Ποιους θεσμούς (δεν) εμπιστεύονται οι Ελληνες

Ο πλέον πολιτικοποιημένος λαός της Ευρώπης κάποτε, οι Ελληνες, έχουν πάψει από καιρό να συζητούν πολιτικά μεταξύ τους. Αυτό είναι ένα μόνο από τα συμπεράσματα του τελευταίου Ευρωβαρόμετρου. Επιπλέον οι Ελληνες σπανιότατα πια χρησιμοποιούν την πειθώ κατά τις συζητήσεις τους και ακόμη πιο σπάνια καταφέρνουν να πείσουν τους συνομιλητές τους για τις απόψεις τους. Οσον αφορά τους θεσμούς που εμπιστεύονται, επιβεβαιώνεται η τάση των τελευταίων χρόνων: κόμματα και συνδικάτα βρίσκονται στην τελευταία βαθμίδα των προτιμήσεων. Αντιθέτως δικαιοσύνη, στρατός, Εκκλησία, αστυνομία, αλλά και οι μη κυβερνητικές οργανώσεις, βρίσκονται στην κορυφή των προτιμήσεων.

Το σημαντικό έλλειμμα πολιτικού ενδιαφέροντος προκύπτει από τις απαντήσεις των Ελλήνων αφού μόλις το 19% δηλώνει ότι κάνει συζητήσεις πολιτικού περιεχομένου μεταξύ φίλων, λιγότερο ή περισσότερο τακτικά. Περιστασιακά συζητούν περί πολιτικής περίπου οι μισοί έλληνες (συγκεκριμένα το 51%), ενώ η συνεχιζόμενη αποστασιοποίηση από την πολιτική φαίνεται ξεκάθαρα από τον αριθμό των Ελλήνων που δεν συζητούν ποτέ για πολιτικά θέματα: τρεις στους 10 Ελληνες, σχεδόν όσοι και στην υπόλοιπη Ευρώπη, δεν κάνουν ποτέ πολιτικές συζητήσεις στο φιλικό περιβάλλον τους. Αν και υπάρχουν χώρες στις οποίες το ποσοστό πολιτικοποίησης είναι ακόμη μικρότερο, όπως η Πορτογαλία ή το Βέλγιο (όπου τα ποσοστά όσων δεν συζητούν ποτέ για πολιτικά θέματα φθάνουν το 47% και το 40% αντίστοιχα), η μεταστροφή αυτή των Ελλήνων είναι το δίχως άλλο εντυπωσιακή.

Εντυπωσιακά μικρό εξάλλου είναι το ποσοστό των Ελλήνων που χρησιμοποιούν την πειθώ προκειμένου να μεταστρέψουν τη γνώμη των συνομιλητών τους και να προωθήσουν τις προσωπικές τους απόψεις. Μόλις 9% των ελλήνων πολιτών καταφέρνουν συστηματικά να πείθουν τους συνομιλητές τους για την ορθότητα των απόψεών τους, ενώ το 20% παραδέχεται ότι ποτέ δεν πείθει φίλους και συγγενείς να αποδεχθούν τις απόψεις του.

Σημαντικά ευρήματα παρουσιάζει ακόμη το Ευρωβαρόμετρο του Ιουλίου όσον αφορά την εμπιστοσύνη των Ελλήνων προς τη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος στην Ελλάδα και στην Ευρωπαϊκή Ενωση εν γένει, καθώς και προς τους διάφορους θεσμούς. Λίγο παραπάνω από τους μισούς Ελληνες δεν εμπιστεύονται τη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος στην Ελλάδα. Συγκεκριμένα το 13% είναι εντελώς απογοητευμένο από το πώς εμπεδώνεται η δημοκρατία στη χώρα, ενώ 38% δηλώνουν «όχι και τόσο ικανοποιημένοι». Οσον αφορά τους υπόλοιπους που συμμετείχαν στη δημοσκόπηση του Ευρωβαρόμετρου, 4 στους 10 δηλώνουν σχετικά ικανοποιημένοι από τον τρόπο λειτουργίας της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, ενώ το 9% θεωρεί ότι η δημοκρατία λειτουργεί εξαιρετικά καλά στη χώρα μας. Ανάλογα είναι τα ποσοστά εμπιστοσύνης των Ελλήνων για τη δημοκρατική λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ενωσης, αφού 50% των συμμετεχόντων στην έρευνα δηλώνει λίγο ή πολύ ικανοποιημένο από το πώς λειτουργούν οι δημοκρατικοί θεσμοί σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, ενώ το ποσοστό των μη ικανοποιημένων διαμορφώνεται στο 38%.

