Στις ημέρες μας γίνεται πολύς λόγος για την πιο μεγάλη ανακάλυψη του αιώνα μας, που είναι εφάμιλλη άλλων μεγάλων ανακαλύψεων, δηλαδή για την «χαρτογράφηση του γενετικού κώδικα» ή την «αποκωδικοποίηση του γενετικού κώδικα», αυτού που έχουμε συνηθίσει να ονομάζουμε DNA. Θα κάνω ένα μικρό σχόλιο.
1. Βρισκόμαστε ακόμη στην αρχή μιας μεγάλης εξελικτικής πορείας, αφού προβλέπεται ότι θα περάσουν πολλά χρόνια έως ότου οι ανακαλύψεις αυτές οδηγήσουν σε αποτέλεσμα αφ’ ενός μεν στην αντιμετώπιση των διαφόρων ασθενειών, αφ’ ετέρου δε στην επιμήκυνση της ζωής. Προβλέπεται δε ότι μετά από ένα χρονικό διάστημα θα είναι δυνατόν ο άνθρωπος να ζήσει μέχρι τα 120 χρόνια.
Χαιρετίζουμε κάθε νέα ανακάλυψη που έχει σχέση με τον άνθρωπο και ευχόμαστε να ενεργήσει θετικά και όχι αρνητικά. Γιατί κάθε ανακάλυψη έχει θετική και αρνητική δυνατότητα, και αυτό εξαρτάται από την ελευθερία του ανθρώπου και από τον τρόπο με τον οποίον την χειρίζεται ο άνθρωπος.
2. Πολλοί μας ρωτούν ποια θα μπορούσε να είναι η άποψη της Εκκλησίας πάνω στη νέα αυτήν ανακάλυψη. Νομίζω ότι μια απάντηση μπορεί να συνδέεται με τα προηγούμενα, καθώς επίσης να συμπληρωθεί με το ότι δεν υπάρχει ουσιαστική σύγκρουση μεταξύ ορθοδόξου θεολογίας και επιστήμης, αφού και οι δύο κινούνται σε διαφορετικά επίπεδα. Η επιστήμη ασχολείται με τον κοινωνικό βίο του ανθρώπου, ενώ η θεολογία πρωτίστως με την ένωση και κοινωνία του ανθρώπου με τον Θεό, βοηθά τον άνθρωπο να φθάσει στη θέωση, που είναι ο βαθύτερος σκοπός του. Η Εκκλησία δεν εμποδίζει την επιστήμη στο έργο της, αλλά όμως η ίδια η επιστήμη πρέπει να θέτει όρους και περιορισμούς για να μη φθάσουμε στο σημείο να θεωρείται ο άνθρωπος πειραματόζωο με φοβερές συνέπειες στον βιολογικό οργανισμό του.
Στην ορθόδοξη θεολογία λέμε ότι ο άνθρωπος αποτελείται από ψυχή και σώμα και ότι και τα δύο αυτά στοιχεία συγκροτούν την υπόσταση, το πρόσωπο. Επομένως, ο άνθρωπος είναι πρόσωπο και, όπως είναι γνωστόν, τα τρία γνωρίσματα του προσώπου είναι η αγάπη, η ελευθερία και η μοναδικότητα της ύπαρξης. Αυτό σημαίνει ότι το DNA δεν είναι το καθοριστικό στοιχείο του ανθρώπου, αλλά υπάρχουν και πολλές δυνατότητες ελευθερίας, αφού ο άνθρωπος αντιδρά προσωπικά στα διάφορα γεγονότα της βιολογικής και κοινωνικής του ζωής.
3. Πέρα από αυτό, καθοριστικό ρόλο στην ύπαρξη του ανθρώπου παίζουν και οι κοινωνικοί παράγοντες και οι συνθήκες που επικρατούν σ’ αυτούς. Τελευταία διάβασα στο περιοδικό «Neurology», που είναι το επίσημο όργανο της American Society of Neurology, ένα άρθρο ειδικών ερευνητών (Bruce Η. Price, MD, Raymond D. Adams, ΜΑ, MD, και Joseph Τ. Coyle, MD, από διάφορα Πανεπιστήμια της Αμερικής) με τίτλο «Νευρολογία και ψυχιατρική, κλείνοντας τον μεγάλο διχασμό», στο οποίο, μεταξύ των άλλων, γράφεται ότι «οι μοντέρνες νευροεπιστήμες έχουν επιβεβαιώσει ότι οι οργανισμοί είναι το αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης μεταξύ έκφρασης γονιδίων και περιβάλλοντος», καθώς επίσης ότι «ο εγκέφαλος και το περιβάλλον έχουν ενεργό, σοβαρή επικοινωνία και επηρεάζουν το ένα το άλλο με αμφίδρομο τρόπο». Ακόμη γράφεται ότι «η έκφραση ενός γονιδίου είναι στενά συνδεδεμένη (ρυθμίζεται) και μπορεί να αλλάξει με την επίδραση περιβαλλοντικών παραγόντων». Και στο σημείο αυτό εντοπίζει τη σχέση μεταξύ της ψυχιατρικής και της νευρολογίας.
4. Πριν από λίγο καιρό, όταν ανακοινώθηκε η μεγάλη αυτή ανακάλυψη, δηλαδή η αποκωδικοποίηση του γενετικού κώδικα, μια εφημερίδα έγραψε μια φράση με βαθύ νόημα: «Η ταυτότητα (της ζωής) ευρέθη, το νόημα αναζητείται». Εκείνο που έχει ανάγκη ο άνθρωπος σήμερα είναι το νόημα της ζωής, δηλαδή να απαντήσει στο ερώτημα γιατί ζει, ποιος είναι ο σκοπός της ζωής του. Αν δεν απαντήσει σε αυτό το ερώτημα, τότε όσα χρόνια και αν παραταθεί η βιολογική του ζωή, θα είναι μια τραγική ύπαρξη.
Αλλωστε η ιατρική επιστήμη από τη φύση της πολεμά τον θάνατο, χωρίς όμως να τον νικά. Οπότε, η όποια επιτυχία της ιατρικής επιστήμης, ενώ ξεκουράζει και αναπαύει τον άνθρωπο από τους πόνους και τις ποικίλες ταλαιπωρίες, εν τούτοις όμως δηλώνει και την αποτυχία της να νικήσει τον μεγαλύτερο εχθρό του ανθρώπου που είναι ο θάνατος. Και ξέρουμε πολύ καλά ότι ο θάνατος υπερβαίνεται με τη Χάρη του Θεού, η οποία προσφέρεται πλούσια μέσα στον χώρο της Εκκλησίας. Τα λείψανα των αγίων δείχνουν αυτήν την υπέρβαση του θανάτου.
Χαιρετίζουμε, επομένως, τη νέα ανακάλυψη, ελπίζοντας ότι θα ωφελήσει τον άνθρωπο, αφού θα γίνει αφορμή για εύρεση πολλών φαρμάκων, αλλά τελικά πιστεύουμε ότι το «φάρμακο της αθανασίας» είναι ο Χριστός, ο οποίος μπορεί να δώσει νόημα ζωής και στη βιολογική ζωή, και στις ασθένειες, και στον πόνο, αλλά και στον βιολογικό θάνατο.
