* H μεταφορά ενός και μόνο εμβρύου στη μήτρα μιας γυναίκας που υποβάλλεται σε υποβοηθούμενη αναπαραγωγή μπορεί να οδηγήσει σε εγκυμοσύνη με την ίδια συχνότητα που εμφανίζει η μεταφορά δύο ή περισσότερων εμβρύων.
* Βήματα προόδου οδηγούν προς τη θεραπευτική κλωνοποίηση. Αντίθετα, η αναπαραγωγική κλωνοποίηση είναι (εκτός από απαράδεκτη για ηθικούς λόγους) και επικίνδυνη.
Τα παραπάνω αποτελούν συμπεράσματα ερευνών τα οποία παρουσιάστηκαν κατά τη διάρκεια του 20ού Ετήσιου Συνεδρίου της Ευρωπαϊκής Εταιρείας για την Ανθρώπινη Αναπαραγωγή και Εμβρυολογία, που έλαβε χώρα στα τέλη Ιουνίου στο Βερολίνο. Καθώς η ετήσια αυτή συνάντηση είναι καθοριστική για τις τάσεις που θα επικρατήσουν στο πεδίο της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής (κλινικά και ερευνητικά), «Το Βήμα» παρουσιάζει τις δύο που κυριάρχησαν εφέτος και που φαίνεται πως θα έχουν αντίκτυπο στη ζωή μας άμεσα, αλλά και στο μέλλον.
Σχεδόν 27 χρόνια από τη γέννηση της Λουίζ Μπράουν, του πρώτου «παιδιού του σωλήνα», θα περίμενε κανείς να έχουν λυθεί όλα τα προβλήματα που αφορούν την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή. Και, πράγματι, οι εντυπωσιακές πρόοδοι που έχουν γίνει οδηγούν σε τεκνοποίηση ακόμη και ζευγάρια των οποίων το πρόβλημα γονιμότητος θα παρέμενε άλυτο πριν από λίγα χρόνια.
Αν η επιτυχία μιας μεθόδου μετρείται μόνο με το αποτέλεσμα, τότε η μέθοδος των Edwards και Steptoe (των βρετανών επιστημόνων που αφιέρωσαν 20 χρόνια ερευνητικής δουλειάς στη φυσιολογία της αναπαραγωγής προτού καταλήξουν στην πρώτη εξωσωματική γονιμοποίηση) δεν μπορεί παρά να θεωρηθεί από τις πλέον επιτυχείς που έχει να επιδείξει η σύγχρονη επιστήμη. Φαίνεται όμως ότι ακόμη και μία αποτελεσματική μέθοδος μπορεί να χρήζει τελειοποιήσεως: η ευρέως διαδεδομένη πρακτική να εμφυτεύονται περισσότερα του ενός έμβρυα στη μήτρα των υποψηφίων μητέρων δημιουργεί σήμερα πολλά προβλήματα. Είναι, για παράδειγμα, πολύ συχνό το φαινόμενο η εγκυμονούσα μετά τη χαρά της επίτευξης εγκυμοσύνης να πρέπει να περάσει τον ψυχολογικό και σωματικό σκόπελο του να θανατώσει κάποια από τα έμβρυα προκειμένου να αποφύγει μια πολύδυμη (και ως εκ τούτου επικίνδυνη) κύηση.
Αν και ακούγεται λογικό η εμφύτευση πολλών εμβρύων να εξασφαλίζει μεγαλύτερα ποσοστά επιτυχίας από την εμφύτευση ενός και μόνο εμβρύου, σουηδοί ερευνητές του Νοσοκομείου του Γκέτεμποργκ, οι οποίοι πραγματοποίησαν με τυχαίο δείγμα μελέτη, διαβεβαιώνουν ότι η πρακτική να μεταφέρονται έμβρυα περισσότερα του ενός δεν είναι απαραίτητη.
Οι σουηδοί επιστήμονες συμπεριέλαβαν στη μελέτη τους 661 υποψήφιες μητέρες ηλικίας κάτω των 36 ετών, οι οποίες υποβάλλονταν σε υποβοηθούμενη αναπαραγωγή για πρώτη ή δεύτερη φορά και οι οποίες διέθεταν τουλάχιστον δύο έμβρυα καλής ποιότητος. Στις μισές από αυτές εμφυτεύθηκε ένα έμβρυο (ενώ το άλλο καταψύχθηκε για μια πιθανή δεύτερη προσπάθεια) ενώ στις υπόλοιπες εμφυτεύθηκαν και τα δύο έμβρυα. Τα ποσοστά επιτυχίας στην πρώτη περίπτωση ήταν 39,7% και στη δεύτερη 43,5%.
