Διάβασα στις «Νέες Εποχές» του «Βήματος της Κυριακής» (13.4.2003) άρθρο του καθηγητού κ. Γ. Βελουδή σχετικά με τα «ελληνικά του Καβάφη», ο οποίος μάλιστα εγκωμιάζεται, διότι σε κάποιο γραφτό του είχε υποστηρίξει την ορθογραφία του ονόματος Χρίστος αντί του καθιερωμένου Χρήστος.
Αλλά βεβαίως ο Καβάφης έκανε λάθος. Το όνομα Χρήστος είναι αρχαιοελληνικό και μαρτυρείται σε προχριστιανικές επιγραφές, συνεπώς ουδεμία σχέση μπορεί να έχει με τον Ιησού Χριστό. Αλλά και σε μεταχριστιανικές πηγές η ορθογραφία Χρήστος επιβεβαιώνεται με το περίφημο λογοπαίγνιο του ελληνομαθούς λατίνου ποιητού Αυσονίου (4ος αι. μ.X.) για τους αδελφούς Χρήστο και Ακίνδυνο, που σκώπτονται ως αποδειχθέντες ο ένας άχρηστος και ο άλλος επικίνδυνος.
Το όνομα παράγεται από το αρχαιοελληνικό επίθετο χρηστός (=χρήσιμος, ωφέλιμος ή ευπρεπής, έντιμος) και σχηματίζεται σύμφωνα με τον κανόνα, κατά τον οποίο τα εξ επιθέτων ή προσηγορικών κύρια ονόματα ανεβάζουν τον τόνο, όπως Γλαύκος (γλαυκός), Φαίδρος (φαιδρός), Ευμένης (ευμενής), Νικήτας (νικητής) και εκατοντάδες άλλα παρόμοια, αρχαία και νεότερα.
Αντίθετα προς τους Καθολικούς, η Ορθόδοξη Εκκλησία ουδέποτε ανέχθηκε να βαφτίζονται παιδιά με του Θεανθρώπου το όνομα (Ιησούς) ή το επώνυμο (Χριστός = κεχρισμένος δι’ ελαίου της ιεράς λυχνίας, εβραϊστί Μεσσίας). Και ο ορθόδοξος ιερεύς, εκτός αν είναι παντελώς αγράμματος, δεν πρόκειται βέβαια ποτέ να βαφτίσει ένα κακόμοιρο παιδάκι με το όνομα… Μεσσίας.
Στη νεοελληνική πρακτική, οσάκις το όνομα βρίσκεται ορθογραφημένο με ιώτα, Χρίστος, πρόκειται ασφαλώς για κατά συγκοπήν υποκοριστικό των συνθέτων Χριστόφορος ή Χριστόδουλος, και μόνον τότε δικαιολογείται η τοιαύτη ορθογραφία.
Χρήστος A. Γεωργίου
Συνταξιούχος φιλόλογος, Παγκράτι
