Μπους εναντίον Δαρβίνου

Ως την πρώτη εβδομάδα του Αυγούστου όλα έμοιαζαν να κυλούν γνώριμα για τον Λευκό Οίκο: Οι στρατιώτες των ΗΠΑ και των συμμαχικών δυνάμεων περιπολούσαν «by the rivers of Babylon», οι ευρωπαϊκές πρωτεύουσες αγωνιούσαν για τα επόμενα αντίποινα στη «σταυροφορία εκδημοκρατισμού» και ο «αναγεννημένος χριστιανός» πρόεδρος είχε παρακολουθήσει με τους συνεργάτες του το εβδομαδιαίο σεμινάριο ανάλυσης της Βίβλου. Ωστόσο τη Δευτέρα, 1η του μηνός, σε μια συνέντευξη στρογγυλής τραπέζης με πέντε εφημερίδες του Τέξας, ο G. W. Bush άνοιξε το νέο μέτωπο: Δήλωσε ότι κατά τη γνώμη του θα έπρεπε να διδάσκεται στα αμερικανικά σχολεία και μια εναλλακτική θεωρία για την εξέλιξη των ειδών, εκείνη που ονομάζεται «Εξυπνος Σχεδιασμός» (Intelligent Design – ID). Από τότε ξεσηκώθηκε σάλος. H επιστημονική κοινότητα ωρύεται ότι η δήλωση «Μπους εναντίον Δαρβίνου» θα φέρει τη θεολογία στα εργαστήρια και το «πίστευε» στη θέση του «ερεύνα», οι νομικοί μιλούν για αντισυνταγματικότητα, οι πολιτικοί βλέπουν το φάντασμα του μακαρθισμού να ζωντανεύει ξανά και ο απλός αμερικανός πολίτης προσπαθεί να κατανοήσει γιατί του προέκυψε ένας ακόμη «εχθρός». Υπάρχει κάποια λογική εξήγηση;


ΕΠΙΣΤΗΜΗ, o επόμενος εχθρός του Μπους H Γη δεν έχει ηλικία 4,5 δισεκατομμυρίων ετών αλλά ολόκληρο το Σύμπαν δημιουργήθηκε μόλις πριν από 6.000 χρόνια! Ο αμερικανός πρόεδρος θέλει η εξωφρενική αυτή θεωρία να διδάσκεται στα σχολεία ισότιμα με τη θεωρία του Κάρολου Δαρβίνου για την εξέλιξη των ειδών

H δήλωση Μπους περί εναλλακτικής διδασκαλίας για την εξέλιξη των ειδών αναζωπύρωσε μια αντιπαλότητα ιδεών που είχε εκδηλωθεί πριν από 200 χρόνια. Τότε, το 1802 συγκεκριμένα, ο βρετανός φιλόσοφος και αγγλικανός αρχιδιάκονος William Paley είχε διατυπώσει σε άρθρο του τη θεωρία ότι η πολυπλοκότητα των βιολογικών δομών μπορεί να βρει εξήγηση μόνο στην ύπαρξη ενός σχεδιαστή των πάντων: του Θεού. Πενήντα χρόνια αργότερα ο Δαρβίνος (Charles Darwin) απάντησε με το μνημειώδες έργο του «H προέλευση των ειδών» («Origin of Species»), όπου διατύπωνε την πασίγνωστη θεωρία του για εξέλιξη μέσω αέναων τυχαίων δοκιμών της φύσης και επικράτησης των ανθεκτικότερων χαρακτηριστικών. Κατά τον Δαρβίνο, η εξέλιξη μέσω φυσικής επιλογής μπορούσε να δημιουργεί την εντύπωση ύπαρξης ενός «σχεδίου».

