Ακαταπόνητος καθηγητής σε δύο ευρωπαϊκά πανεπιστήμια συγχρόνως, πρωτοπόρος ερευνητής στην Αεροναυτική και στην Αστροναυτική, εφευρέτης της μεθόδου των πεπερασμένων στοιχείων στη Μηχανική, συνεργάτης της NASA στην κατασκευή διαστημοπλοίων, κορυφαίος επιστήμων με μνημειώδες συγγραφικό έργο, πολλάκις τιμηθείς από κράτη, ακαδημίες και ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα – ο επίζηλος βίος του Ιωάννη N. Αργύρη, του λαμπρού τέκνου του Βόλου που διέπρεψε στα διεθνή πεδία της επιστήμης, ετελεύτησε στη Στουτγάρδη στις 2 Απριλίου.
Ο Ιωάννης N. Αργύρης γεννήθηκε στις 19 Αυγούστου 1913 στην πρωτεύουσα της Μαγνησίας. Τα πρώτα χρόνια της ζωής του σμιλεύτηκαν μέσα από τις εμπειρίες μιας αυστηρής οικογενειακής ανατροφής, τα βιώματα της μεγάλης ιδέας και της Μικρασιατικής Καταστροφής. Σημαδεύτηκαν όμως και από τα τραύματα του εθνικού διχασμού της εποχής. H εισαγωγή του, τo 1930, στη Σχολή Πολιτικών Μηχανικών του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου ήταν η απαρχή της λαμπρής επιστημονικής πορείας του. Με την ολοκλήρωση του τέταρτου έτους των σπουδών του στο ΕΜΠ συνεχίζει τις σπουδές του στο Μόναχο, όπου δύο χρόνια αργότερα παίρνει το δίπλωμα του πολιτικού μηχανικού από το Πολυτεχνείο του Μονάχου.
Ο B´ Παγκόσμιος Πόλεμος τον βρίσκει στο Πολυτεχνείο του Βερολίνου για μεταπτυχιακές σπουδές. H ναζιστική Γερμανία επιθυμεί να τον εντάξει στο επιστημονικό δυναμικό για την ανάπτυξη της πολεμικής αεροναυπηγικής της βιομηχανίας. H άρνησή του, που συνέπεσε με την εισβολή της Γερμανίας στην Ελλάδα, τον έστειλε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης από όπου με κίνδυνο της ζωής του δραπέτευσε κατά τους βομβαρδισμούς του Βερολίνου και διέφυγε στην Ελβετία, όπου και ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές σπουδές του στο Πολυτεχνείο της Ζυρίχης. Στη συνέχεια μεταβαίνει στη Βρετανία όπου εργάζεται ως ερευνητής μηχανικός στη Βασιλική Αεροναυτική Εταιρεία ως το 1949.
* Μελέτες για τη NASA
H πανεπιστημιακή πορεία του ξεκινάει το 1949 από το Imperial College του Πανεπιστημίου του Λονδίνου. Το 1959, διατηρώντας την καθηγητική του έδρα στο Λονδίνο, αναλαμβάνει καθηγητής των Αεροδιαστημικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Στουτγάρδης. Επί 16 χρόνια διατηρεί και τις δύο καθηγητικές έδρες και ταξιδεύει κάθε εβδομάδα στο Λονδίνο για τις αναγκαίες παραδόσεις και την καθοδήγηση της ερευνητικής δραστηριότητας των εκεί συνεργατών του. Στο Πανεπιστήμιο της Στουτγάρδης, ως τακτικός καθηγητής επί 32 χρόνια και ως ομότιμος καθηγητής για τα υπόλοιπα 13 χρόνια της ζωής του, δεν θα σταματήσει να εργάζεται άοκνα και να δημοσιεύει πρωτοποριακές πραγματείες τόσο στη βασική όσο και στην εφαρμοσμένη έρευνα.
