Η κυρία Δέσποινα Παπακωνσταντίνου-Διαμαντούρου, δρ αρχαιολόγος, ερευνήτρια ΚΕΡΑ/ΕΙΕ, με αφορμή άρθρο των «Νέων Εποχών» (Κυριακή 19/9/1999), σχετικά με τη δράση του Εγκέλαδου στην αρχαία Πέλλα, παραθέτει ορισμένα συμπληρωματικά στοιχεία:
Ο πρώτος ο οποίος διατύπωσε την άποψη ότι κάποια βίαιη καταστροφή, πιθανόν σεισμός, κατέστρεψε ορισμένα κτίσματα στην αρχαία Πέλλα, ήταν ο Χαράλαμπος Μακαρόνας, διευθυντής των ανασκαφών της περιόδου 1957-1964.
Στο Αρχαιολογικό Δελτίο 18, 1963, Β2, Χρονικά, σελ. 200, αναφερόμενος στο οικοδομικό τετράγωνο 2 του κεντρικού ανασκαφικού τομέα και στα δεδομένα της ανασκαφικής έρευνας, διατύπωσε την υπόθεση ότι «και το κτήριον της δευτέρας ταύτης περιόδου κατεστράφη ενωρίς, κατά την ελληνιστικήν ακόμη εποχήν, εκ βιαίας αιτίας (πιθανώς εκ σεισμού), έκτοτε δε εχρησιμοποιήθη εν μέρει ως τόπος κεραμεικών και μεταλλευτικών εργαστηρίων, υπαίθρων ή προχείρως εστεγασμένων«.
Επίσης, στο Αρχαιολογικό Δελτίο 19, 1964, Β2, Χρονικά, σελ. 414, σε σχέση με την ανασκαφική έρευνα στο οικοδομικό τετράγωνο 4 του ίδιου τομέα, αναφέρει: «Αλλ’ ας επανέλθωμεν εις την αποκαλυφθείσαν ήδη οικίαν. Το στρώμα καταστροφής, του οποίου το βάθος εκυμαίνετο μεταξύ 0,60 έως 1,20 μ., ήτο ομοιογενές και αδιατάρακτον. Είναι προφανές ότι βιαία υπήρξε η αιτία της καταρρεύσεως των τοίχων, των στεγών κλπ. (Πίν. 466)».
Στην κοινή δημοσίευση: Χ. Μακαρόνας – Ε. Γιούρη, «Οι Οικίες Αρπαγής της Ελένης και Διονύσου της Πέλλας», Αθήναι 1989 (Βιβλιοθήκη της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας, αρ. 109), σελ. 8, επαναλαμβάνεται επίσης η υπόθεση αυτή: «Σαφέστερη εικόνα του τρόπου της κατάρρευσης και της καταστροφής των οικιών αυτών μας δίνει η ανασκαφική εικόνα του ιωνικού περιστυλίου της οικίας του Διονύσου (εικ. 3, σχ. 8). Οι κίονες του περιστυλίου και οι ιωνικοί ημικίονες και παραστάδες του δεύτερου ορόφου κατέπεσαν με κατεύθυνση από βορρά προς νότο. Πιθανόν από σεισμό. Η ανεύρεση λειψάνων πυράς σ’ όλο τον χώρο των οικιών είναι μια ένδειξη ότι την κατάρρευση των οικιών ακολούθησε πυρκαγιά».
Σε πολλές, τέλος, συζητήσεις κατά τη διάρκεια των ανασκαφών, συζητήσεις τις οποίες, όπως είναι φυσικό, οι νεότεροι δεν είναι δυνατόν να έχουν υπόψη, ο Χ. Μακαρόνας είχε διατυπώσει τον προβληματισμό του σχετικά με τα αίτια της καταστροφής των οικιών της Πέλλας και, βασιζόμενος κυρίως στην κατεύθυνση των πεσμένων κιόνων, ημικιόνων και λοιπών αρχιτεκτονικών μελών, δεν απέκλειε και την περίπτωση του σεισμού.
Η υποδειγματική ανασκαφική εργασία του καθηγητή Γιάννη Ακαμάτη στην Αγορά της Πέλλας αποδεικνύει με πλήθος στοιχεία το γεγονός ότι ο σεισμός ήταν, καθ’ όλες τις ενδείξεις, η αιτία που επέφερε κατά τον 1ο π.Χ. αιώνα την οριστική καταστροφή της γενέτειρας του Μεγάλου Αλεξάνδρου, η οποία κατά καιρούς φαίνεται ότι υφίστατο τις συνέπειες της ολέθριας επίσκεψης του Εγκέλαδου!
Χαρακτηριστική είναι η περιγραφή του Δίωνος του Χρυσοστόμου (40-120), ο οποίος δίνει πολύ παραστατικά την εικόνα που έβλεπε όποιος περνούσε από την Πέλλα στην εποχή του και που την αντικρίζουν και σήμερα οι αρχαιολόγοι όταν ανασκάπτουν την άλλοτε «μεγίστην των εν Μακεδονία πόλεων»: «ώστε νυν εί τις διέρχοιτο Πέλλαν, ουδέ σημείον όψεται πόλεως ουδέν, δίχα του πολύν κέραμον είναι συντετριμμένον εν τω τόπω«. Ταρσικός πρώτος 26-27».
