Ο Δημήτρης Ελευθερόπουλος γύρισε ύστερα από προβλήματα στους προσαγωγούς σε χρόνο ρεκόρ για να υπερασπιστεί την εστία του Ολυμπιακού στην Τούμπα. Ο Νίκος Λυμπερόπουλος του Παναθηναϊκού έκανε αρθροσκόπηση πριν από το ντέρμπι των αιωνίων και γύρισε σε 11 ημέρες για να παίξει και να σκοράρει κιόλας. Η επιστροφή στον Ολυμπιακό του Βραζιλιάνου Τζιοβάνι (ρήξη χιαστών συνδέσμων) έχει εξελιχθεί σε σίριαλ, όπως και η μετεγχειρητική κατάσταση του μπασκετμπολίστα του ΠΑΟΚ Γιάννη Γιαννούλη (κάκωση μηνίσκου) και του γερμανού μέσου του Τριφυλλιού Καρλ Χάινς Φλίπσεν (ρήξη χιαστών). Τον τελευταίο καιρό οι ορθοπεδικοί έχουν αποκτήσει σπουδαιότητα αντίστοιχη με αυτή που έχουν οι προπονητές και οι αποφάσεις τους σε αρκετές περιπτώσεις προκαλούν θύελλα συζητήσεων. Απευθυνθήκαμε σε πέντε εκ των πλέον διάσημων ορθοπεδικών, θέτοντάς τους το βασικό ερώτημα αν ό,τι συμβαίνει τον τελευταίο καιρό είναι μια επίδειξη «ύποπτων θαυμάτων» ή η καλύτερη απόδειξη ότι η ελληνική αθλητιατρική έχει προοδεύσει. Οι κκ. Μιχάλης Αβερκίου (γιατρός της Εθνικής Ομάδας στίβου), Χρήστος Δάρας (γιατρός του Ολυμπιακού), Στέλιος Μαχαίρας (γιατρός της Εθνικής Ομάδας μπάσκετ), Αργύρης Μήτσου (γιατρός του Παναθηναϊκού) και Λάκης Νικολάου (γιατρός της ΑΕΚ) όλοι τους διαπρεπείς ορθοπεδικοί που αναφέρονται κατά αλφαβητική σειρά συμφωνούν ότι δεν γίνονται θαύματα αλλά ότι η πρόοδος της ιατρικής τους επιτρέπει να τα καταφέρνουν εκεί όπου παλαιότερα ακόμη και η επιστήμη σήκωνε ψηλά τα χέρια. «Οι ορθοπεδικοί που ασχολούνται με τον χώρο του αθλητισμού έχουν την τύχη να απολαμβάνουν μια εξαιρετική διαφήμιση σε βάρος κάποιων συνάδελφων τους το ίδιο άξιων και ικανών» επισημαίνει ο κ. Μήτσου και σπεύδει να προειδοποιήσει: «Φτάνει αυτή η διαφήμιση να μην αποδειχθεί μπούμερανγκ για το μεγάλο κοινό».
Το πρώτο πράγμα το οποίο ρωτήσαμε τους πέντε επιστήμονες είναι γιατί οι τραυματιζόμενοι αθλητές αποθεραπεύονται όχι απλά πιο γρήγορα αλλά σε χρόνο μηδέν, σε σχέση με τους κοινούς ασθενείς που παρουσιάζουν τα ίδια προβλήματα… Και οι πέντε συμφωνούν ότι οι χρόνοι επιστροφής δεν συγκρίνονται, δίνοντας διάφορες εξηγήσεις. «Οταν έχουμε μπροστά μας έναν ασθενή με προβλήματα στο γόνατο ή στην ωμοπλάτη ή οπουδήποτε αλλού, αυτό που προσπαθούμε είναι να βρούμε μια θεραπεία τέτοια ώστε να αποφύγουμε την εγχείρηση» λέει ο κ. Λάκης Νικολάου και προσθέτει ότι «ποτέ ένας ορθοπεδικός όταν έχει να κάνει με καθημερινά περιστατικά που απασχολούν κοινούς ανθρώπους δεν σκέπτεται πρώτα τη χειρουργική επέμβαση». Αλλωστε, όπως επισημαίνει ο κ. Στέλιος Μαχαίρας, «ο αθλητής έχει εντελώς διαφορετικό μυϊκό σύστημα από έναν άνθρωπο που δεν γυμνάζεται, είναι έτοιμος να αντιμετωπίσει κάθε δυσκολία και έχει διαφορετικές αντοχές».
