Πέρασαν ήδη πέντε ημέρες από την κυκλοφορία του ευρώ και όλοι σχεδόν οι Ελληνες απολαμβάνουν και χαίρονται, όπως και οι άλλοι Ευρωπαίοι, την «ευρωευφορία» της μεγάλης αλλαγής. Είναι εντυπωσιακό πόσο γρήγορα περάσαμε από τη μακραίωνα εποχή του εθνικού νομίσματος, συμβόλου εθνικής κρατικής εξουσίας, σε ένα νέο υπερεθνικό νόμισμα. Ως να ήμασταν έτοιμοι από καιρό…
Είναι γεγονός ότι οι Ελληνες, σε μεγάλη πλειονότητα, καταγράφονται στις στατιστικές έρευνες του Ευρωβαρόμετρου ως οι πλέον «ευρωπαϊστές». Δεν είναι ολίγες οι περιπτώσεις στις οποίες εμφανιζόμαστε ως «ευρωλάγνοι» και ολίγον «ευρωεπαρχιώτες».
Από όσο όμως μπόρεσα αυτές τις ημέρες να εκτιμήσω, στην επικοινωνία και στις συζητήσεις με γνωστούς αλλά και άγνωστους πολίτες, το ευρώ έχει προκαλέσει ένα αίσθημα σιγουριάς και ελπίδας. Δικαιολογημένα, διότι οι υποτιμήσεις και οι συνεχείς διολισθήσεις στο πρόσφατο παρελθόν είχαν υποβαθμίσει την αξία της δραχμής ως βασικού στοιχείου οικονομικής σταθερότητας.
Πολλοί Ελληνες ταξιδεύοντες στο εξωτερικό έχουν αισθανθεί την πικρία και την «εθνική ταπείνωση» να μη βλέπουν τη δραχμούλα στον αναρτημένο στις προσόψεις των τραπεζών πίνακα με τις ισοτιμίες των ευρωπαϊκών νομισμάτων. Ούτε ξεχνούν ότι έστυβαν όλη τους τη φαντασία για να κρύψουν λίγα δολάρια στην έξοδό τους στο εξωτερικό, λόγω των συναλλαγματικών περιορισμών… Και ακόμη δεν ξεχνούν ότι ως και πριν από λίγα χρόνια ένιωθαν σιγουριά όταν κατάφερναν, ακόμη και στη «μαύρη», να μετατρέψουν τις οικονομίες τους από δραχμές σε δολάρια…
Πέρασε η εποχή της «ψωροκώσταινας» και του «φτωχού συγγενή», όπως τόνιζε στο άρθρο του στα «Νέα» την περασμένη Τετάρτη ο πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης. Εκφράζει όλους τους Ελληνες με τη διαπίστωση ότι «η Ελλάδα αλλάζει νόμισμα, αλλάζει εποχή».
Στις δηλώσεις των πολιτικών, στα άρθρα και στις αναλύσεις των ειδικών και στα πολυσέλιδα αφιερώματα των εφημερίδων δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στις οικονομικές επιπτώσεις και στον αναπτυξιακό ρόλο του ευρώ. Κατανοητό, διότι αυτός είναι και ο κύριος στόχος της απόφασης των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης να ολοκληρώσουν τον κύκλο της νομισματικής όχι και της οικονομικής ένωσης με την καθιέρωση ενιαίου ευρωπαϊκού νομίσματος.
Ελάχιστα όμως τονίστηκε, και επομένως δεν έχει εμπεδωθεί στους πολλούς, ότι το ευρώ είναι βαθύτατα πολιτικό εγχείρημα. Είναι στοιχείο της ευρωπαϊκής ταυτότητας και εποικοδόμημα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.
Η πολιτική και οικονομική πορεία του ευρώ δεν θα κριθεί από τις πρώτες δυσκολίες προσαρμογής του ευρωπαίου πολίτη ούτε ακόμη από την όποια ισοτιμία με το δολάριο.