H μικρή σχετικά διαφορά στα ποσοστά επιτυχίας της απλής και διπλής μεταφοράς, λένε οι σουηδοί επιστήμονες, αποδεικνύει ότι η ποιότητα των εμφυτευομένων εμβρύων και όχι ο αριθμός τους είναι ο παράγοντας που παίζει τον βασικότερο ρόλο. Πράγματι, σε μια παράλληλη μελέτη η οποία πραγματοποιήθηκε στις ίδιες 661 ασθενείς, εξετάστηκαν οι παράγοντες που επιδρούν στην επιτυχή εμφύτευση. Σύμφωνα με τη σχετική ανακοίνωση των σουηδών επιστημόνων στο συνέδριο, η ταχύτητα των κυτταρικών διαιρέσεων του εμβρύου ήταν καθοριστική για την επιτυχή εμφύτευση. Ειδικότερα, ένα έμβρυο που είχε φθάσει τα τέσσερα μόνο κύτταρα τη δεύτερη ημέρα ήταν πολύ καλύτερο από άλλα τα οποία διαιρούνταν με μεγαλύτερη ταχύτητα και είχαν περισσότερα κύτταρα τη δεύτερη ημέρα ανάπτυξης.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στη Σουηδία το 70% των κύκλων υποβοηθούμενης αναπαραγωγής πραγματοποιείται με εμφύτευση ενός και μόνο εμβρύου. Σύμφωνα δε με άλλη μελέτη η οποία παρουσιάστηκε στο συνέδριο, τα στατιστικά αποτελέσματα δείχνουν ότι τα ποσοστά επιτυχίας είναι εξίσου υψηλά με άλλων χωρών όπου πραγματοποιούνται πολλαπλές εμφυτεύσεις εμβρύων. Και, όπως τονίζουν οι σουηδοί επιστήμονες, χωρίς το επιπρόσθετο σωματικό, ψυχολογικό, ηθικό και οικονομικό κόστος της πιθανής θανάτωσης εμβρύων που μπορεί να υπάρξει ύστερα από πολλαπλή εμφύτευση.
Ενα βασικό βήμα προόδου προς τη θεραπευτική κλωνοποίηση πραγματοποίησαν νοτιοκορεάτες ερευνητές πετυχαίνοντας να απομονώσουν βλαστικά κύτταρα από ανθρώπινα κλωνοποιημένα έμβρυα. H θεραπευτική κλωνοποίηση, η οποία αναμένεται να αποτελέσει τη λύση σε πληθώρα ασθενειών που παραμένουν σήμερα ανίατες (από τον διαβήτη και τις νευροεκφυλιστικές παθήσεις, ως την καρδιακή ανεπάρκεια και την τύφλωση), θα συνίσταται στα εξής στάδια: αρχικά στη δημιουργία στον δοκιμαστικό σωλήνα κλώνων των ασθενών οι οποίοι θα αφήνονται να μεγαλώσουν ως το στάδιο της βλαστοκύστης (5 ημερών). Από αυτό το εμβρυϊκό στάδιο ανάπτυξης θα απομονώνονται τα εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα των οποίων το ενδογενές δυναμικό θα αξιοποιείται στη δημιουργία ιστών και οργάνων για μεταμόσχευση στον ασθενή. Με δεδομένο ότι τα κύτταρα θα έχουν προέλθει από κλώνο του ασθενούς, τα παραγόμενα όργανα ή ιστοί θα είναι συμβατά με αυτόν, κάτι που θα έλυνε το πρόβλημα της απόρριψης του μοσχεύματος.
Κατά τα τελευταία 6 χρόνια, από τότε που αμερικανοί ερευνητές απομόνωσαν για πρώτη φορά ανθρώπινα εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα από έμβρυα που υπήρχαν σε κλινικές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, οι επιστήμονες έχουν πράγματι πετύχει να καθοδηγήσουν την παραγωγή εξειδικευμένων κυττάρων (νευρικών, ηπατικών, κυττάρων του καρδιακού μυός…) από εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα, επιβεβαιώνοντας τις δυνατότητες αυτών των κυττάρων. Για να μπορέσει βεβαίως να γίνει κλινική πρακτική το σενάριο της θεραπευτικής κλωνοποίησης οι επιστήμονες θα πρέπει να καταστήσουν εφικτά όλα τα στάδιά της. Για τον λόγο αυτόν η επιτυχής απομόνωση βλαστικών κυττάρων από ανθρώπινα κλωνοποιημένα έμβρυα θεωρείται σημαντικό βήμα προόδου.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση των ερευνητών του Πανεπιστημίου της Σεούλ, η μέθοδός τους δεν είναι ακόμη αποτελεσματική: προκειμένου να απομονώσουν μια κυτταρική σειρά βλαστικών κυττάρων χρειάστηκαν 30 κλωνοποιημένα έμβρυα τα οποία αποκτήθηκαν από 242 ωάρια (είχαν χορηγηθεί από 16 υγιείς εθελόντριες). Στόχος των νοτιοκορεατών επιστημόνων είναι να βελτιστοποιήσουν την τεχνική τους αναζητώντας κατ’ αρχάς τις αιτίες για τα μικρά ποσοστά επιτυχίας της μεθόδου της κλωνοποίησης.
Την ίδια στιγμή κάποιοι άλλοι ερευνητές του Πανεπιστημίου Κορνέλ της Νέας Υόρκης επεσήμαναν ότι αν η κλωνοποίηση δεν είναι αποτελεσματική ακόμη για να χρησιμοποιηθεί για θεραπευτικούς σκοπούς, είναι εντελώς ακατάλληλη και επικίνδυνη μέθοδος για αναπαραγωγή. Οι ερευνητές κατέληξαν στο παραπάνω συμπέρασμα ύστερα από συγκριτική μελέτη εμβρύων ποντικών τα οποία προέκυπταν από κανονικές τεχνικές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής και από κλωνοποίηση. H μελέτη τους κατέδειξε ότι τα κλωνοποιημένα έμβρυα ποντικών έχουν σημαντικά περισσότερες ανωμαλίες, τόσο σε γενετικό και μοριακό όσο και σε αναπτυξιακό επίπεδο. Σύμφωνα δε με την ανακοίνωσή τους στο συνέδριο, η παραπάνω παρατήρηση τους έπεισε ότι «η αναπαραγωγική κλωνοποίηση δεν είναι ασφαλής και δεν θα πρέπει να εφαρμοστεί σε ανθρώπους».