Ο κ. Χρήστος Δάρας από την πλευρά του σημειώνει ότι «οι γιατροί έχουν εξαιρετικά καλύτερη γνώση των προβλημάτων των αθλητών και του ιατρικού φακέλου που τους συνοδεύει. Ενας απλός ασθενής είναι ένα άγνωστο περιστατικό που συχνά πρέπει να μελετηθεί, ενώ δεν συμβαίνει το ίδιο με τους αθλητές με τους οποίους έχουμε μια καθημερινή σχέση. Ετσι» τονίζει «μπορεί το πρόβλημα του Ελευθερόπουλου με τους προσαγωγούς να αντιμετωπίζεται γρηγορότερα και καλύτερα, αφού το γνωρίζουμε τέλεια». Ο κ. Μιχάλης Αβερκίου αναγνωρίζει ότι είναι σημαντικός και ο ψυχολογικός παράγοντας, καθώς μετράει καθοριστικά σε πολλές περιπτώσεις η θέληση του αθλητή να επιστρέψει όσο γίνεται πιο γρήγορα. Ο γιατρός του ΣΕΓΑΣ αναφέρει μάλιστα ως τρομερό παράδειγμα θέλησης τον δεκαθλητή Πρόδρομο Κορκίζογλου, ο οποίος επέστρεψε στις προπονήσεις 10 ημέρες μετά από αρθροσκόπηση και 40 ημέρες αργότερα έκανε πανελλήνιο ρεκόρ!
Την ίδια άποψη συμμερίζεται και ο κ. Αργύρης Μήτσου, ο οποίος προσθέτει ότι «ένας αθλητής είναι πάντοτε περισσότερο υπάκουος ασθενής και έχει σίγουρα μια καλύτερη σχέση με τον γιατρό του. Ιδιαίτερα τα νέα παιδιά συνεργάζονται μαζί μας καλύτερα και υπακούουν στις συμβουλές μας» υπογραμμίζει και φέρνει παράδειγμα άριστου και ενημερωμένου ασθενή τον Νίκο Λυμπερόπουλο, ο οποίος στο πρόσφατο ντέρμπι του Ολυμπιακού με τον Παναθηναϊκό αγωνίστηκε (με πάθος μάλιστα) επιστρέφοντας από αρθροσκόπηση ύστερα από 11 ημέρες γιατί ήταν απόλυτα σίγουρος ότι δεν διατρέχει τον παραμικρό κίνδυνο υποτροπής.
* Ο χρόνος επιστροφής
Στη συζήτησή μας με τους γνωστούς ορθοπεδικούς, παίζοντας τον δικηγόρο του διαβόλου υποστηρίξαμε ότι οι αθλητές επιστρέφουν σήμερα γρηγορότερα από παλαιότερα, γιατί αυτό που έχει χαθεί είναι το στάδιο της αποθεραπείας, δηλαδή το διάστημα που κάποτε ένας αθλητής χρειαζόταν για να επιστρέψει στα γήπεδα μετά την επέμβαση. Ο κ. Μαχαίρας υποστηρίζει ότι το συγκεκριμένο στάδιο δεν έχει χαθεί αλλά έχει μειωθεί σε μεγάλο βαθμό. «Το πότε θα επιστρέψει ένας αθλητής» λέει χαρακτηριστικά «πολλές φορές εξαρτάται και από τον χρόνο που έγινε η επέμβαση». Το παράδειγμα του Παναγιώτη Λιαδέλη είναι ενδεικτικό. Ο διεθνής μπασκετμπολίστας του Αρη ήταν έτοιμος ύστερα από εγχείρηση στους χιαστούς αφού είχαν περάσει 42 ημέρες, αλλά επειδή ήταν καλοκαίρι και εποχή προετοιμασίας ο γιατρός του συνέστησε να μην μπει κατευθείαν στα δύσκολα και να περιμένει ώστε να μην κουράσει το πόδι και πάθει υποτροπή.
