Ανοίξτε το κουτί του υπολογιστή σας και προσπαθήστε να βρείτε το πιο μικρό ηλεκτρονικό κύκλωμα. Μόλις το βρείτε σκεφθείτε κάτι που να είναι τουλάχιστον χίλιες φορές μικρότερο και τουλάχιστον δέκα χιλιάδες φορές πιο λεπτό από μια τρίχα… Τέτοιο και ακόμη μικρότερο μέγεθος θα έχουν τα νανορομποτάκια που θα διαθέτουν τεχνητή νοημοσύνη και θα έχουν τη δυνατότητα να προσαρμόζονται, να αναδημιουργούνται και να αυτοπολλαπλασιάζονται κατά την ώρα εκτέλεσης της εργασίας που τους έχει ανατεθεί. Με τη δημιουργία των νανορομπότ η κατασκευή κτιρίων και διαφόρων έργων θα γίνεται παιχνιδάκι αφού δισεκατομμύρια νανομηχανές θα ρίχνονται στη μάχη της ανέγερσης και θα κατασκευάζουν ολόκληρες πολιτείες μέσα σε λίγα 24ωρα! Ταυτόχρονα άλλα νανορομποτάκια θα εισχωρούν στον οργανισμό μας για να εντοπίσουν κάποιο πρόβλημα υγείας και στη συνέχεια να το επιδιορθώσουν. Μεγάλο μέρος της χρηματοδότησης των ερευνών αλλά και σημαντικό μέρος της ίδιας της έρευνας γίνεται από το αμερικανικό κράτος και τις υπηρεσίες του, με επίκεντρο την Υπηρεσία Τεχνολογικών Ερευνών του υπουργείου Εθνικής Αμυνας. Η NASA είναι επίσης άλλη μια υπηρεσία η οποία «παίζει» δυνατά στη δημιουργία νανοσυσκευών υψηλής τεχνολογίας. Σε ακαδημαϊκό επίπεδο ξεχωρίζει το Τμήμα Νανοτεχνολογίας του Πανεπιστημίου Cornell, το οποίο επιχορηγείται κάθε χρόνο με ένα ποσό γύρω στα 6 εκατ. ευρώ μόνο για την έρευνα, ενώ διαθέτει τεχνικό εξοπλισμό αξίας 30 εκατ. δολαρίων. Σύμφωνα με τον Αλ Κλαρκ, διευθυντή των εργαστηρίων του Πανεπιστημίου, το Cornell έχει εξελιχθεί στην ουσία σε εθνικό κέντρο νανοτεχνολογίας των ΗΠΑ. «Εδώ βοηθούμε τους ανθρώπους να κατασκευάσουν πράγματα που είναι εξαιρετικά μικρού μεγέθους. Μπορούμε να κατασκευάσουμε προϊόντα που έχουν μέγεθος ανάλογο με αυτό μεγάλων μορίων» δηλώνει ο Κλαρκ και συνεχίζει: «Η δυναμική των νανοσυσκευών στον εμπορικό τομέα ίσως αυτή τη στιγμή δεν είναι ιδιαίτερα υψηλή, αφού προς το παρόν μιλάμε για έναν παγκόσμιο τζίρο της τάξεως των 10 δισ. δολαρίων, αναμένουμε όμως δεκαπλασιασμό του τζίρου μέσα στην επόμενη πενταετία».