Τα χαμηλότερα ποσοστά εμπιστοσύνης συγκεντρώνουν τα πολιτικά κόμματα και οι μεγάλες εταιρείες, καθώς 80% και 69% του δείγματος αντίστοιχα τείνουν να μην εμπιστεύονται τους θεσμούς αυτούς. Τα ποσοστά αυτά είναι παρεμφερή και στην υπόλοιπη Ευρώπη, αφού ο ευρωπαϊκός μέσος όρος δυσπιστίας έναντι των κομμάτων διαμορφώνεται στο 75% και έναντι των εταιρειών 60%. Με δεδομένη τη δυσπιστία έναντι των κομμάτων δεν προκαλεί έκπληξη το ότι λίγοι Ελληνες εμπιστεύονται την κυβέρνηση και συγκεκριμένα μόλις το 43%. Στην υπόλοιπη Ευρώπη υπάρχει σημαντικά μεγαλύτερη εμπιστοσύνη προς τις εθνικές κυβερνήσεις, καθώς μόνο οι Βρετανοί, οι Γερμανοί, οι Ισπανοί και οι Ιταλοί παρουσιάζονται περισσότερο δύσπιστοι. Ανάλογα ποσοστά εμπιστοσύνης απολαμβάνουν τα εργατικά συνδικάτα και σωματεία, αφού το 48% των Ελλήνων δεν διάκειται ευνοϊκά απέναντί τους, εκφράζοντας μια γενικότερη αρνητική στάση σε όλη την Ευρώπη. Ελαφρώς αντεστραμμένη εμφανίζεται η τάση αυτή όσον αφορά τη Βουλή των Ελλήνων, καθώς το 56% των ερωτηθέντων εκφράζει σχετικά αυξημένη εμπιστοσύνη προς τον θεσμό του Κοινοβουλίου. Παρόμοιο είναι το ποσοστό αυτών που έχουν θετική γνώμη για τον θεσμό της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Περισσότεροι από τους μισούς Έλληνες εμπιστεύονται την EE, αν και διαχρονικά το ποσοστό αυτό βρίσκεται σε πτωτική πορεία, αφού πριν από έξι μήνες το ποσοστό αυτό διαμορφωνόταν στο 58% ενώ τώρα κυμαίνεται στο 55%. Σημαντική διαφοροποίηση σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο τέλος παρουσιάζει το ποσοστό δυσπιστίας των Ελλήνων έναντι των Ηνωμένων Εθνών. Εξι στους 10 εκφράζονται αρνητικά απέναντι στον ΟΗΕ, ενώ το αντίστοιχο νούμερο για το σύνολο της EE είναι μόλις 36%.

Οι θεσμοί που απολαμβάνουν σημαντική εμπιστοσύνη από την ελληνική κοινή γνώμη είναι η Εκκλησία, η αστυνομία, η Δικαιοσύνη, οι μη κυβερνητικές/φιλανθρωπικές οργανώσεις και ο στρατός. Εξι στους 10 Ελληνες έχουν υψηλή εμπιστοσύνη προς τους εκκλησιαστικούς θεσμούς, ένα νούμερο σημαντικά μεγαλύτερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, που διαμορφώνεται στο 42% μόλις. Ελάχιστα μεγαλύτερο είναι το ποσοστό των Ελλήνων που εμπιστεύονται την αστυνομία, αν και στον τομέα αυτό η τάση είναι γενική σε όλη την Ευρώπη. Επτά στους 10, σύμφωνα πάντα με το Ευρωβαρόμετρο, Ελληνες αντιμετωπίζουν θετικά την ελληνική δικαιοσύνη και το ελληνικό νομικό σύστημα. Και εδώ παρουσιάζεται αρκετά μεγάλη απόκλιση από τους υπόλοιπους Ευρωπαίους, αφού μόλις οι μισοί από τους πολίτες της EE εμπιστεύονται τα νομικά συστήματα των χωρών τους. Σχεδόν επτά στους 10 είναι και όσοι έχουν αυξημένη εμπιστοσύνη προς τις εθελοντικές/μη κυβερνητικές οργανώσεις, λίγο περισσότεροι δηλαδή από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο που κυμαίνεται στο 60%. Τέλος, η ελληνική κοινή γνώμη σε συντριπτικό ποσοστό αντιμετωπίζει θετικά τον θεσμό του στρατού. Οκτώ στους 10 Ελληνες εμπιστεύονται τον ελληνικό στρατό. Το ποσοστό αυτό είναι το δεύτερο μεγαλύτερο στην Ευρώπη των «15», πίσω μόνο από τη Φινλανδία (87%), ενώ το πανευρωπαϊκό ποσοστό εμπιστοσύνης προς τον στρατό διαμορφώνεται στο 66%.