Πολλές φορές η επιστροφή εξαρτάται και από απόφαση του προπονητή και όχι απλά από εντολή του γιατρού. Ο κ. Δάρας επισημαίνει ότι ο Τζιοβάνι, για παράδειγμα, είναι ιατρικά έτοιμος εδώ και 20 ημέρες αλλά τελεί σε κατάσταση αποθεραπείας όχι με δική του εντολή αλλά με απόφαση του κ. Αλμπέρτο Μπιγκόν. Ο κ. Μήτσου υποστηρίζει ότι «σήμερα οι αθλητές επιστρέφουν γρηγορότερα γιατί δεν χάνεται χρόνος για την ακρίβεια της αρχικής διάγνωσης όπως συνέβαινε παλαιότερα», ενώ τονίζει ότι «σήμερα είναι καλύτερα τα μέσα που ο γιατρός έχει στη διάθεσή του για την εκτίμηση της μετεγχειρητικής κατάστασης».
«Η μαγνητική τομογραφία και οι θερμογραφίες μάς επιτρέπουν να έχουμε σήμερα μια άριστη γνώση της εξέλιξης της κατάστασης του αθλητή» συμφωνεί ο κ. Αβερκίου και προσθέτει ότι «η πρόοδος της τεχνολογίας στην ιατρική τα τελευταία χρόνια έκανε τα πράγματα απλούστερα». Ολοι πάντως οι γιατροί τονίζουν ότι αντίθετα με ό,τι συνέβαινε σε παλαιότερες εποχές, σήμερα οι αθλητές δεν σταματάνε να γυμνάζονται όταν υποβληθούν σε εγχείρηση αλλά συνεχίζουν με ειδικά προγράμματα να ασκούν το μυϊκό σύστημά τους και να διορθώνουν μάλιστα άλλες ατέλειες.
* Η φαρμακευτική υποστήριξη
«Τα φάρμακα δεν παίζουν κανέναν ρόλο στις αποθεραπείες» υποστηρίζει ο κ. Μαχαίρας, τονίζοντας ότι «η φαρμακευτική θεραπευτική αγωγή δεν έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια. Αυτά που χορηγούμε είναι τα γνωστά αντιφλεγμονώδη και οι αντιβιώσεις οι οποίες χρειάζονται ειδικά τις πρώτες ημέρες μετά την εγχείρηση, όταν ο αθλητής έχει ακόμη πόνους». Ο κ. Αβερκίου προσθέτει ότι «το μόνο που κάνει το κοκτέιλ από αντιφλεγμονώδη που χορηγείται είναι να επιταχύνει τη διαδικασία επούλωσης της φλεγμονής δημιουργώντας μια φαγοκυττάρωση, δηλαδή τα κύτταρα που απαιτούνται για την περίσταση».
Οι γιατροί συμφωνούν ότι είναι λάθος να υποστηρίζει κανείς ότι σήμερα οι αθλητές τραυματίζονται συχνότερα από παλαιότερα γιατί πιέζονται να επιστρέψουν πιο γρήγορα από την ημέρα που θα έπρεπε να επιστρέψουν κανονικά και τονίζουν ότι η αύξηση των τραυματισμών έχει να κάνει με τη σκληρότερη προπόνηση και την αλλαγή της φύσης κάποιων αθλημάτων. «Σήμερα το ποδόσφαιρο, για παράδειγμα, στηρίζεται στη δύναμη και στην ταχύτητα και δεν είναι στατικό όπως παλαιότερα» συμφωνούν ο κ. Δάρας και ο κ. Μήτσου «και αυτό έχει ως συνέπεια οι τραυματισμοί να είναι χειρότεροι από ποτέ. Δυστυχώς η αύξηση αυτή δεν θεραπεύεται προληπτικά και όσοι νέοι κανονισμοί και αν υπάρξουν τίποτε δεν μπορεί να προστατεύσει τους ποδοσφαιριστές από τα χειρότερα».