Στα επόμενα εκατό χρόνια οι επιστημονικές επαληθεύσεις της θεωρίας του Δαρβίνου έδειχναν ότι είχαν ρίξει οριστικά τη θεωρία του Paley στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας. Οχι όμως και για τα υπερσυντηρητικά μυαλά των αμερικανών προτεσταντών. Στη δεκαετία του ’70 δημιουργήθηκε μια κίνηση που προέβαλλε τη Βίβλο ως εργαλείο επιστημονικής εξήγησης της δημιουργίας και εξέλιξης του κόσμου. H λεγόμενη «επιστήμη της δημιουργίας» (creation science) έφθανε στο σημείο να απορρίπτει τις γεωλογικές αποδείξεις ότι η Γη έχει ηλικία 4,5 δισεκατομμυρίών ετών και επέμενε στη βιβλική επιταγή ότι ο κόσμος μας δημιουργήθηκε πριν από μόλις… 6.000 χρόνια! Για μία δεκαετία οι «δημιουργιστές» κέρδισαν αρκετό έδαφος και σε κάποιες Πολιτείες των ΗΠΑ πήραν ύστερα από δίκες το δικαίωμα «ίσου χρόνου» διδασκαλίας της θεωρίας τους στα σχολεία με εκείνην του Δαρβίνου. Αυτό ως το 1987, οπότε το Ανώτατο Δικαστήριο αποφάσισε ότι η δική τους θεωρία δεν ήταν επιστήμη αλλά θρησκευτική αντίληψη, οπότε απαγόρευσε την επίσημη διδασκαλία της στα δημόσια σχολεία, βάσει του πρώτου άρθρου του αμερικανικού συντάγματος.

Ο «έξυπνος σχεδιασμός»

Πέρασε μία δεκαετία σχετικής σιγής, με τις απανωτές επιστημονικές ανακαλύψεις να μονοπωλούν το ενδιαφέρον. Νόμιζε κανείς ότι οι «κολλημένοι» είχαν κατανοήσει πως η έρευνα πρέπει να έχει ανοιχτό μυαλό. Οτι η ύπαρξη υπολείμματος ουράς – ο κόκκυγας – στους ανθρώπους και οι άχρηστες θηλές του στήθους στους άνδρες αρκούν για να αποδειχθεί ο πειραματισμός της φύσης. Αλλά οποία φενάκη: H ανακάλυψη της δομής του ανθρώπινου γονιδιώματος χρησιμοποιήθηκε από τους «κρεασιονιστές» ως η υπέρτατη αποκάλυψη της ύπαρξης ενός «έξυπνου σχεδιασμού» του Σύμπαντος. Τη φορά όμως αυτή δεν έκαναν το λάθος να επιμείνουν σε βιβλικές αναφορές. Αντίθετα, μιλούσαν γενικά για μια έξυπνη αρχή των πάντων και επιχειρηματολογούσαν κριτικάροντας συγκεκριμένα αδύναμα σημεία της θεωρίας της εξέλιξης.

H αρχή της νέας φάσης επίθεσης εκδηλώθηκε το 1996, με την έκδοση του βιβλίου «Darwin’s Black Box» («Το Μαύρο Κουτί του Δαρβίνου») από τον βιοχημικό του Πανεπιστημίου Lehigh, Michael Behe. Σε αυτό ο Behe υποστήριζε ότι η φυσική επιλογή αδυνατεί να εξηγήσει την πολυπλοκότητα των μοριακών μηχανισμών. Δύο χρόνια μετά τη σκυτάλη πήρε ο φιλόσοφος, μαθηματικός και θεολόγος του Πανεπιστημίου Baylor, William Dembski. Στο βιβλίο του «The Design Inference» πρότεινε ότι κάθε βιολογικό σύστημα που παρέχει «πληροφορία» και είναι ταυτόχρονα πολύπλοκο και λειτουργικά προσδιορισμένο δεν μπορεί να είναι προϊόν εξέλιξης βάσει αλλαγών και φυσικής διαδικασίας επιλογής.

