Στις 19 Νοεμβρίου, στο συνέδριο «H ψηφιακή διαχείριση της πολιτισμικής κληρονομιάς και η αξιοποίησή της στην εκπαιδευτική διαδικασία» που έλαβε χώρα στο Ιδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, ένα ρίγος συγκίνησης κατέλαβε το ακροατήριο. Το ίδιο είχε συμβεί μία ημέρα πριν στην Πάντοβα της Ιταλίας, κατά τη διάρκεια της Prix Ars Electronica CyberArts 2004, το ίδιο και στην Αλμπέρτα του Καναδά στις 10 Οκτωβρίου, κατά τη διάρκεια της 4ης Διεθνούς Συνδιάσκεψης για «3-D Digital Imaging and Modelling»… όπως ακριβώς είχε συμβεί και στις 9 Αυγούστου στο Λος Αντζελες, στη SIGGRAPH 2004. Ποιος ευθυνόταν γι’ αυτό; Μια ταινία δυόμισι λεπτών που συνέθετε ψηφιακά τον Παρθενώνα από τα τωρινά του υπολείμματα – στην Ακρόπολη και σε διάφορα μουσεία του κόσμου – στη μορφή που πιθανότατα είχε τον Χρυσό Αιώνα του Περικλή! H ομορφιά και η δύναμη της ταινίας είχε να κάνει αφενός με το ότι «μπόλιαζε» τον πραγματικό χώρο με τα απολεσθέντα μέλη του, αφετέρου ότι τα πάντα έδειχναν αυθεντικά, με τη σωστή υφή και τον σωστό φωτισμό. Και όμως ήταν όλα μια εικονική πραγματικότητα, μια ψηφιακή ανάπλαση του χαμένου μεγαλείου, της ακρωτηριασμένης ψυχής του πολιτισμού μας.



H ταινία είναι το πιο πρόσφατο πόνημα μιας μακρόχρονης διαδικασίας, που ξεκίνησε μετά τις πρώτες κινητοποιήσεις για την επιστροφή των κλεμμένων Γλυπτών του Παρθενώνα στον τόπο τους. Μπορεί το Βρετανικό Μουσείο να μην έχει συναινέσει ακόμη στην επιστροφή τους, αλλά και αυτό και τα υπόλοιπα εννέα μουσεία σε οκτώ χώρες που φιλοξενούν κομμάτια του ναού της Αθηνάς προβληματίστηκαν έντονα για το τι θα μπορούσε να γίνει. Μια «ρεαλιστική πρόταση» που αντέτειναν ήταν να ξεχάσουμε την πιθανότητα πραγματικής αναστήλωσης με τα πρωτότυπα κομμάτια των μουσείων και να δεχθούμε τη συμβολή τους σε μια «εικονική αναστήλωση», μέσω της ψηφιακής τεχνολογίας. Αν και η Ελλάδα ποτέ δεν δέχθηκε να ξεχάσει τα αληθινά Γλυπτά, η πρόταση κίνησε το ενδιαφέρον τών ανά τον κόσμο ερευνητών και διάφορες προσεγγίσεις για την υλοποίησή της αναπτύχθηκαν.


H ομάδα του αναπληρωτή καθηγητή Πληροφορικής του Πανεπιστημίου της Νότιας Καλιφόρνιας Πολ Ντέμπεβετς (Paul Debevec) είχε ήδη ασχοληθεί με την εφαρμογή της φωτογραμμετρίας στην αρχιτεκτονική απεικόνιση. Ο ίδιος ο Ντέμπεβετς είχε αναπτύξει και μια καινοτόμο μέθοδο ενσωμάτωσης υφής σε τρισδιάστατα ψηφιακά μοντέλα και τον φωτισμό των μοντέλων βάσει των συνθηκών φωτισμού της φωτογραφίας περιβάλλοντος όπου εντάσσονται. H μέθοδός του είχε χρησιμοποιηθεί για τα εφέ της ταινίας «Matrix» και, πρόσφατα, για εκείνα του «Spiderman 2». Για να αποδώσουν όμως σωστά τα μέλη του Παρθενώνα έπρεπε να ψηφιοποιήσουν είτε τα πρωτότυπα είτε ακριβή αντίγραφά τους, καθώς και να αποτυπώσουν επακριβώς την υφή και τις παραμέτρους φωτισμού στον πραγματικό τους χώρο.


Για την ψηφιοποίηση των θραυσμάτων υπήρχε ένα μαγικό μέρος: Το μουσείο Skulpturhalle της Βασιλείας, στην Ελβετία, έχει μια μοναδική συλλογή υψηλής ποιότητας αντιγράφων όλων των ανευρεθέντων Γλυπτών του Παρθενώνα. H ομάδα του Ντέμπεβετς μετακόμισε εκεί για πέντε ημέρες, το 2001, και «σάρωσε» συστηματικά όλα τα αντίγραφα. Στη συνέχεια αντιστοίχησαν τις 2.200 «φωτογραφίες σάρωσης» που είχαν πάρει στα 150 τρισδιάστατα μοντέλα που ανταποκρίνονταν, μέσω ειδικών προγραμμάτων – του MeshAlign και του MeshMerge – τα οποία είχαν αναπτυχθεί από το Visual Computing Group της Πίζας, στα πλαίσια του Κοινοτικού Προγράμματος «ViHAP3D».


Κατόπιν η ομάδα μετακόμισε στην Ακρόπολη. Χρησιμοποιώντας έναν σαρωτή τρισδιάστατων αντικειμένων με ακτίνα λέιζερ, πήραν 120 πανοραμικές σαρώσεις ακριβείας και τις συνέρραψαν σε ένα τρισδιάστατο μοντέλο του ναού και του περιβάλλοντος χώρου – χωρίς τις σκαλωσιές και τους γερανούς των συνεργείων αναστήλωσης φυσικά. Μελέτησαν τις προτάσεις χρωματισμού των μνημείων του Μιχάλη Κορρέ, πήραν από τους αρχαιολόγους μας και τους ειδικούς επί των μαρμάρων τις προδιαγραφές υφής και φωτοσκέδασης του πεντελικού μαρμάρου, και προχώρησαν προσεκτικά στην ψηφιακή αναστήλωση του ναού.


Το αποτέλεσμα, όπως δήλωσε και ο ίδιος ο Ντέμπεβετς, δεν διατείνεται ότι είναι η απόλυτη απεικόνιση του ναού όπως χτίστηκε το 432 π.X., αλλά σίγουρα είναι μια αξιόλογη προσέγγισή της. Ενα εξαιρετικό εργαλείο μελέτης για τους ειδικούς, αλλά και εργαλείο μεταφοράς του καθενός μας στο παρελθόν. Ισως, θα λέγαμε εμείς, η πιο άμεση αξιοποίησή του να γινόταν με ένα DVD-δώρο για όλα τα σχολεία μας. Οπως και με την ενσωμάτωσή του σε διάταξη τρισδιάστατων γυαλιών εικονικής περιήγησης για τους επισκέπτες της Ακρόπολης…


Για περισσότερα στοιχεία, εικόνες και βιντεοκλίπ από το έργο της ομάδας του Ντέμπεβετς, μπορείτε να επισκεφθείτε τον κόμβο του Διαδικτύου http: //www. debevec. org/Parthenon/Images/. Εναν κατάλογο των έργων ψηφιοποίησης μνημείων στον ελλαδικό χώρο θα βρείτε στον κόμβο http: //www. hdpweb. org/ της ΕΨΕΠΑ (Επιτροπή για την Ψηφιοποίηση του Ελληνικού Πολιτιστικού Αποθέματος).