Ηταν αρχές του 1988. Στο συνεδριακό κέντρο του Νταβός της Ελβετίας, στο μικρό χωριουδάκι των χιονισμένων Αλπεων, άρχισαν να συγκεντρώνονται για μία ακόμη χρονιά οι δεκάδες επιφανείς προσωπικότητες της διεθνούς οικονομικής και πολιτικής ζωής που κάθε χρόνο προσέρχονται στο φόρουμ του κ. Σβαρτζ.
Εκείνη την εποχή η ένταση των ελληνοτουρκικών σχέσεων ήταν ένα από τα δεσπόζοντα θέματα και η ελληνική πολιτική ηγεσία αναζητούσε τρόπους διεξόδου ή έστω όρους καλύτερης διαχείρισης αυτής της κατάστασης. Οι οικονομικές σχέσεις των δύο χωρών ήταν μάλλον αμελητέες.
Επικεφαλής της ελληνικής πολιτικοεπιχειρηματικής αποστολής στο Νταβός ήταν ο τότε πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου και μεταξύ αυτών που συμμετείχαν ήταν ορισμένοι από τους κορυφαίους έλληνες επιχειρηματίες, όπως ο κ. Θ. Παπαλεξόπουλος, τότε πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανιών, επικεφαλής ενός εκ των πλέον ιστορικών ομίλων και άμεσος συνομιλητής του τότε πρωθυπουργού, η κυρία Καίτη Κυριακοπούλου, του ομώνυμου γνωστού επιχειρηματικού ομίλου, και ο κ. Γ. Κωνσταντινίδης, επικεφαλής της εταιρείας Βιοκάτ ΑΕ.
Της τουρκικής πλευράς ηγείτο ο τότε πρωθυπουργός Τουργκούτ Οζάλ, τον οποίο συνόδευαν μεταξύ άλλων δύο εκ των κορυφαίων τούρκων επιχειρηματιών, οι κκ. Σαρίκ Τάρα, επικεφαλής του ομίλου ΕΝΚΑ, και Ραχμί Κοτς, επικεφαλής του ομώνυμου ομίλου με δραστηριότητα ακόμη και στην πολεμική βιομηχανία.
Οι δύο ηγέτες είχαν αντιληφθεί μετά τις διαδοχικές κρίσεις στις σχέσεις των χωρών τους με κορυφαία αυτή του Μαρτίου 1987 ότι έπρεπε να δημιουργηθεί ένθεν κακείθεν του Αιγαίου ένα άτυπο «κανάλι» επικοινωνίας το οποίο παράλληλα να μεσολαβεί στις δύο πολιτικές ηγεσίες και να λειτουργεί κατευναστικά κάθε φορά που θα προέκυπτε ανάγκη. Και μια ομάδα επιφανών ελλήνων και τούρκων επιχειρηματιών με διεθνή δραστηριότητα και αναγνώριση δηλαδή, ένα επιχειρηματικό «λόμπι» ήταν η καλύτερη περίπτωση και μπορούσε να αποτελεί τον πλέον ασφαλή «μηχανισμό» επικοινωνίας.
Πράγματι λοιπόν εκεί στα σαλόνια του χιονισμένου Νταβός αποφασίστηκε η δημιουργία του ελληνοτουρκικού και αντίστοιχα του τουρκοελληνικού επιχειρηματικού συμβουλίου, όπως αποκλήθηκαν.
