Ε να… στεφάνι ποικίλων προβλημάτων, σε ένα από τα παραγνωρισμένα και εν πολλοίς «άγνωστα» βουνά του Λεκανοπεδίου, περισφίγγει το Ποικίλο Ορος. Το κατάφυτο κάποτε Στεφάνι, όπως ήταν η παλαιότερη ονομασία του, που δεσπόζει πάνω από τα δυτικά προάστια της Αθήνας, έχει μεταβληθεί εδώ και δεκαετίες σε Κρανίου Τόπο. Παρά τις κατά καιρούς «σταυροφορίες» και τα μεγάλα λόγια για την προστασία του, που ακολουθούσαν.
Ελάχιστο πράσινο, εκτεταμένες οικιστικές παρεμβάσεις σε βάρος του όποιου οικοσυστήματος επιβιώνει, κωλυσιεργία στην αξιοποίηση των ελεύθερων χώρων, ανεξέλεγκτες χωματερές, μία ντουζίνα ανενεργά λατομεία, χρονίζουσες δικαστικές διαμάχες πάνω από νεφελώδη ιδιοκτησιακά καθεστώτα, συνθέτουν το ψηφιδωτό εγκατάλειψης και οικολογικής υποβάθμισης του βουνού, που θα έπρεπε να είναι το «φυσικό φράγμα της Αθήνας στους ρύπους του Θριάσιου Πεδίου και του Ασπροπύργου», υπενθυμίζουν οι κάτοικοι και οι οικολογικές οργανώσεις του Περιστερίου, του Χαϊδαρίου και της Πετρούπολης. Πράσινο υπό διαρκή αμφισβήτηση
«Το Ποικίλο Ορος ήταν μέχρι και την Κατοχή, κατάφυτο.Τότε έγινε η αρχή του κακού με τις υλοτομήσεις και σειρά από πυρκαϊές που έπληξαν καίρια τις δασικές εκτάσεις του βουνού» αναφέρει ο πρόεδρος του Οικολογικού και Φυσιολατρικού Συλλόγου Περιστερίου κ. Δ.Κούνδουρος . Αλλά τότε ήταν φυσιολογικό. Ηταν Κατοχή, ο κόσμος στην Αθήνα πεινούσε και κρύωνε, ήθελε ξύλα για ζεστασιά, μα και για φέρετρα· μόλις τέλειωσαν τα ξύλα οι νεκροί άρχισαν να θάβονται σε σακιά.
Σήμερα; Σχεδόν οκτώ δεκαετίες αργότερα, από τα περίπου 28.000 στρέμματα που είναι η συνολική έκταση του βουνού, ζήτημα είναι αν το 10-15% παραμένει ζώνη πρασίνου. «Και όταν μιλάμε για πράσινο δεν εννοούμε πεύκα,κυπαρίσσια και άλλα ψηλά και σκιερά δένδρα, αλλά κυρίως θάμνους,πουρνάρια και αγριελιές» υπογραμμίζει ο κ. Κούνδουρος. Με αυτά τα δεδομένα, για κάθε κάτοικο των δήμων της δυτικής Αθήνας αναλογεί κάτι λιγότερο από ένα τετραγωνικό μέτρο αστικού και περιαστικού πρασίνου. Αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης είναι κάθε καλοκαίρι η Δυτική Αττική να παρουσιάζει μέση θερμοκρασία 5-7 βαθμούς υψηλότερη από το υπόλοιπο Λεκανοπέδιο. Είναι άλλωστε η πρώτη περιοχή που δέχεται τους ρύπους από τη βιομηχανική δραστηριότητα στο γειτονικό Θριάσιο Πεδίο.