Για να γίνει σεβαστό από τους Ευρωπαίους το ευρώ ως στοιχείο της κοινής ευρωπαϊκής ταυτότητας πρέπει να προωθηθεί, με γρήγορους ρυθμούς, η οικονομική και κοινωνική σύγκλιση. Πρέπει να επιταχυνθεί η θεσμική ολοκλήρωση με το ευρωπαϊκό Σύνταγμα, που αποφασίστηκε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Λάακεν, και να διασφαλισθούν η διαφάνεια και η αντιπροσωπευτικότητα των κοινοτικών αποφάσεων.
Με το ευρώ τα κράτη-μέλη έχουν εκχωρήσει στην Ενωση ένα μέρος, σημαντικό, της κρατικής εξουσίας, τη νομισματική πολιτική. Το νόμισμα είναι συνδεδεμένο με κρατική εξουσία. Ποια είναι όμως σήμερα η «κρατική εξουσία» στις Βρυξέλλες; Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Συμβούλιο Υπουργών, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Διευθυντήριο των ισχυρών; Ως την περασμένη Τρίτη γνωρίζαμε ότι τη νομισματική πολιτική την ασκούσε ο κ. Σημίτης, τον οποίο εξέλεξε πρωθυπουργό ο ελληνικός λαός, ο κ. Χριστοδουλάκης, τον οποίο επέλεξε ο κ. Σημίτης ως υπουργό Οικονομίας, και ο κ. Παπαδήμος, τον οποίο η κυβέρνηση επέλεξε και ήταν εξαίρετη επιλογή ως διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος. Οσο για τον κ. Ντούιζενμπεργκ, τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, που θα καθορίζει την πορεία του ευρώ, με δυσκολία προφέρουμε και το όνομά του. Για να αξιολογηθεί η σημασία της διαφάνειας των αποφάσεων, να υπενθυμίσω ότι η Γαλλία είχε συμφωνήσει στην εκλογή του Ολλανδού κ. Ντούιζενμπεργκ υπό τον όρο ότι θα παραιτηθεί το 2002 και θα τον αντικαταστήσει ένας Γάλλος. Αυτός όμως το θεωρεί «ολλανδικό αστείο» και σφυρίζει αδιάφορος…
Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ρομάνο Πρόντι, στο άρθρο του στο αφιέρωμα του «Βήματος», τονίζει ότι «θα υπάρχει ένα νόμισμα που γίνεται δεκτό σε ολόκληρο τον κόσμο και που μπορεί να παίξει έναν παγκόσμιο ρόλο, όπως αυτόν που παίζει το δολάριο». Και γιατί όχι να παίξει και ένα ρόλο αθόρυβο, στην αλλαγή της ισορροπίας στον κόσμο, την πολιτικοοικονομική ισορροπία. Διότι το νόμισμα είναι έκφραση της εσωτερικής κρατικής εξουσίας αλλά και μέσο άσκησης διεθνούς επιρροής. Και αυτός ο ρόλος προϋποθέτει την κοινή εξωτερική πολιτική και την ισότιμη, με τις ΗΠΑ, συμμετοχή στη διαμορφούμενη παγκόσμια κυβέρνηση.
Θα κλείσω με μια παράγραφο από το άρθρο του υπουργού Εξωτερικών Γιώργου Παπανδρέου, στο ίδιο αφιέρωμα του «Βήματος», η οποία εκφράζει με σαφήνεια την πολιτική όψη του ευρώ:
«Βρισκόμαστε μπροστά σε μια ιστορική ιδιομορφία. Εχουμε ένα κοινό νόμισμα χωρίς κράτος. Εχουμε μια οικονομική βάση χωρίς πολιτικό εποικοδόμημα. Η αντίφαση αυτή παίρνει μορφή υπαρξιακής πρόκλησης για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ενωσης αλλά και για την ίδια τη βιωσιμότητα του ευρώ».