Λίγες εβδομάδες αργότερα, στις 15 Απριλίου, το καταστατικό του Συμβουλίου Ελληνοτουρκικής Επιχειρηματικής Συνεργασίας (ΣΕΤΕΣ) ήταν έτοιμο και είχε ήδη εγκριθεί από το Πρωτοδικείο. Τα ονόματα των μελών του πρώτου διοικητικού συμβουλίου ήταν αρκετά ενδεικτικά της πρώτης εκείνης προσπάθειας. Υπό την προεδρία του κ. Παπαλεξόπουλου στο διοικητικό συμβούλιο συμμετείχαν ο μακαρίτης σήμερα Κάρολος Πολίτης ως αντιπρόεδρος και τότε ιδιοκτήτης της ΕΒΓΑ και με πολυποίκιλες υπερατλαντικές σχέσεις, ο επίσης μακαρίτης Γεώργιος Αβραμίδης ως αντιπρόεδρος, τότε πρόεδρος του Πανελληνίου Συνδέσμου Εξαγωγέων και επικεφαλής της εταιρείας Χατζηλουκάς ΑΕ, ο κ. Ι. Οικονόμου ως γενικός γραμματέας, ο κ. Γερ. Φωκάς ως ταμίας, ιδιοκτήτης της αλυσίδας ξενοδοχείων «Ηλέκτρα», ο κ. Β. Παπαδόπουλος και ο κ. Στ. Γουρδομιχάλης της γνωστής εφοπλιστικής οικογενείας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι μεταξύ των 54 ονομάτων που υπογράφουν εκείνο το πρώτο καταστατικό του ΣΕΤΕΣ περιλαμβάνονται ορισμένα εκ των ισχυροτέρων της τότε ελληνικής επιχειρηματικής δραστηριότητας, όπως είναι εκτός των προαναφερομένων ο κ. Στ. Μαντζαβίνος, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της τότε εταιρείας Χημικές Βιομηχανίες Βορείου Ελλάδος και σήμερα πρόεδρος του Ιδρύματος Μποδοσάκη, η κυρία Κυριακοπούλου, σύζυγος του κ. Π. Κυριακόπουλου και μητέρα του σημερινού προέδρου του ΣΕΒ, ο αποβιώσας Κ. Καψάσκης της Τράπεζας Εργασίας, οι κκ. Μ. Κιοσέογλου και Γ. Τακόπουλος των τότε Τσιμέντων Χαλκίδος, ο κ. Θ. Λαβίδας του ομώνυμου ομίλου, ο κ. Π. Μεταξάς, τότε ιδιοκτήτης της γνωστής ποτοποιίας, ο κ. Μ. Τάνες της Αθηναϊκής Ζυθοποιίας, ο εφοπλιστής κ. Ε. Γουρδομιχάλης, ο κ. Κ. Κυριακόπουλος της Τράπεζας Πίστεως, ο κ. Δ. Ιωάννου, εκπρόσωπος διεθνούς κατασκευαστικού ομίλου, ο κ. Δ. Κοντομηνάς του ομίλου της Interamerican, ο κ. Η. Στασινόπουλος του ομίλου Βιοχάλκο, ο κ. Απ. Δοξιάδης της εταιρείας του ξενοδοχείου «Μεγάλη Βρεταννία», ο κ. Ν. Ευθυμιάδης του ομώνυμου επιχειρηματικού ομίλου και ο κ. Στ. Αργυρός, μετέπειτα πρόεδρος του ΣΕΒ.
Είναι προφανές ότι την πρώτη εκείνη προσπάθεια ελληνοτουρκικής επιχειρηματικής προσέγγισης όχι μόνο τη στήριξαν ορισμένα από τα ισχυρότερα επιχειρηματικά ονόματα εκείνης της εποχής αλλά συσπειρώθηκαν, εκτός του ΣΕΒ, το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Αθηνών, ο Πανελλήνιος Σύνδεσμος Εξαγωγέων και ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Βορείου Ελλάδος. Τα πρώτα μάλιστα γραφεία του ΣΕΤΕΣ ήταν στο ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρεταννία», κατά παραχώρηση του κ. Δοξιάδη, ακολούθως στο «Ηλέκτρα» του κ. Φωκά και στον ΣΕΒ.