Από τα πρώτα του βήματα τον συναρπάζουν οι τομείς της Αεροναυτικής και της Αστροναυτικής όπου και επικεντρώνει το ερευνητικό του ενδιαφέρον. Το 1956 ο καθηγητής Αργύρης αντιμετώπισε ένα δύσκολο πρόβλημα της Μηχανικής που αναφερόταν στη μελέτη της συμπεριφοράς ατράκτων αεροπλάνων με οπές και άλλες σημαντικές αποκλίσεις από την κανονικότητα. Με οδηγό για μία ακόμη φορά τη διαίσθησή του προτείνει μια νέα κομψή θεωρία, η οποία εφαρμόστηκε ευρέως στον σχεδιασμό του Boeing 747 από τις αρχές τις δεκαετίας του 1960. Την ίδια εποχή η NASA τού αναθέτει τη θερμική θωράκιση του διαστημοπλοίου Απόλλων, ενώ αργότερα θα εκπονήσει ανάλογη μελέτη για το ευρωπαϊκό διαστημικό λεωφορείο Ερμής. Αλλά και η συμβολή του στην ανάλυση της καλωδιωτής οροφής του Ολυμπιακού σταδίου του Μονάχου, για τη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων του 1972, υπήρξε καθοριστική αφού η κατασκευή της κατέστη δυνατή χάρη στη μη-γραμμική μητρωική μέθοδο που ανέπτυξε για τον σκοπό αυτόν.
Το πρόβλημα που απασχολούσε τους αεροναυπηγούς μηχανικούς περί τα τέλη του B’ Παγκοσμίου Πολέμου ήταν σχετικό με την κατασκευή των πρώτων αεριωθούμενων μαχητικών αεροπλάνων τα οποία κινούνταν με υψηλές ταχύτητες και απαιτούσαν οπισθοκλινείς πτέρυγες. Οι γνωστές ως τότε μέθοδοι αναλύσεως αδυνατούσαν να προσομοιώσουν με αξιοπιστία την κεκλιμένη γεωμετρία των πτερύγων. Το 1944 ο I.A. ύστερα από μια υπεράνθρωπη διανοητική προσπάθεια και με τη βοήθεια ενός πρωτόγονου υπολογιστή βρίσκει τη λύση με τη χρήση τριγωνικών πεπερασμένων στοιχείων αντί των ορθογωνικών πλεγμάτων της μεθόδου των πεπερασμένων διαφορών. Αυτή ήταν η στιγμή της γέννησης της μεθόδου των πεπερασμένων στοιχείων. Ο I.A. ήταν μόλις 31 ετών.
H προφητική δήλωση του μεγάλου von Karman πριν από 50 χρόνια, ότι η επινόηση από τον Αργύρη της μεθόδου των πεπερασμένων στοιχείων σηματοδοτεί μία από τις σπουδαιότερες ανακαλύψεις της Μηχανικής, αποδείχθηκε περισσότερο αληθινή από ό,τι φανταζόταν ακόμη και ο ίδιος. H μέθοδος των πεπερασμένων στοιχείων αναγνωρίζεται σήμερα ως μία από τις θεωρίες στις οποίες βασίστηκαν οι σημαντικότερες εξελίξεις που συντελέστηκαν τις τελευταίες δεκαετίες στις Επιστήμες του Μηχανικού, ενώ βρήκε εφαρμογή σε πλήθος άλλων προβλημάτων των Εφαρμοσμένων Μαθηματικών, της Φυσικής και της Χημείας. Στη μέθοδο αυτή βασίζονται όλοι οι υπολογιστικοί κώδικες για τον σχεδιασμό και την ανάλυση κατασκευών της αεροναυπηγικής και της ναυπηγικής βιομηχανίας, της αυτοκινητοβιομηχανίας και των μεγάλων τεχνικών έργων όπως τα υψηλά κτίρια και οι γέφυρες.
* Ο πολυτίμητος συγγραφέας
Το συγγραφικό έργο του χαρακτηρίζεται όχι μόνο από την ποσότητα αλλά κυρίως από τη διαχρονική απήχησή του στη διεθνή επιστημονική κοινότητα. Εκτός από τις 500 περίπου εκτεταμένες, πρωτότυπες και ευρύτατα αναφερόμενες ερευνητικές εργασίες που έχει συγγράψει, έχει αφήσει παρακαταθήκη ένα μνημειώδες έργο 10 πολυσέλιδων βιβλίων. Ο I.A. έχει προσεγγίσει και άλλες θεωρίες, όπως τη Θεωρία των Ομάδων, τη Θεωρία της Σχετικότητας και τη Θεωρία του Χάους και έχει προτείνει κομψές και αποτελεσματικές υπολογιστικές λύσεις. Το βιβλίο του για τη Θεωρία του Χάους είχε ανεπανάληπτη εκδοτική επιτυχία. Οι τιμητικές ακαδημαϊκές διακρίσεις που του έχουν απονεμηθεί από τη διεθνή επιστημονική κοινότητα ξεπερνούν κάθε προηγούμενο. Κάτοχος 18 επίτιμων διδακτορικών διπλωμάτων, μέλος πέντε ακαδημιών διαφόρων χωρών, επίτιμος καθηγητής σε έξι πανεπιστήμια. Επιστέγασμα της αναγνώρισης ενός τόσο λαμπρού και διακλαδικού επιστημονικού έργου αποτελεί η απονομή του Χρυσού Βραβείου του Φοίνικα από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας, του τίτλου Εταίρου της Βασιλικής Εταιρείας της M. Βρετανίας, του Μεγαλόσταυρου Αξίας της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, του βραβείου Prince Philip της Βασιλικής Ακαδημίας Μηχανικών, το οποίο θεωρείται στις αγγλοσαξονικές χώρες ισότιμο του Βραβείου Νομπέλ, καθώς και του βραβείου Einstein, ύψιστης διάκρισης στις Θετικές Επιστήμες στις ΗΠΑ.