Ο μέντορας του κινήματος

Οι δύο αυτοί επιστήμονες είναι η προμετωπίδα του κινήματος που αναβαπτίστηκε σε «Εξυπνος Σχεδιασμός». Ωστόσο ο «βαπτιστής» και μέντορας του κινήματος ήταν ο καθηγητής Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Berkeley, Phillip Johnson, ο οποίος εξέδωσε το 1991 το βιβλίο του «Darwin On Trial» («Ο Δαρβίνος σε δίκη»). Σε αυτό και σε επόμενα βιβλία του, ο Johnson παρουσιάζει την ευρύτερη αντίθεσή του με τη «φιλοσοφία του επιστημονικού υλισμού», την αντίληψη δηλαδή ότι όλα τα γεγονότα έχουν φυσική και όχι υπερφυσική εξήγηση. Είναι αυτός επίσης που πρότεινε την κατατρόπωση του επιστημονικού υλισμού με τη στρατηγική της «σφήνας»: χώνοντας κατάλληλες σφήνες στα σημεία του κορμού όπου υπάρχουν ρωγμές (η θεωρία της εξέλιξης), το όλο δένδρο του υλισμού κάποια στιγμή θα καταρρεύσει!

Το ότι όλα αυτά δεν ήταν απλές σκέψεις τριών ανησυχούντων επιστημόνων αλλά ενορχηστρωμένη εκστρατεία φάνηκε το 1999. Τότε σε ένα κείμενο-πρόσκληση για χορηγία του έργου τους που διέρρευσε στο Διαδίκτυο – το γνωστό ως «Wedge Document» – το ινστιτούτο «Discovery» του Σιάτλ απεκάλυπτε το πρόγραμμα και τους στόχους της οργάνωσης: Αιχμή της «σφήνας» τα βιβλία των Johnson, Behe και Dembski, επόμενο βήμα η δημοσιότητα και η επιρροή στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης, τελικός στόχος «η απευθείας αντιπαράθεση με τους υποστηρικτές της υλιστικής επιστήμης» και «η πιθανή νομική υποστήριξη για την ενσωμάτωση της θεωρίας του έξυπνου σχεδιασμού στη διδακτέα ύλη των σχολείων». Στο ίδιο κείμενο δηλώνεται ότι «η θεωρία του Εξυπνου Σχεδιασμού υπόσχεται να ανατρέψει την ασφυκτική κυριαρχία της υλιστικής κοσμοθεωρίας και να την αντικαταστήσει με μια επιστήμη, σύμφωνη με τις χριστιανικές και θεϊστικές πεποιθήσεις». Ξεκάθαρα λοιπόν η αντιπαλότητα κοσμολογικής αντίληψης των θρησκειών και επιστημονικής έρευνας γίνεται ξανά αντικείμενο της πολιτικής. Την κάποτε «στρατευμένη τέχνη» της Αριστεράς σκοπεύει τώρα να διαδεχθεί η «στρατευμένη επιστήμη» της Δεξιάς.

Ποιο είναι αυτό το «Discovery Institute»; Ενα ίδρυμα που ίδρυσε ο πάλαι ποτέ συνεργάτης του προέδρου Reagan, Bruce Chapman, με τον κάποτε συμφοιτητή του στο Χάρβαρντ, συγγραφέα επιστημονικής φαντασίας George Gilder. Ο Chapman φροντίζει για τη χρηματοδότηση και τις προσλήψεις στελεχών στο κίνημα, ενώ ο Gilder διαμορφώνει την ιδεολογία του. Σε φιλοξενούμενο άρθρο του Gilder στο περιοδικό «Wired» διαβάζουμε: «Στο μάθημα της βιολογίας τα παιδιά διδάσκονται αντιβιομηχανική προπαγάνδα για τις επιπτώσεις του φαινομένου του θερμοκηπίου και τις βλαβερές συνέπειες του DDT…

Η αντίληψη ότι όλα δημιουργήθηκαν με τυχαία εξέλιξη ενέπνευσε όλες τις ανώφελες θέσεις του 20ού αιώνα, από τον υλισμό του Μαρξ ως τον πανικό των περιβαλλοντολόγων για την αλλαγή του κλίματος… Στις τάξεις της βιολογίας οι φοιτητές μας δεν μαθαίνουν τα μαθηματικά της επιστήμης του 21ου αιώνα αλλά καταπίνουν τα συμπιλήματα ενός βασισμένου στην πίστη υλιστικού μύθου του 19ου αιώνα».