Οι αναδασώσεις της τελευταίας δεκαπενταετίας, με πρωτοβουλία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και του Αναπτυξιακού Συνδέσμου Δυτικής Αθήνας (ΑΣΔΑ), δεν απέδωσαν λόγω καθυστερήσεων στις υποστηρικτικές εργασίες, όπως είναι οι εγκαταστάσεις ποτίσματος. Ζήτημα να έχει επιβιώσει το 30% των δένδρων και αυτά είναι κυρίως αγριελιές. Οι απειλές πολλές. «Παράνομα βοσκοτόπια υπάρχουν ακόμα,ορισμένοι ορέγονται και την οικιστική επέκταση,ειδικά στις γειτονιές του Δάσους Χαϊδαρίου και του Περιστερίου,άλλοι επιθυμούν μία σαλαμοποίηση των ελεύθερων χώρων που θα μπορούσαν να αποτελέσουν νέες περιοχές επιτυχών αναδασώσεων,όπως τα στρατόπεδα Χαϊδαρίου» λένε οι κάτοικοι. Επιπλέον «η διέλευση της σιδηροδρομικής γραμμής Ικονίου- Ασπροπύργου στοίχισε ήδη περίπου 3.000 δένδρα,χωρίς να υπάρξει πρόβλεψη για αντικατάστασή τους» προσθέτει ο πρόεδρος της «Οικόπολις», οικολογικής οργάνωσης του Χαϊδαρίου, κ. Κ.Φωτεινάκης. Η περιφερειακή οδός
Πεδίο διαμάχης στο Χαϊδάρι αποτελεί και η λεγόμενη περιφερειακή οδός από το Ανω Δάσος στο Δαφνί. Οι κάτοικοι και οι οικολογικές οργανώσεις που δραστηριοποιούνται στην περιοχή επιμένουν ότι «είναι προάγγελος της σχεδιαζόμενης επέκτασης οικοδομικών δραστηριοτήτων προς το βουνό». Από το 2003 υπήρξε προγραμματική σύμβαση τής τότε δημοτικής αρχής με το υπουργείο Γεωργίας, για δασοτεχνικές εργασίες στα υπάρχοντα μονοπάτια. Οταν η τότε διοίκηση του δήμου προχώρησε στην τοποθέτηση καλωδίων για τον ηλεκτροφωτισμό της επίμαχης «οδού», προκάλεσε μηνυτήρια αναφορά από το Δασαρχείο Αιγάλεω, αφού καλώδια ρεύματος σε δασικά, κατά τα άλλα, μονοπάτια κρίθηκε ότι αποτελούν συνεχή πηγή κινδύνου πυρκαϊάς σε μία από τις ελάχιστες περιοχές πρασίνου πάνω στο βουνό.
Το έργο, στην παρούσα φάση, έχει σταματήσει. «Δεν υπάρχει περίπτωση διάνοιξης νέου δρόμου.Μιλάμε μόνο για τεχνικές διευκολύνσεις προκειμένου να εξυπηρετηθεί η πρόσβαση των πολιτών σε έναν χώρο φυσικού κάλλους και να ενισχυθεί στη συνείδηση όλων η αξία της δασικής αναψυχής,αλλά αυτή τη στιγμή πρέπει να ανανεωθεί η σχετική σύμβαση με τον ανάδοχο εργολάβο» λέει ο δήμαρχος Χαϊδαρίου κ. Δ.Μαραβέλιας. Οσο για τις ανησυχίες των οικολογικών οργανώσεων, ο δήμαρχος επικαλείται τις σύγχρονες αντιλήψεις για τον ρόλο του αστικού και περιαστικού πρασίνου στον τρόπο ζωής των κατοίκων στις μεγάλες πόλεις, τις ενέργειες που αναλαμβάνουν οικολόγοι και αρχές για τη σύνδεση τέτοιων περιοχών με μονοπάτια, στην ήπια διαμόρφωσή τους με πεζούλια και πλινθόκτιστα παγκάκια, για να διευκολυνθεί η παρουσία σε τέτοιες περιοχές ηλικιωμένων, παιδιών ή ατόμων με αναπηρία.