* Οικουμενική ακτινοβολία
Ο Ιωάννης Αργύρης είναι μία κορυφαία προσωπικότητα της πνευματικής ζωής της νεότερης Ελλάδας. Ηταν ένας άνθρωπος με οικουμενική ακτινοβολία που διαδραμάτισε εξέχοντα ρόλο στην παγκόσμια επιστημονική κοινότητα προσφέροντας σπουδαίες υπηρεσίες στην επιστήμη και στην πατρίδα του. Ο I.A. υπήρξε φαινόμενο πνευματικής πολυμέρειας και ποικίλων ταλέντων: στοχαστής, ερευνητής, πανεπιστημιακός δάσκαλος, οραματιστής, μύστης, ρήτορας, γλωσσομαθής. Με την πολυμορφία των ικανοτήτων του θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ο κατ’ εξοχήν αναγεννησιακός άνθρωπος της εποχής του. Πάνω από όλα όμως ο Ιωάννης Αργύρης υπήρξε ένας αληθινός Ελληνας στη σκέψη και ένας φλογερός πατριώτης στην ψυχή. Πίστευε βαθιά και σταθερά ότι είχε υποχρέωση να θέτει όλες τις δυνάμεις του στην υπηρεσία της πατρίδας και στην υπεράσπιση των εθνικών δικαίων. Δείγμα αυτής της στάσης είναι η παρέμβαση που έκανε στον καγκελάριο Κολ για την φιλοτουρκική στάση τής τότε Δ. Γερμανίας. Οπως επίσης είναι η άρνησή του να αλλάξει υπηκοότητα, για την οποία ψηφίστηκε ειδικός νόμος, το περίφημο διάταγμα Αργύρη, προκειμένου να παραμείνει στο Πανεπιστήμιο της Στουτγάρδης.
H τόσο σημαντική παρουσία τού I.A. στο παγκόσμιο επιστημονικό στερέωμα οφείλεται και στη ζύμωση των γνήσιων ελληνικών καταβολών του με την πιο γόνιμη ευρωπαϊκή ρασιοναλιστική σκέψη. Ετσι μπόρεσε να είναι Ρωμιός με ευρωπαϊκή ωριμότητα και νηφαλιότητα και ταυτόχρονα Ευρωπαίος με ρωμαίικο οίστρο. Ο I.A. ανήκει σε αυτούς τους λίγους φωτισμένους Ελληνες της διασποράς που έλαμψαν με το πνεύμα τους και την τέχνη τους και έγιναν οι καλύτεροι πρεσβευτές του μεγαλείου της φυλής μας.
Ο I.A. αποτελεί έναν τελευταίο κρίκο σε αυτή την περίλαμπρη αλυσίδα για την οποία όλοι οι Ελληνες αισθάνονται υπερήφανοι. Εχει γραφτεί ότι αν ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρής, θείος από μητέρα τού I.A., είναι ο διαπρεπέστερος μαθηματικός της νεότερης Ελλάδας, ο Ιωάννης Αργύρης είναι ο σημαντικότερος Ελληνας στην περιοχή της Μηχανικής και των Εφαρμοσμένων Μαθηματικών. Εδώ θα προσέθετα ότι ο Ιωάννης Αργύρης δεν υπήρξε μόνον ο επιφανέστερος έλληνας επιστήμων της διασποράς, αλλά χωρίς αμφιβολία η μεγαλύτερη επιστημονική προσωπικότητα παγκοσμίως στον τομέα της Υπολογιστικής Μηχανικής και ίσως ο σημαντικότερος μηχανικός-ερευνητής του 20ού αιώνα.
Ο κ. Μανόλης Παπαδρακάκης είναι καθηγητής του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου.