Μοναδικοί σύμμαχοί τους είναι οι φυσικοθεραπευτές, οι οποίοι φροντίζουν όχι μόνο να επιμελούνται σχεδόν καθημερινά τους ταλαιπωρημένους μυς των αθλητών, αλλά και να γίνονται και οι φύλακες άγγελοι κάθε φορά που βγαίνουν από το χειρουργείο. «Η δουλειά του φυσικοθεραπευτή» λέει ο κ. Αβερκίου «είναι πολλές φορές το μυστικό μιας επιτυχημένης αποθεραπείας. Η αποστολή του φυσικοθεραπευτή είναι να βοηθά τον αθλητή που έχει κάνει μια εγχείρηση στο πόδι να κρατά το εγχειρισμένο τμήμα σταθερό και να μπορεί να εξακολουθεί να γυμνάζει το υπόλοιπο σώμα του». Ετσι η παγκόσμια πρωταθλήτρια του άλματος τριπλούν Βούλα Τσιαμήτα επέστρεψε στις προπονήσεις έναν μήνα ύστερα από κάταγμα κνήμης σαν να μην έλειψε ποτέ. Είναι μάλιστα τόσο στενή η συνεργασία των γιατρών με τους φυσικοθεραπευτές που συνεργάζονται, ώστε όλοι τονίζουν ότι χωρίς τη δική τους έγκριση δεν δίνουν ποτέ σε αθλητή το πράσινο φως της επιστροφής.
* Η κράση και το μυϊκό σύστημα
Οι ορθοπεδικοί συμφωνούν: «Δεν υπάρχουν συγκεκριμένοι χρόνοι, γιατί το μυϊκό σύστημα και η κράση του κάθε αθλητή είναι διαφορετική» λέει ο κ. Αβερκίου. «Το ότι η Ολγα Βασδέκη και η Βούλα Τσιαμήτα είναι αθλήτριες του τριπλούν δεν σημαίνει ότι ο χρόνος που χρειάζεται για να αντιμετωπίσουν ένα διάστρεμμα είναι ο ίδιος». Ο κ. Μήτσου υποστηρίζει ότι ιδιαίτερα οι αθλητές του στίβου αναπτύσσουν διαφορετικό μυϊκό σύστημα ανάλογα με την «ειδικότητά» τους. «Ενας σπρίντερ» λέει χαρακτηριστικά «αναπτύσσει μυϊκές ίνες ταχείας σύσπασης εντελώς αντίθετες από αυτές ενός μαραθωνοδρόμου».
Ο κ. Μαχαίρας δέχτηκε να μπει στη διαδικασία χρονικού προσδιορισμού κάποιων περιπτώσεων. «Για ένα διάστρεμμα δευτέρου βαθμού απαιτούνται περίπου 15 ημέρες, για ένα τρίτου βαθμού ένας μήνας ο Γιέλιτς, π.χ., έπαιξε σε 28 ημέρες! Για έναν έσω μηνίσκο απαιτούνται 10 με 15 ημέρες, για έναν έξω μηνίσκο 20 με 25 αν δεν υπάρξει υποτροπή, όπως στην περίπτωση του Φραγκίσκου Αλβέρτη. Για ένα κάταγμα περόνης μια πλήρης αποθεραπεία απαιτεί γύρω στους τρεις μήνες. Η αρθροσκόπηση δεν έχει συγκεκριμένους χρόνους. Ο Φράνκο Μπαρέζι στο Μουντιάλ του 1994 στις ΗΠΑ επέστρεψε στο γήπεδο ύστερα από εννέα ημέρες. Σε συνηθισμένες περιπτώσεις απαιτούνται γύρω στις δύο εβδομάδες. Στις εγχειρήσεις που έχουν να κάνουν με το γόνατο είναι πολύ βασικό ο αθλητής να μην έχει παρουσιάσει πρόβλημα στον τετρακέφαλο παλαιότερα».