Αν αλλάξει κανείς τις λέξεις νομίζει ότι ακούει μαρξιστική επιχειρηματολογία κατά του καπιταλισμού! Αλλά ακριβώς αυτή είναι η τακτική των «εξυπνοσχεδιαστών»: Χτύπα τους με τα ίδια τους τα όπλα, δημιούργησε αμφιβολία, μην αντιπροτείνεις με σαφήνεια, μην μπαίνεις σε βάθος… Τα υπόλοιπα θα τα αναλάβει η ανασφάλεια του απλού πολίτη απέναντι στην ταχύρρυθμη εξέλιξη των επιστημών και της τεχνολογίας. Αργά ή γρήγορα θα αναζητήσει «πνευματική στέγη» σε «εμάς».

H καπηλεία της επιστήμης

Ως τότε το μήνυμα αμφισβήτησης της «υλιστικής επιστήμης» διακηρύσσεται με ιεραποστολικό ζήλο και μεθόδους, από εκκλησία σε εκκλησία και από σχολείο σε σχολείο. Οι ηλικίες που στοχεύονται είναι αυτές των μαθητών και των προπτυχιακών φοιτητών. Οι ηλικίες δηλαδή που δεν βρίσκονται σε άμεση επαφή με τους «δυνατούς επιστήμονες» υποστηρικτές της εξέλιξης, οι οποίοι εκ των πραγμάτων ωθούνται από τα πανεπιστήμιά τους να ασχολούνται περισσότερο με τους μεταπτυχιακούς φοιτητές και το προσωπικό έρευνας. Ηδη το κίνημα βρίσκει μεγάλη ανταπόκριση στις Πολιτείες Αλαμπάμα, Αριζόνα, Μινεσότα, Μισούρι, Μοντάνα, Νέο Μεξικό και Τέξας. Οπου δηλαδή ο πρόεδρος Μπους και οι βαπτιστές υποστηρικτές του σαρώνουν εκλογικά!..

Είναι όλα αυτά σοβαρά πράγματα για να απασχολούν τον πρόεδρο της μοναδικής υπερδύναμης και να τα προσεταιρίζεται εν μέσω τόσων δεινών στον πλανήτη; Προφανώς, για τον ίδιο, ναι. Και μάλιστα τόσο ώστε να καταλύει τον ιστορικό συμβιβασμό που διέπει τη σχέση θρησκείας – επιστήμης εδώ και αιώνες: ότι η επιστήμη ασχολείται με τη διερεύνηση και την εξήγηση των φυσικών αιτίων. Εύλογα ο διευθυντής της Ενωσης Αμερικανών Γεωφυσικών (με 43.000 μέλη), Fred Spilhaus, σχολίασε: «Ο πρόεδρος έχει δυστυχώς σύγχυση για τη διαφορά μεταξύ επιστήμης και πίστης».

Βεβαίως ο πρόεδρος Μπους δεν ανακάλυψε τον κρεασιονισμό μόλις πριν από τρεις εβδομάδες. Από το 1999, κατά τη διάρκεια της τότε προεκλογικής του εκστρατείας, είχε απευθυνθεί στους θρησκευτικά ευαίσθητους ψηφοφόρους με τη ρήση «πιστεύω ότι τα παιδιά θα έπρεπε να ακούν διαφορετικές θεωρίες για το πώς άρχισε ο κόσμος». Στη δεύτερη προεκλογική εκστρατεία του, το 2004, «αλαφροπάτησε» καλυπτόμενος πίσω από τον νόμο: «H ομοσπονδιακή κυβέρνηση δεν έχει έλεγχο της διδακτέας ύλης του κάθε σχολείου, σε κάθε Πολιτεία, και ούτε είναι δουλειά της να υποδεικνύει το τι πρέπει να διδάξουν στην τάξη». Τώρα… έγινε δουλειά της.

