας.
Στις 3 Ιανουαρίου 1945 θα αντικατασταθεί από τον στρατηγό Πλαστήρα. Στις εκλογές του 1946 θα συμπράξει με τον Βενιζέλο και τον Κανελλόπουλο και θα εκλεγεί βουλευτής Αχαΐας.
