Εις την πρώτη σελίδα των Νέων Εποχών («Το Βήμα», 31 Μαΐου), ο κ. Μπαμπινιώτης λέγει: «Το γεγονός ότι είχαν διαφύγει την προσοχή του λεξικογράφου… κλπ.». Αυτή κ. Μπαμπινιώτη δεν είναι δικαιολογία για σας και να σας πω γιατί. Το λεξικό σας ασφαλώς δεν το γράφετε για τους γλωσσολόγους ή και για τους γνωρίζοντας επαρκώς τη γλώσσα. Το γράφετε για όλον τον κόσμο. Ο οιοσδήποτε μη ειδικός θα πει: «Αφού το γράφει ο καθηγητής, έτσι είναι». (Είναι γνωστό ότι οι τίτλοι προσθέτουν πειστικότητα). Να λοιπόν πως ό,τι γράφετε για τον πολύ αδαή αλλά φιλομαθή άνθρωπο έτσι είναι. Να σας πω ένα απλό παράδειγμα. Ολοι ομιλούν για το Αγχος. Κάθε ανησυχία τη λένε Αγχος. Αυτό γίνεται διότι από Υπουργό μέχρι τον τελευταίο δασκαλάκο στην TV λένε: «Για να απαλλάξουμε τους μαθητές από το Αγχος των εξετάσεων κάνουμε αυτό ή εκείνο». Και ο Υπουργός όμως και ο δάσκαλος ξέρουν ότι την τάδε ημέρα, ακόμη και την τάδε ώρα που θα βγουν τα αποτελέσματα οι μαθηταί θα απαλλαγούν από το άγχος. Αλλο αν αυτό θα «αντικατασταθεί» από χαρά ή λύπη. Πάντως το άγχος θα φύγει. Είναι όμως γνωστόν ότι ούτε ο Φρόιντ ούτε ο Ράιχ ούτε κανένας από αυτούς, για να μην τους αναφέρω όλους, δεν ήξερε αλλά ούτε οι σύγχρονοι Φροϊδικοί ξέρουν πότε θα φύγει το άγχος από έναν «αγχώμενον». Γι’ αυτό άλλωστε και η ψυχανάλυση διαρκεί από μισή, μέχρι πολλές Ολυμπιάδες. (…) Να πάλι λοιπόν ό,τι γράφεται ή λέγεται από τον ειδήμονα το παίρνει ο κόσμος και το κάνει κτήμα του. Να η λανθασμένη πληροφόρηση.
Στη σελ. Β3 λέτε «ό,τι αποτελεί ζωντανή χρήση της κοινής γλώσσας καταχωρίζεται στο λεξικό… κλπ.». Επεκτείνοντας τον συλλογισμό σας θα πρέπει να δεχθούμε ότι το Αγχος θα το αναφέρετε εκτός του ορισμού του και όπως το λέει ο Υπουργός, ο δάσκαλος και ακολούθως όλος ο κόσμος. Πιο κάτω λέτε: «Οταν η χρήση την αποβάλλει, ένα λεξικό που σέβεται τον εαυτό του την αποβάλλει και αυτό». Και όσοι έχουν το δικό σας λεξικό τι άραγε θα πρέπει να κάνουν; Είναι γνωστό και σωστό ότι οι άνθρωποι που έχουν διάφορο γνώμη για κάτι λένε: «Να το δούμε στο λεξικό».
ΔΗΜ. Χ. ΣΙΩΤΗΣ, Νευρολόγος – Ψυχίατρος, Θεσσαλονίκη
Από το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας έλαβε «Το Βήμα» και δημοσιεύει το ακόλουθο κείμενο:
Ο κ. Μπαμπινιώτης, στο υστερόγραφο του άρθρου του στο «Βήμα» της Κυριακής της 21ης Ιουνίου, επιλέγει κατά την προσφιλή του συνήθεια τον δρόμο των διαβολών και της υπονόμευσης. Στο στόχαστρο τη φορά αυτή ο Δ. Ν. Μαρωνίτης, πρόεδρος του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας, και ο Ι. Καζάζης, αντιπρόεδρος του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας. Και βεβαίως το ίδιο το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, μέσω και του τίτλου του υστερογράφου: «Αφρο-Κεντρογλωσσικά». Αποσιωπά ο κ. Μπαμπινιώτης, ειδικός σε πονηρά τεχνάσματα, τη δήλωση του Διοικητικού Συμβουλίου του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας, η οποία διαχωρίζει, σαφώς και δημοσίως, τη θέση του από την προσωρινή δικαστική απαγόρευση, αλλά και τις υπερβολές που σημειώθηκαν εν σχέσει με τα επίμαχα λήμματα του Λεξικού του. Επιπλέον, επιχειρεί να οικειοποιηθεί διχαστικώς τις δηλώσεις των καθ. Α. Φ. Χριστίδη και Ν. Βαγενά, μελών του Διοικητικού Συμβουλίου του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας, ως γενικότερη και ανεπιφύλακτη στήριξη του Λεξικού του.
