Εκλογές από τον Ησίοδο:, Μετάφραση – Επιλεγόμενα Δ. Ν. Μαρωνίτης, Εκδόσεις «Το Ροδακιό», 1995.
Τον περασμένο χειμώνα κυκλοφόρησε επιλογή μεταφρασμένων τμημάτων του Ησιόδου από τον Δ. Ν. Μαρωνίτη. Μια έγκυρη μετάφραση αρχαίου ποιητικού κειμένου από έναν, αισθαντικό σε θέματα γλώσσας και ποιητικής, καθηγητή κλασικής φιλολογίας (ο οποίος μάλιστα έχει μεταφέρει στη νέα γλώσσα, καίρια και πρωτότυπα, και μεγάλο μέρος της Οδύσσειας) αποτελεί σίγουρα σημαντικό πνευματικό γεγονός. Ούτε όμως μόνο η εγκυρότητα ούτε η αισθαντικότητα είναι λέξεις κατάλληλες για να τεκμηριώσουν το ενδιαφέρον της έκδοσης αυτής. Γιατί το βιβλίο τούτο ξεπερνά τη φιλολογική συνθήκη που προϋποθέτει εμβρίθειαΩ ξεπερνά ακόμη και τη μεταφραστική που προϋποθέτει μιμητική και γλωσσική δεινότηταΩ κινείται απροσδόκητα στην περιοχή της γοητείας που προϋποθέτει κυρίως οίστρο.
Στα χρόνια που φτάσαμε, είναι παρήγορο να κρατάς στα χέρια σου βιβλία όπως οι Εκλογές από τον Ησίοδο. Οταν ο τεχνοκρατικός νεολογιοτατισμός τείνει να ισοπεδώσει κάθε εκφραστική πλαστικότητα και απρογραμμάτιστη φαντασία, το να εμφανίζεται ένας επιστήμονας αρχαιογνώστης και να ανοίγει μπροστά μας μια ρηξικέλευθη μεταφραστική αναδημιουργία με στόχο τη μαγεία, δηλαδή την ποίηση, αυτό μόνο παρηγοριά μπορεί να δίνει. Δεν θέλω να πω με όλα αυτά ότι οι Εκλογές δεν επιμορφώνουν ή δεν ενημερώνουν. Κάθε άλλοΩ και κριτικός σχολιασμός υπάρχει και γραμματολογική διαφώτιση. Ολα όμως αυτά υπακούουν στην αρχή ενός σχεδόν καλλιτεχνικού οίστρου οίστρου λελογισμένου που διαπερνά την επιλογή, τη σύνθεση, τη μεταγλώττιση και τον υπομνηματισμό των σταχυολογημένων κομματιών, έτσι ώστε το αποτέλεσμα να προβάλλει σαν πρόσκληση για βύθισμα σε ένα χώρο απρόβλεπτοΩ όπου ο αναγνώστης εισχωρεί, όπως ο εξερευνητής, με την ανάσα κομμένη, σάμπως δελεασμένος από μιαν ιδιότυπη τέρψη. Κι ο ανθολόγος, μεταφραστής και σχολιαστής, λειτουργεί όπως ο σεναριογράφος, ο σκηνοθέτης, ο μοντέρ μιας «ταινίας»Ω που αποκαλύπτει ένα πρόσωπο, μια εποχή, έναν κόσμο σε έναν «κινηματογράφο» του υπαινικτικού και του φαινομενικά ασύνδετου.
Ο Ησίοδος είναι μια μορφή αυστηρή. Ζει τον 8ο π.Χ. αιώνα. Η επική ποίησή του διαπνέεται από παγανιστική βιβλικότητα. Η ιδιότητα του αοιδού του επιβάλλεται ως ουράνια επιταγή. Καθώς βόσκει στα κτήματα, εμφανίζονται μπροστά του οι Μούσες, σαν άγγελοι, και του μεταφέρουν το θεϊκό μήνυμα: να εγκαταλείψει τις ενασχολήσεις του και να γίνει ποιητήςΩ αοιδός της θεοκοσμικής γενεαλογίας, των άγραφων νόμων της αγροτικής κοινωνίας, της μεταφυσικής αλήθειας, του φυσικού μυστηρίου.
Ο Δ. Ν. Μαρωνίτης, μεταφράζοντας μέρη από τα κυριότερη έπη του Ησιόδου, κινήθηκε στην περιοχή μιας πραγματιστικής γλώσσας. Χειρίστηκε ένα ιδίωμα κεντρικό, μετατοπιζόμενο κατά στιγμές αιφνιδιαστικά είτε προς το σύγχρονο λαϊκό αίσθημα είτε προς τον υψηλό τόνοΩ με πεζότητα, αφαιρετικότητα, βαριά υποβολή και συντακτική τόλμη, δημιουργεί ένα κλίμα μυστικού ρεαλισμού. Ολα τα φοβερά και τα αποτρόπαια της κοσμογονικής τερατουργίας γίνονται γεγονότα μιας υπερχρονικής καθημερινότηταςΩ όλα τα πικρά, τα σκληρά και τα μαύρα ήθη και βάσανα της ζωής στην ύπαιθρο γίνονται σκηνές ενός απόκοσμου πρωτογονισμού. Οι επιλογές από τη Θεογονία, τα Εργα και τις Ηοίες, αποκτούν, τιτλοφορημένες, την αυθυπαρξία αυτόνομων ποιητικών μορφωμάτων, τόσο αινιγματικά και δραστικά αιωρουμένων, ώστε τα χάσματα που μεσολαβούν ανάμεσά τους τα «λευκά», όπως θα έλεγε ο Μαλαρμέ να γίνονται τα κενά όπου η απουσία υποβάλλει την παρουσία ολόκληρης της ησιόδειας ροής, που καταχθόνια και αόρατη συνεχώς υποβόσκει.
Τέλος, οι Εκλογές, και ως έκδοση, με τις εικαστικές παρεμβάσεις του Μάκη Θεοφυλακτόπουλου, επιφυλάσσουν για τον αναγνώστη, όπως και άλλα βιβλία του «Ροδακιού», μια συναρπαστική εμπειρία.
Ο κ. Στρατής Πασχάλης είναι ποιητής και μεταφραστής.