* Ο καβγάς των ειδικών
Η εγχείρηση των χιαστών συνδέσμων είναι μια από τις χειρότερες επεμβάσεις που μπορεί να τύχουν σε αθλητή. Οι ορθοπεδικοί διαφωνούν στη μεθοδολογία. «Υπάρχουν τριών ειδών τεχνικές αποκαταστάσεις, τριών ειδών μοσχεύματα» λέει ο κ. Νικολάου. «Το βιολογικό, το βιολογικό πτωματικό και το συνθετικό μόσχευμα. Το βιολογικό πτωματικό είναι μια αμερικανική τεχνική που επιτρέπει στον γιατρό να βρίσκει μοσχεύματα από τράπεζες δωρητών σώματος. Σε αυτή την περίπτωση υπάρχει ο κίνδυνος του AIDS και αυτό μας έχει κάνει τόσο επιφυλακτικούς, ώστε στην Ελλάδα να μην εμπιστευόμαστε αυτού του είδους την τεχνική». Με αυτή την επισήμανση συμφωνούν όλοι οι γιατροί στους οποίους απευθυνθήκαμε αλλά από εκεί και πέρα δεν κρύβουν τις διαφορές τους.
Ο κ. Μήτσου διαφωνεί με τη χρήση του συνθετικού μοσχεύματος και υποστηρίζει ότι «σύμφωνα με μια παγκόσμια στατιστική η συγκεκριμένη τεχνική, η οποία απαγορεύεται στη Γερμανία και στις ΗΠΑ, δεν εφαρμόζεται παρά μόλις στο 2% των περιπτώσεων». Αντίθετα ο κ. Δάρας, ο οποίος είναι ο πρώτος που την εφάρμοσε στην Ελλάδα πριν από οκτώ χρόνια, υπεραμύνεται της επιλογής του υποστηρίζοντας ότι «οι επιτυχημένες επεμβάσεις στον Τζόρτζεβιτς, στον Ελευθερόπουλο και στον Ιβιτς μαρτυρούν την αξιοπιστία της μεθόδου». Ο κ. Νικολάου πάντως, επεμβαίνοντας στη διαφωνία, αναφέρει ότι κάθε τεχνική είναι αξιόπιστη όταν είναι η κατάλληλη και ότι οι ιατρικές περιπτώσεις δεν αντιμετωπίζονται με δογματισμούς. Αξιοσημείωτη είναι ωστόσο και η παρατήρηση του κ. Αβερκίου, ο οποίος επισημαίνει ότι οι αθλητές είναι άριστα ενημερωμένοι για τις συνέπειες της λεπτής αυτής επέμβασης και ότι αρκετοί ορθοπεδικοί συνιστούν το βιολογικό μόσχευμα γιατί είναι πιο ακριβή επέμβαση.
* Οι επιλογές των προπονητών
Μια επιτυχημένη αποθεραπεία πολλές φορές εξαρτάται και από τις σώφρονες επιλογές του προπονητή. «Πολλοί είναι εκείνοι οι προπονητές οι οποίοι διακηρύσσουν ότι κάνουν την ίδια προπόνηση σε όλους τους αθλητές νομίζοντας ότι με τέτοιες δηλώσεις περνάνε στον κόσμο την εικόνα του δίκαιου δικτάτορα. Στην πραγματικότητα αν κάνουν κάτι τέτοιο διαπράττουν έγκλημα» τονίζει ο κ. Μαχαίρας.
Αντίθετα ο κ. Αβερκίου υποστηρίζει ότι «οι προπονητές του στίβου έχουν τις απαραίτητες γνώσεις φυσιολογίας και ανατομίας ώστε να προσέχουν έναν αθλητή που επιστρέφει από τραυματισμό». Οσο για τους προπονητές του ποδοσφαίρου, ο κ. Νικολάου σέβεται τη διάθεσή τους να βελτιώσουν το επίπεδο των γνώσεών τους. «Κανείς ποτέ δεν με πίεσε λέγοντάς μου ότι θέλω τον ποδοσφαιριστή μου έτοιμο ως την Κυριακή» αναφέρει χαρακτηριστικά. «Ετσι και αλλιώς έχω μάθει να καταλαβαίνω την αγωνία τους».