Οι συνεργάτες του προέδρου

H νέα γραμμή πλεύσης του Μπους φέρνει σε δύσκολη θέση τους επώνυμους επιστημονικούς συνεργάτες του. Για παράδειγμα, ο κορυφαίος σύμβουλός του επί επιστημονικών θεμάτων, δρ John Η. Marburger, δήλωσε με παρρησία ότι δεν συγκαταλέγει τον «Εξυπνο Σχεδιασμό» στις επιστημονικές θεωρίες. Ωστόσο τα μηνύματα ευρύτερης πολιτικής επηρεασμού της επιστημονικής έρευνας συνεχώς πληθαίνουν. Την προηγούμενη εβδομάδα το Συνδικάτο Δημοσίων Υπαλλήλων Περιβαλλοντικής Υπευθυνότητας (PEER) αποκάλυψε στοιχεία σύμφωνα με τα οποία περίπου το 40% των επιστημόνων-υπαλλήλων έχουν δεχθεί εντολές «να αποφεύγουν να εντοπίζουν ευρήματα που καλούν για προστασία των άγριων ζώων και ψαριών». Το 20% εξ αυτών δήλωσε επιπλέον ότι τους ζητήθηκε να απαλείψουν ή να αλλοιώσουν με αντικανονικό τρόπο στοιχεία μιας σχετικής πανεθνικής έρευνας, προς όφελος ιδιωτικών συμφερόντων.


H Γένεση κατά Χάρβαρντ και οι συμπτώσεις

Σε μια περίεργη συγκυρία, το γνωστό Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ ανακοίνωσε μέσα στον Αύγουστο ότι ξεκινά ένα πολυδάπανο ερευνητικό πρόγραμμα αναζήτησης του τρόπου με τον οποίο δημιουργήθηκε η ζωή στο Σύμπαν. H έρευνα θα κινηθεί στους τομείς τόσο της Βιολογίας και της Χημείας όσο και σε εκείνους της Αστρονομίας. Κατά την αμερικανή εφημερίδα «Boston Globe», το πρόγραμμα «Origins of Life in the Universe» θα ξοδεύει ένα εκατομμύριο δολάρια ετησίως για να βρει όλες τις ικανοποιητικές απαντήσεις τα επόμενα χρόνια.

H εξαγγελία χαιρετίστηκε από το Discovery Institute ως απόδειξη για το ότι και οι επιστήμονες αμφιβάλλουν για την ορθότητα της Θεωρίας του Δαρβίνου. Το ίδιο το Χάρβαρντ αρνήθηκε ότι το εγχείρημά του συνδέεται με τις πρόσφατες εξελίξεις στη μακροχρόνια διαμάχη, όπως επίσης ότι παίρνει με αυτό κάποια θέση. Ο κορυφαίος όμως καθηγητής Χημείας στο Χάρβαρντ David Liu δήλωσε εύγλωττα: «H προσδοκία μου είναι ότι θα μπορέσουμε να αναγάγουμε τη γέννηση της ζωής σε μια πολύ απλή σειρά συμβάντων τα οποία θα μπορούσαν να λάβουν χώρα χωρίς καμία θεϊκή παρέμβαση».


H συμμαχία του Ισλάμ με χριστιανούς και εβραίους!

