Η προβολή μη κρατικών πανεπιστημίων στο επίπεδο ιδεολογικής διαφοροποίησης και αντιπαράθεσης συνιστά μια προσέγγιση η οποία αποπροσανατολίζει τόσο το ίδιο το θέμα όσο και την απάντησή του. Γιατί στην εποχή της καλπάζουσας πληροφόρησης και γνώσης δεν είναι εύκολοι ούτε οι φραγμοί ούτε οι έλεγχοι και η επιβολή απόψεων σε επίπεδο, μάλιστα, τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.
Η αναγκαιότητα ή όχι μη κρατικών πανεπιστημίων στη χώρα μας ακόμη και αν αυτό αναλυθεί με νομική υπέρβαση ή «ευρεία ερμηνεία» του σχετικού άρθρου του Συντάγματος, ακόμη και αν υπάρξουν σχετικές αποφάσεις νομικών ή πολιτικών οργάνων πρέπει να προσεγγισθεί με ειλικρίνεια και προοπτική στον χρόνο. Η πρόσφατη απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας δίνει τη δυνατότητα σε ΝΠΔΔ να ιδρύουν πανεπιστήμια μη κρατικά και μη κερδοσκοπικά. Αυτό είναι ένα τολμηρό βήμα στην πορεία της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης στη χώρα μας.
Θα πρέπει να επισημανθεί ότι, παρά το γεγονός της ύπαρξης ως τώρα κρατικών μόνο πανεπιστημίων, δεν επιτεύχθηκε, αλλά ίσως και δεν επιχειρήθηκε, κανένας προγραμματισμός για την αναγκαιότητα πτυχίων ορισμένων ειδικοτήτων. Το αποτέλεσμα είναι να έχει δημιουργηθεί μια σοβαρή στρέβλωση της σύνθεσης του επιστημονικού δυναμικού της χώρας με τεράστιες προεκτάσεις στο αναπτυξιακό και κοινωνικό επίπεδο. Γιατί, ως γνωστόν, παράγονται χιλιάδες πτυχιούχοι οι οποίοι δεν έχουν καμιά σοβαρή πιθανότητα να εργαστούν στην ειδικότητα που τους παρέχει το πτυχίο τους.
Η πιθανή λειτουργία μη κρατικών πανεπιστημίων σε συνδυασμό με την αναδυόμενη ουσιαστική αυτοτέλεια των πανεπιστημίων είναι βέβαιο ότι θα επιδεινώσει, ακόμη περισσότερο, τη στρεβλή σύνθεση του επιστημονικού μας δυναμικού. Θα συμβάλει, βέβαια, στην αναβάθμιση του μορφωτικού επιπέδου της χώρας μας, αλλά μια τέτοια αναβάθμιση σε συνδυασμό με την καλπάζουσα ανεργία των πτυχιούχων μας είναι αινιγματική.
Το επιχείρημα το οποίο χρησιμοποιείται κατά κόρον και αναφέρεται στην προσπάθεια αναστροφής του ρεύματος μετακίνησης φοιτητών σε πανεπιστήμια του εξωτερικού εξασθενεί, καθώς δεν θα είναι δυνατόν να ικανοποιηθούν όλες οι απαιτήσεις, επειδή δεν είναι εύκολο να δημιουργηθούν μη κρατικά πανεπιστήμια τα οποία να μπορούν να απορροφούν όσους επιθυμούν να φοιτήσουν σε Τμήματα που παρέχουν τα λεγόμενα «καλά πτυχία», όπως Ιατρικής, Πολυτεχνικής κ.ά. Αλλά ας υποθέσουμε ότι δημιουργούνται λόγω εξαιρετικής ζήτησης μερικά ακόμη Τμήματα, Ιατρικής π.χ. Πώς και ποιος θα επιλύσει μετά από μερικά χρόνια το πρόβλημα του υπερβολικά μεγάλου αριθμού άνεργων γιατρών;
Θα μπορούσαν να αναφερθούν πολλά ακόμη τέτοια επιχειρήματα. Δεν έχουν νόημα. Γιατί το συμπέρασμα είναι απλό: η ελληνική κοινωνία ασχολείται τα τελευταία χρόνια με το πρόβλημα ίδρυσης ή μη ιδιωτικών πανεπιστημίων, ενώ αντίθετα θα έπρεπε να αντιμετωπιστούν τα δημόσια πανεπιστήμια με ένα άλλο αναπτυξιακό πνεύμα, επιτρέποντας π.χ. τη διδασκαλία και σε άλλη γλώσσα, εκτός της ελληνικής ένας περιορισμός που επιβάλλεται από το Σύνταγμα ώστε να είναι δυνατή η προσέλκυση πολλών ξένων φοιτητών. Οι φοιτητές αυτοί, πέραν του ότι θα συνέβαλλαν οικονομικά στη λειτουργία των πανεπιστημίων, θα μετέφεραν και την ελληνική κουλτούρα στη χώρα τους, μετατρεπόμενοι σε «πρεσβευτές» της δικής μας χώρας.
Η ίδρυση μη κρατικών πανεπιστημίων, που θα είναι κάτω από κρατικό έλεγχο, δεν σημαίνει βέβαια κανένα έλεγχο. Αντίθετα, αργά ή γρήγορα θα αναζητηθεί η οικονομική βοήθεια από το κράτος, το οποίο θα κληθεί να «επιχορηγεί» τα οικονομικά ανοίγματα που κάποια ΝΠΔΔ θα έχουν ήδη «επιτύχει». Και τότε η ήδη ισχνή επιχορήγηση των κρατικών πανεπιστημίων θα γίνει ακόμη ισχνότερη, σηματοδοτώντας την υποβάθμισή τους και όχι την υποτιθεμένη αναβάθμισή τους λόγω ανταγωνισμού. Πέραν τούτου, τα μη κρατικά πανεπιστήμια θα αναζητήσουν χρηματοδότες, οι οποίοι στη συνέχεια όχι μόνο θα επιβάλουν τον δικό τους έλεγχο στο ακαδημαϊκό επίπεδο αλλά και θα προσπαθήσουν να επενδύσουν επικερδώς τα κονδύλιά τους, μετατρέποντας τα μη κερδοσκοπικά πανεπιστήμια σε επιχειρήσεις.
Αντί λοιπόν να προβληματιζόμαστε για το αν θα πρέπει να ιδρυθούν μη κερδοσκοπικά, μη κρατικά πανεπιστήμια στη χώρα μας, είναι υποχρέωσή μας να προβληματιστούμε πάνω στο πώς θα αναβαθμίσουμε τα δημόσια πανεπιστήμια και πώς θα τα χρησιμοποιήσουμε για την καλύτερη ανάπτυξη της χώρας και την πραγματική αναβάθμιση του μορφωτικού επιπέδου του λαού μας. Γιατί είναι προτιμότερο να καταπιανόμαστε με υπαρκτά προβλήματα και όχι με προβλήματα πολυτελείας. Η Ανώτατη Εκπαίδευση δεν επιτρέπει τέτοιες πολυτέλειες.
Ο κ. Σταμάτης Ν. Αλαχιώτης είναι πρύτανης του Πανεπιστημίου Πατρών.