Τον επόμενο χρόνο από τη σύσταση του ΣΕΤΕΣ, το 1989, το πρώτο ελληνοτουρκικό επιχειρηματικό συνέδριο είναι πλέον γεγονός. Γίνεται στο «Ιντερκοντινένταλ», ιδιοκτησίας του κ. Δάκη Ιωάννου, όπου πραγματοποιείται η πρώτη προσέγγιση των επιχειρηματικών κοινοτήτων, συγκροτούνται οι πρώτες ομάδες εργασίας και γίνονται οι πρώτες μελέτες. Η προεδρία του ΣΕΒ έχει περάσει στον κ. Στ. Αργυρό. «Το νερό κύλησε στο αυλάκι»…
Τον κ. Παπαλεξόπουλο στην προεδρία του ΣΕΤΕΣ λίγα χρόνια αργότερα τον διαδέχθηκε το 1994 ο κ. Κωνσταντινίδης και ακολούθως στα τέλη του 1996 ο ήδη επιτυχημένος πρόεδρος του επιχειρηματικού συμβουλίου του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας Ευξείνου Πόντου επιχειρηματίας κ. Κουτσίκος. Οι εμπορικές σχέσεις μόλις είχαν αρχίσει να αναπτύσσονται με… άλματα. Από την απέναντι πλευρά πρώτος πρόεδρος ήταν ο κατά κοινή ομολογία ιδιαίτερα εκδηλωτικός στις αντιδράσεις του γεννημένος στα Σκόπια της πΓΔΜ κ. Τάρα, τον οποίο διαδέχθηκε ακολούθως ο μάλλον αυστηρός στις εκδηλώσεις του κ. Κοτς.
Η υπόθεση Οτσαλάν στις αρχές του 1999 έμελλε να παίξει τον ρόλο της και στις οικονομικές σχέσεις των δύο χωρών. Ο κ. Κοτς, πρόεδρος του τουρκοελληνικού επιχειρηματικού συμβουλίου, παραιτούμενος προσπάθησε να τινάξει στον αέρα τις προσπάθειες αρκετών ανθρώπων 11 ολόκληρων χρόνων. Και για μερικούς μάλιστα μήνες, ως τον Οκτώβριο του ίδιου χρόνου, η οικονομική διπλωματία των δύο χωρών «πάγωσε», παρά το γεγονός ότι οι εμπορικές σχέσεις των δύο χωρών χρόνο με τον χρόνο αναπτύσσονταν και μάλιστα εντυπωσιακά.
Τον Οκτώβριο όμως και αφού είχαν μεσολαβήσει οι σεισμοί στην Τουρκία συμπτωματικώς συνεδρίαζε στην Αθήνα ο ΟΟΣΕΠ λίγους μήνες πριν από το Ελσίνκι και στο πλαίσιο αυτής της συνεδρίασης έρχεται επικεφαλής της τουρκικής αντιπροσωπείας ο κ. Τάρα. Οι συζητήσεις που γίνονται στο περιθώριο της συνόδου του ΟΟΣΕΠ αναθερμαίνουν τις σχέσεις και είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι, αρχής γενομένης από τον Φεβρουάριο του 2000, πραγματοποιήθηκαν τρία ελληνοτουρκικά επιχειρηματικά συνέδρια στην Αθήνα και στην Κωνσταντινούπολη. Το τρίτο, μετά την τελευταία οικονομική κρίση της Τουρκίας, έγινε προ ημερών.
Είναι γεγονός ότι οι κκ. Κουτσίκος και Τάρα εκτός των πολιτικών παραγόντων των δύο χωρών βοηθούσης της συγκυρίας κατόρθωσαν να δημιουργήσουν ένα εξαιρετικά ικανοποιητικό επιχειρηματικό κλίμα. Και ενδεικτικό αυτού του κλίματος είναι η σχεδιαζόμενη επίσκεψη στις ΗΠΑ περί τα τέλη του χρόνου για την προσέλκυση επενδύσεων στην Τουρκία τόσο από τους ελληνοαμερικανούς επιχειρηματίες όσο και από τους τουρκοαμερικανούς. Και από τις δύο πλευρές του Αιγαίου το εμπόριο και οι επενδύσεις, οι ελληνικές εν προκειμένω, έχουν δημιουργήσει μια μάλλον ισχυρή σε σχέση με το παρελθόν κοινότητα συμφερόντων που αρχίζει να παίζει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση ενός νέου «τοπίου» στις πολιτικοδιπλωματικές σχέσεις των δύο χωρών. Τελικώς το Νταβός από τον Βόσπορο απέχει μόλις… 13 χρόνια!