«Δεν έχουμε κάποια αντίρρηση στη συντήρηση των υπαρχόντων μονοπατιών και την ανάδειξη του συγκεκριμένου χώρου.Αυτό πιστοποιείται και από τις 2.000 υπογραφές κατοίκων που συγκεντρώσαμε,ακριβώς για να τερματιστούν οι παρεμβάσεις στο συγκεκριμένο χώρο» αντιτείνει ο κ. Φωτεινάκης, σημειώνοντας ότι με συμβολικές φυτεύσεις δένδρων και άλλες δραστηριότητες θέλουν να προστατεύσουν τον δασικό χαρακτήρα της περιοχής. Τα στρατόπεδα που (δεν) φεύγουν
Κομβικό σημείο για την ανάδειξη του Ποικίλου Ορους θεωρείται από όλους τους τοπικούς φορείς η αξιοποίηση των στρατοπέδων στο Χαϊδάρι. Τα στρατόπεδα «Καραϊσκάκης Α και Β» θεωρούνται το ιδανικότερο σημείο για να αναπτυχθεί ξανά μία ανάσα πρασίνου 3.500 στρεμμάτων, η οποία θα λειτουργούσε ευεργετικά για το σύνολο του Λεκανοπεδίου. Το υπουργείο Εθνικής Αμυνας έχει παράσχει τις σχετικές διαβεβαιώσεις για παραχώρηση του χώρου στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, εδώ και περίπου μία δεκαετία, χωρίς όμως να έχουν προχωρήσει οι σχετικές ενέργειες και νομοθετικές ρυθμίσεις, πλην του νόμου 2745/1999 ο οποίος προβλέπει την απομάκρυνση των στρατοπέδων. Ρύθμιση-«αγκάθι» για τους κατοίκους είναι η διάταξη που θεσπίζει τη δυνατότητα πολεοδόμησης και πώλησης μέχρι του 50% της σημερινής έκτασης των στρατιωτικών εγκαταστάσεων. Μνηστήρες, ήδη τμήματος του χώρου, εμφανίζονται το Αττικό Νοσοκομείο, το οποίο φαίνεται να συζητάει μια «λογική επέκταση» για την κατασκευή ελικοδρομίου, και σύλλογοι εκπαιδευτικών, οι οποίοι πριμοδοτούν το ενδεχόμενο κατασκευής σχολείων σε τμήμα του στρατοπέδου, στα όρια του Δήμου Περιστερίου. «Αντιλαμβανόμαστε την αναγκαιότητα,αλλά θεωρούμε ότι πρέπει να αναζητηθούν άλλες λύσεις» υποστηρίζουν οι υπέρμαχοι του πρασίνου. Ηδη τα στρατόπεδα έχουν παραχωρήσει σταδιακά χώρους τους για αξιοποίηση από την τοπική κοινωνία. «Το Αττικό,όπως είναι γνωστό, χτίστηκε ακριβώς σε παραχωρηθέν τμήμα τους, αλλά και η μεταφορά των δύο κεντρικών πυλών προς το εσωτερικό της παλαιάς περίφραξης, έδωσε τη δυνατότητα να αναδειχθεί ένα αλσύλλιο,πρόδρομος της ζώνης πρασίνου 120 στρεμμάτων την οποία,σε πρώτο στάδιο,διεκδικούμε να ενοποιήσουμε,ως Πάρκο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης» εξηγεί ο δήμαρχος Χαϊδαρίου. Ο κ. Μαραβέλιας θεωρεί « στοίχημα για την Τοπική Αυτοδιοίκηση να αποκτήσει αυτόν τον χώρο και να προχωρήσει η ανάπλασή του, έτσι ώστε να υπάρξει ένας ικανός πνεύμονας πρασίνου,ένα μεγάλο μητροπολιτικό πάρκο». Οι οικολογικές οργανώσεις εμφανίζονται πάντως επιφυλακτικές. Κατά καιρούς διακινούνται διάφορες φήμες από ετερόκλητες διευθύνσεις, για εγκαταστάσεις ψυχαγωγικού χαρακτήρα, γήπεδα γκολφ, καφετέριες, ακόμη και γήπεδα ποδοσφαίρου, δηλαδή μία κατά κάποιον τρόπο «παραλία στο βουνό»…
