Οι εθνικές εορτές και τα σύμβολα αποτελούν έναν από τους αποτελεσματικότερους τρόπους για την απόδοση «απτού νοήματος και ορατότητας» στις αφηρημένες έννοιες του έθνους και του κράτους. Οπως οι άνθρωποι φορούν τα ρούχα ως τρόπο κοινωνικής εκπροσώπησης, οι κοινότητες επιλέγουν σήματα και σύμβολα για να εκφραστούν και να παρουσιάσουν μια εικόνα τους. Υπ’ αυτή την έννοια είναι προφανές ότι μετά την κατάλυση του κομμουνιστικού καθεστώτος τον Δεκέμβριο του 1989 τα περισσότερα σύμβολα του κομμουνιστικού κράτους κρίθηκαν ακατάλληλα για τη νέα πορεία που αναλάμβανε η Ρουμανία. Για τους νέους καιρούς και τις νέες προτεραιότητες αναζητήθηκαν νέα σύμβολα και νέα μνήμη. Ηδη κατά τη διάρκεια της επανάστασης η σημαία είχε αλλάξει με την απαλοιφή του κομμουνιστικού θυρεού. Στη συνέχεια άλλαξε ο εθνικός ύμνος, ο επίσημος θυρεός, ξανά η σημαία και, φυσικά, η επίσημη εορτή. Σύμφωνα με νόμο που ψήφισε το κοινοβούλιο τον Ιούλιο του 1990, η 1η Δεκεμβρίου έγινε «η εθνική ημέρα της Ρουμανίας» και καταργήθηκε η επίσημη εθνική εορτή της 23ης Αυγούστου που είχε υιοθετηθεί από το κομμουνιστικό καθεστώς το 1943. Τον Δεκέμβριο του 1991 το μετακομμουνιστικό σύνταγμα που εγκρίθηκε με δημοψήφισμα επικύρωσε την 1η Δεκεμβρίου ως επίσημη εθνική εορτή της χώρας.
Ως το 1990 η επίσημη εθνική εορτή της Ρουμανίας ήταν η 23η Αυγούστου, η ημέρα κατά την οποία το 1944 η Ρουμανία διέλυσε τη συμμαχία της με τη Γερμανία και προσχώρησε στις Συμμαχικές Δυνάμεις στον Β´ Παγκόσμιο Πόλεμο. Παρ’ ότι το πραξικόπημα της 23ης Αυγούστου είχε γίνει από τον βασιλιά Μιχαήλ και έναν συνασπισμό τεσσάρων κομμάτων με τη συνδρομή μέρους του στρατού, το κομμουνιστικό καθεστώς είχε προσεταιρισθεί τη γιορτή, με αποτέλεσμα η γιορτή αυτή να θεωρείται απαράδεκτη από τη ρουμανική κοινωνία μετά την πτώση του.
* Το αίτημα για ένα «γεγονός»
Εφόσον, για προφανείς λόγους, η 23η Αυγούστου έπρεπε να αποκλεισθεί ως επίσημη εορτή, μια άλλη υποψήφια ημερομηνία θα μπορούσε να είναι η 10η Μαΐου, η επίσημη εθνική εορτή της Ρουμανίας από τον 19ο αιώνα ως το 1947. Η ημερομηνία αυτή είχε τριπλό νόημα: στις 10 Μαΐου του 1866 ο Κάρολος Α’ είχε γίνει βασιλιάς της Ρουμανίας· την ίδια ημερομηνία το 1877 η Ρουμανία είχε κηρύξει την ανεξαρτησία της από την Οθωμανική Αυτοκρατορία· ενώ, τέλος, πάλι την ίδια ημερομηνία, το 1881 είχε ανακηρυχθεί το Βασίλειο της Ρουμανίας. Η ημέρα αυτή ήταν λοιπόν φορτωμένη με ισχυρούς μοναρχικούς συμβολισμούς. Το 1990 όμως η μοναρχία αποτελούσε ένα πολύ λεπτό και ευαίσθητο ζήτημα για τη ρουμανική κοινωνία καθώς η αντιπολίτευση προσπαθούσε να απονομιμοποιήσει τη νεοεκλεγείσα κυβέρνηση του προέδρου Ιλιέσκου υποστηρίζοντας ότι η Ρουμανία έπρεπε να επιστρέψει στο μοναρχικό σύστημα που ίσχυε πριν από το κομμουνιστικό καθεστώς. Η πολιτική διαμάχη γύρω από αυτό το ζήτημα και γύρω από το πρόσωπο του βασιλιά Μιχαήλ Α’ που ζούσε εξόριστος ήταν τόσο έντονη ώστε η αποκατάσταση της 10ης Μαΐου ως εθνικής εορτής αποκλείστηκε ρητώς.
Ωστόσο η χώρα είχε ανάγκη από μια επίσημη εθνική εορτή ευρείας συναίνεσης. Οι κοινωνικές και πολιτικές εσωτερικές συγκρούσεις εντείνονταν και το αίτημα για ένα ιστορικό γεγονός που να εκφράζει ολόκληρο το ρουμανικό έθνος γινόταν πιο επιτακτικό.
* Παράξενη συμβίωση
Τελικώς η πλέον κατάλληλη ημερομηνία κρίθηκε η 1η Δεκεμβρίου του 1918, η οποία εγκρίθηκε σχεδόν ομόφωνα. Αυτό γιατί η ιστορική μνήμη τη θεωρεί ως τη στιγμή της ολοκλήρωσης του ρουμανικού έθνους-κράτους, της πλήρωσης της «Μεγάλης Ρουμανίας». Το 1918 πρώτη η Βεσσαραβία, στη συνέχεια η Μπουκοβίνα και τέλος η Τρανσυλβανία, με απόφαση που ελήφθη στην Αλμπα Γιούλια την 1η Δεκεμβρίου, αποφάσισαν την ένωσή τους με το Βασίλειο της Ρουμανίας.
Από το 1995 και μετά η γιορτή αυτή, με κάποιον εκπληκτικό τρόπο, συνδυάστηκε με τη γιορτή ενός από τα δημοφιλέστερα τηλεοπτικά κανάλια της Ρουμανίας, το οποίο γιορτάζει τα γενέθλιά του την ίδια ημέρα. Ο χρόνος θα δείξει αν αυτή η παράξενη συμβίωση θα επηρεάσει το νόημα της 1ης Δεκεμβρίου και αν οι νεότερες γενιές θα τη βλέπουν ως την ημέρα της ολοκλήρωσης του ρουμανικού κράτους με την ένωση με την Τρανσυλβανία ή ως την ημέρα της ίδρυσης της PRO TV.
Η κυρία Mirela-Luminita Murgescu είναι ιστορικός, επίκουρη καθηγήτρια του Πανεπιστημίου του Βουκουρεστίου.