Αναρωτιέται λοιπόν κανείς αν η αναζωπύρωση του θέματος με την προεδρική ρήση είναι ενταγμένη στην εξυπηρέτηση των στόχων του «Discovery Institute» και των συντηρητικών κύκλων που το στηρίζουν, εξυπηρετεί επενδυτικά σχέδια βιομηχάνων και επιχειρηματιών του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος ή έχει απλώς στόχο τον αποπροσανατολισμό της κοινής γνώμης από τα αδιέξοδα της εξωτερικής πολιτικής της υπερδύναμης. Και θα μέναμε μόνο σε αυτή την απορία, αν δεν τύχαινε να διαβάσουμε ένα άρθρο στην ιστοσελίδα επιστημονικής υποστήριξης του ισλαμισμού (www. islamonline. net), του… περσινού Σεπτεμβρίου, όπου διατυπώνονται πολύ ενδιαφέρουσες θέσεις: «Από την αρχή του, το Ισλάμ διεξάγει έναν πόλεμο κατά του υλισμού. H οξύτερη αντιπαράθεσή του συνέβη κατά τον Μεσαίωνα, όταν οι μουσουλμάνοι διάβασαν τα κείμενα των αρχαίων ελλήνων φιλοσόφων και τα μετέφρασαν στα αραβικά. Εκεί διάβασαν για πρώτη φορά τις απόψεις υλιστών φιλοσόφων ότι το Σύμπαν ήταν άναρχο και υπήρχε από πάντα. (…) Φθάσαμε στον Said Nursi (1878-1960), τον μεγαλύτερο μουσουλμάνο διανοητή της Τουρκίας, που ακόμη και κατά τη διάρκεια του B’ Παγκοσμίου Πολέμου προέτρεπε τους πιστούς του να επικεντρωθούν στον ακόμη μεγαλύτερο πόλεμο, αυτόν των ιδεών. Το μεγάλο πρόβλημα, έλεγε, είναι ότι πολλοί χάνουν την πίστη τους εξαιτίας της πανούκλας του υλισμού. Το ίδιο λέει και ο σύγχρονος διάδοχός του Harun Yahya. (…) Από τη μουσουλμανική σκοπιά, οι χριστιανοί είναι οι πλησιέστεροι φίλοι και σύμμαχοί μας στον κόσμο. Βασισμένοι στο Κοράνι, συμπεραίνουμε ότι οι πιστοί μουσουλμάνοι πρέπει να συνεργαστούν με τους πιστούς χριστιανούς και εβραίους σε θέματα που είναι σημαντικά για την πίστη τους. Και τι μπορεί να είναι πιο σημαντικό από τη δράση κατά του υλισμού, τη μοντέρνα άρνηση του Θεού; Οι διανοούμενοι μουσουλμάνοι, που έχουν πλέον βαρεθεί το παθολογικό αντιδυτικό μίσος των ριζοσπαστών, οι οποίοι ντροπιάζουν το Ισλάμ με τις βίαιες πράξεις τους, ψάχνουν τον σωστό δρόμο για να υπερασπιστούν την πίστη και την ταυτότητά τους. Οι διανοούμενοι χριστιανοί βρήκαν αυτόν τον δρόμο και αντιμετώπισαν τον υλισμό νωρίτερα, γιατί αυτός μεγάλωσε μέσα στην καρδιά του χριστιανισμού. Τον πολεμούν εδώ και δεκαετίες, αλλά τώρα έχουν ένα νέο δυνατό κίνημα – τη «Σφήνα» – με το οποίο θα σπάσουν τα θεμέλια του υλισμού». H συνέχεια του άρθρου είναι πλέον προβλέψιμη. Αφού παρουσιάζει τους πρωταγωνιστές του «Discovery Institute» στους αναγνώστες του, τους καλεί να συστρατευθούν στον πόλεμό του!

Δεν γνωρίζουμε αν ο πρόεδρος Μπους είχε υπόψη του αυτό το άρθρο – ή και το είχε εμπνεύσει ο ίδιος – όταν την προηγούμενη εβδομάδα αποκάλυπτε τον νέο κοινό εχθρό των υγιώς σκεπτομένων ανθρώπων. Το μόνο που γνωρίζουμε – και θυμόμαστε με μελαγχολία από την Ιστορία – είναι ότι ο θρησκευτικός φανατισμός, οι σταυροφορίες και το κυνήγι μαγισσών στον Μεσαίωνα στοίχισαν τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων. Πρέπει τώρα η επιστήμη να άρει τις αμαρτίες του σύγχρονου κόσμου; Ελεος, ω δικτατορία των ηλιθίων!

ΥΓ.: Ενα πολύ ενδιαφέρον νέο βιβλίο, όπου εξηγούνται και καταρρίπτονται τα επιχειρήματα του «Εξυπνου Σχεδιασμού», είναι το «Why Intelligent Design Fails», των Matt Young, Taner Edis, Gert Korthof, David Ussery, Ian Musgrave, Alan Gishlick, Niall Shanks, Istvan Karsai, Gary Hurd, Jeffrey Shallit, Wesley Elsberry, Mark Perakh και Victor Stenger, έκδοση Rutgers University Press, ISBN: 0-8135-3433-Χ.