Θα πρέπει να αντιληφθεί ο κ. Μπαμπινιώτης ότι υπάρχουν ακόμα ιδρύματα και επιστήμονες που δεν συναινούν στην εμπορευματοποίηση του επιστημονικού έργου. Γιατί αυτή είναι η κυρίαρχη διάσταση του Λεξικού του και αυτή ανακλάται στην ποιότητά του (παραλείψεις, ανακρίβειες, προχειρότητες, λάθη). Και εδώ βρίσκεται η ευθύνη όλων όσοι μπορούν και οφείλουν να έχουν λόγο για το έργο αυτό: να αποκαλυφθεί το έλλειμμα επιστημονικής, ηθικής και πολιτικής υπευθυνότητας του κ. Μπαμπινιώτη, ο οποίος αναλαμβάνει να «φωτίσει το γένος» στα τέλη της δεύτερης χιλιετίας.
Δ. Ν. Μαρωνίτης, Πρόεδρος του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας, Ι. Καζάζης, Αντιπρόεδρος του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας και Διευθυντής του Τμήματος Λεξικογραφίας, Α. Φ. Χριστίδης, Διευθυντής του Τμήματος Γλωσσολογίας, Στ. Ευσταθιάδης, Διευθυντής του Τμήματος Στήριξης και Προβολής της Ελληνικής Γλώσσας, Τ. Καγιαλής, Ν. Βαγενάς, Διευθυντές του Τμήματος Γλώσσας και Λογοτεχνίας
Το λεξικό του κ. Μπαμπινιώτη καταγράφει: «Βούλγαρος· 1. αυτός που γεννήθηκε στη Βουλγαρία ή κατάγεται από τη Βουλγαρία 2. (καταχρ. – υβριστ.) ο οπαδός ή παίκτης ομάδας της Θεσσαλονίκης (κυρ. του Π.Α.Ο.Κ.)».
Αλλάζουμε στο παραπάνω κείμενο τα ονόματα «Βούλγαρος» και «Βουλγαρία» με τα ζεύγη «Ελβετός – Ελβετία», «Ιρλανδός – Ιρλανδία», «Σουηδός – Σουηδία». Τότε η υβριστική σημασία μάς είναι αδιανόητη και τη θεωρούμε συκοφαντική. Αν όμως βάλουμε τα ονόματα «Βάνδαλος» και «Ούνος», τότε στέκει ακλόνητη η υβριστική υποδήλωση. Οσοι αμφιβάλλουν μπορούν να καταφύγουν σε ένα λεξικό, όπου θα διαβάσουν ότι τα εθνικά αυτά ονόματα δηλώνουν και τον απολίτιστο, το βάρβαρο και τον καταστροφέα έργων τέχνης (βανδαλισμός).
Στο «Βούλγαρος» όμως το λεξικό του κ. Μπαμπινιώτη έχει ένα κενό, το οποίο μας οδηγεί σε ένα ολισθηρό δρόμο. Σήμερα με τους Βουλγάρους ευτυχώς είμαστε δύο πολύ καλοί φίλοι. Ετσι δεν είναι στις προθέσεις μας να αναξέσουμε παλιές πληγές. Αλλά, όχι και σε πολύ παλιό παρελθόν, οι σχέσεις μας ήταν κάτι παραπάνω από δύσκολες. (…)
Η εθνική μνήμη κατέγραψε την εμπειρία αυτή, την οποία το λεξικό της Ακαδημίας Αθηνών διατυπώνει ως εξής: «Βούλγαρος· 1. κάτοικος της Βουλγαρίας, και 2. μεταφ. άνθρωπος αγροίκος, βάρβαρος, απολίτιστος ή ισχυρογνώμων, πείσμων, σύνηθ.». Παρόμοια αναφέρει και το Μεγάλο Λεξικό του Δημητράκου και το λεξικό του Σταματάκου. Αυτά απουσιάζουν από το κρινόμενο λεξικό, και πολλοί, και καλής πίστεως ακόμα, και ιδιαίτερα οι νέοι και οι ξένοι, διαβάζοντας το λήμμα «Βούλγαρος» σχηματίζουν τη γνώμη ότι οι ποδοσφαιρόφιλοι της Θεσσαλονίκης, και κατ΄ επέκταση όλοι οι Θεσσαλονικείς και οι Μακεδόνες, έχουν βουλγαρική καταγωγή. Αν δεν υπήρχε το κενό στο λεξικό, τότε η αγανάκτηση δε θα ήταν τόσο έντονη, αφού συνειρμικά το «Βούλγαρος» θα ανέπλαθε τον απολίτιστο και βάρβαρο άνθρωπο. Ετσι εξηγείται ο ξεσηκωμός. (…)
Κωνσταντίνος Τρυφερούλης, Συνταξιούχος Λυκειάρχης, πτυχιούχος Ελληνικής και Γαλλικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