Στην επιστημονική κοινότητα αρχίζει τον τελευταίο καιρό να δημιουργείται μια αντιπαράθεση για τη νανοτεχνολογία και τη χρήση της που ακολουθεί εκείνη για τη βιοτεχνολογία. Είναι δεδομένο ότι η συνεχής πρόοδος και η απόκτηση όλο και περισσότερων γνώσεων μπορεί να φέρουν μια νέα κοινωνική επανάσταση. Σύμφωνα όμως με ορισμένους επιστήμονες, η τρομακτική ταχύτητα της εξέλιξης και η προσπάθεια να ερευνήσουμε και να εκμεταλλευθούμε όσο το δυνατόν περισσότερο τις δυνατότητες της νανοτεχνολογίας ξεπερνούν την υποχρέωση να ερευνήσουμε τις επιπλοκές και γενικά τις αρνητικές πλευρές και συνέπειές της. Οι επιστήμονες αυτοί αναφέρουν ότι η μόνη ελπίδα για να κλείσουμε αυτό το χάσμα είναι να αναπτυχθούν στα πρότυπα της βιοηθικής κανόνες και πλαίσια νανοηθικής…
Τον κώδωνα του κινδύνου χτύπησαν με άρθρο τους τα μέλη του Joint Centre for Bioethics (JCB) του Πανεπιστημίου του Τορόντο. Το άρθρο με τίτλο «Ασχοληθείτε με το χάσμα: Επιστήμη και ηθική στη νανοτεχνολογία» δημοσιεύτηκε στη βρετανική επιθεώρηση «Νανοτεχνολογία» και προκαλεί ήδη πολλές συζητήσεις. Ανάμεσα στα προβλήματα που έθεσαν οι συγγραφείς του άρθρου αναφέρονται:
– Η ευθυδικία: Ποιοι θα ελέγχουν και ποιοι θα επωφεληθούν από τη νανοτεχνολογία; Μόνο οι πλούσιοι και οι ισχυροί ή και οι φτωχοί αυτού του κόσμου;
– Ιδιωτικότητα και ασφάλεια: Πού και πώς θα χρησιμοποιούνται τα μικροσκοπικά, σχεδόν αόρατα μικρόφωνα, οι κάμερες και οι συσκευές εντοπισμού που θα κατασκευαστούν σύντομα; Ποιος θα μπορεί να τα χρησιμοποιεί και πώς θα τα χρησιμοποιεί; Πώς θα ελέγχεται η χρήση τους;
– Ποιες θα είναι οι επιπτώσεις στο περιβάλλον από την κατασκευή και τη χρήση των νανομηχανών;
«Υπάρχει σοβαρός κίνδυνος να παρατηρηθεί εκτροχιασμός της νανοτεχνολογίας αν δεν υπάρξει σοβαρή μελέτη και έρευνα για τους ηθικούς, περιβαλλοντικούς, οικονομικούς, κοινωνικούς και όποιους άλλους κινδύνους πιθανώς προκύψουν. Η μελέτη αυτή θα πρέπει φυσικά να συμβαδίζει με την ταχύτητα με την οποία τρέχει η επιστημονική πρόοδος» δηλώνουν τα μέλη του JCB, που θυμίζουν το παράδειγμα με τα γενετικά μεταλλαγμένα τρόφιμα και προϊόντα, που πρώτα έφθασαν στην αγορά και μετά αντιληφθήκαμε τα προβλήματα και τους κινδύνους που κουβαλούν και άρχισαν να οργανώνονται κάποιοι αμυντικοί μηχανισμοί. «Η νανοτεχνολογία θα προκαλέσει μια μεγάλη επανάσταση που θα έχει μεγάλες επιπτώσεις στην κοινωνία. Τεχνολογία που υπόσχεται τόσο μεγάλες και δραματικές αλλαγές στη ζωή μας θα πρέπει εκ προοιμίου να αντιμετωπίζεται με υποψία, αν όχι με φόβο» δήλωσε σε συνέντευξή του στο BBC o καθηγητής Πίτερ Σίνγκερ, εκ των συγγραφέων του άρθρου. «Η επιστήμη τρέχει με μεγάλη ταχύτητα ενώ η ηθική το αντίθετο. Ταυτόχρονα οι πολίτες βρίσκονται πολύ μακριά από όλα αυτά. Μπείτε σε ένα μπαρ ή άλλον χώρο όπου βρίσκονται συγκεντρωμένα πολλά άτομα και αναφέρετε τον όρο «νανοτεχνολογία». Κανένας δεν θα μπορέσει να σας απαντήσει περί τίνος πρόκειται. Το πρώτο βήμα λοιπόν είναι να υπάρξει πλήρης και αναλυτική ενημέρωση του κόσμου. Αυτό θα βοηθήσει ώστε να μπορέσουν όλοι να αντιληφθούν τα οφέλη και τους κινδύνους από τη χρήση της νανοτεχνολογίας και στη συνέχεια να συμφωνήσουν στην κατάστρωση ενός αποδεκτού από όλους πλαισίου για τη χρήση της. Το πρώτο πάντως που πρέπει να γίνει είναι να διασφαλιστεί ότι η νανοτεχνολογία θα βοηθήσει στο κλείσιμο της ψαλίδας ανάμεσα στις φτωχές και στις προηγμένες χώρες του πλανήτη. Δεν επιθυμούμε να διακόψουμε τη δυναμική και την πρόοδο της επιστήμης, απλώς να καταφέρουμε να τοποθετήσουμε παράλληλα με την επιστήμη και την ηθική διάσταση που πρέπει να διέπει κάθε επιστημονική εξέλιξη» ανέφερε ο Σίνγκερ.