Ο ρόλος και τα μυστικά του φυσικοθεραπευτή
Ολοι οι ορθοπεδικοί συμφωνούν ότι πολλές φορές το πραγματικό μυστικό της επιτυχίας μιας άψογης μετεγχειρητικής αγωγής είναι η καλή δουλειά του φυσικοθεραπευτή. Ο κ. Χρήστος Καρβουνίδης φυσικοθεραπευτής της Εθνικής Ομάδας στίβου αποδέχεται εξ ονόματος των φυσικοθεραπευτών τα καλά λόγια και μας εξηγεί μερικά από τα μυστικά της δουλειάς του.
«Σήμερα οι τραυματισμοί δεν είναι ούτε χειρότεροι από παλιότερα ούτε περισσότεροι. Αυτό που έχει αλλάξει είναι η προσοχή που δείχνουν σε τέτοια περιστατικά τα μέσα μαζικής ενημέρωσης» λέει. «Για τον κάθε φυσικοθεραπευτή είναι πολύ βασικό να γνωρίζει τη «μηχανική του σώματος» του κάθε αθλητή και σε περίπτωση που πρέπει να ασχοληθεί με κάποιον που μόλις έχει χειρουργηθεί οφείλει να έχει ενημερωθεί από τον γιατρό για το είδος και την αξιολόγηση του τραύματος το οποίο πρέπει να επιμεληθεί».
Ο κ. Καρβουνίδης υποστηρίζει ότι η δουλειά που γίνεται με κάθε τραυματισμένο αθλητή είναι διαφορετική, αφού είναι διαφορετικός και ο σωματότυπος του κάθε ανθρώπου. «Εχω δει αθλητή της γυμναστικής να θεραπεύεται από διάστρεμμα δευτέρου βαθμού για το οποίο απαιτούνται περίπου δύο εβδομάδες μέσα σε τέσσερις ήμερες!» τονίζει και προσθέτει ότι μολονότι ο χρόνος θεραπείας διαφέρει από περίπτωση σε περίπτωση η μεθοδολογία είναι σε γενικές γραμμές η ίδια. «Αυτό που απαιτείται είναι μια γρήγορη αξιολόγηση της κατάστασης, αφού κανένας αθλητής δεν έχει τα περιθώρια να περιμένει πέντε ημέρες μετά την εγχείρηση για να μάθει τι σκοπεύουμε να κάνουμε».
Οσο για το τι ακριβώς κάνουν οι φυσικοθεραπευτές, ο κ. Καρβουνίδης είναι σαφής: «Δύο πράγματα απαιτούνται από έναν φυσικοθεραπευτή. Το πρώτο είναι ο σχεδιασμός ενός προγράμματος κινησιοθεραπείας, ώστε ο τραυματισμένος αθλητής να εξακολουθήσει να γυμνάζεται στο διάστημα της αποθεραπείας, και το δεύτερο μια προληπτική αγωγή που να επιτρέπει την επούλωση του τραύματος και κυρίως την εξαφάνιση κάθε πιθανότητας υποτροπής». Ο κ. Καρβουνίδης θεωρεί ότι οι νεότεροι αθλητές αναγνωρίζουν τη σπουδαιότητα της φυσικοθεραπείας και έχουν μια εξαιρετική σχέση μαζί του, ενώ υπογραμμίζει ότι ποτέ δεν του ασκήθηκαν πιέσεις ώστε να «βοηθήσει» αθλητή να επιστρέψει στα γήπεδα προτού να είναι 100% έτοιμος. «Δεν θα διακινδύνευα συμμετοχή αθλητή ούτε και σε περίπτωση που αυτός θα μπορούσε να πάρει μετάλλιο σε Ολυμπιακούς Αγώνες» υποστηρίζει ο φυσικοθεραπευτής της Εθνικής Ομάδας στίβου.
