Αφορμή για το πιο κάτω σημείωμα μου δόθηκε από ένα ενδιαφέρον δημοσίευμα στο «Βήμα της Κυριακής» της 24ης Σεπτεμβρίου 2000 με τίτλο «Μύθοι και αλήθειες για τις offshore εταιρείες». Είναι αναμφίβολο ότι οι εταιρείες αυτές δεν συστήνονται για κάποια «ψυχολογική» στήριξη του ιδρυτή τους αλλά για την απόκρυψη εσόδων και την αποφυγή των φορολογικών υποχρεώσεων αυτών που τις συστήνουν. Αυτό το γεγονός το επισήμαναν αδιάκριτα όλοι οι διεθνείς οργανισμοί.
Παρά το γεγονός ότι η απόδειξη της καταχρηστικής λειτουργίας των εταιρειών αυτών αποτελεί υπόθεση δύσκολη νομικά και ως διαδικασία ελέγχου χρονοβόρα, το Σώμα Δίωξης Οικονομικού Εγκλήματος δεν έμεινε με τα «χέρια σταυρωμένα». Υστερα από μακρόχρονη έρευνα που πραγματοποίησαν οι υπηρεσίες του ΣΔΟΕ γύρω από τις δραστηριότητες των offshore εταιρειών στην Ελλάδα, καταγράφηκαν πολύτιμα συμπεράσματα τα οποία θέλω να πιστεύω ότι θα αποτελέσουν το υπόβαθρο για τη νομική θωράκιση της χώρας μας απέναντι στη λαίλαπα των εταιρειών αυτών.
Η έρευνα που έγινε αφορά τη δραστηριότητα των offshore εταιρειών σε τρεις τομείς:
* Στην απόκτηση ακίνητης περιουσίας.
* Στη μεσολάβησή τους στις εισαγωγές – εξαγωγές.
* Στη διενέργεια χρηματοοικονομικών συναλλαγών.
*Offshore εταιρείες που κατέχουν μεγάλη ακίνητη περιουσία
Από τα στοιχεία του ΚΕΠΥΟ προκύπτει ότι υπάρχουν περίπου 2.100 αλλοδαπές επιχειρήσεις με μοναδικό περιουσιακό στοιχείο ένα ακίνητο μεγάλης αξίας, χωρίς να διενεργούν καμία άλλη δραστηριότητα στην Ελλάδα.
Πραγματοποιήθηκε έρευνα σε 25 offshore εταιρείες με κριτήριο τη μεγαλύτερη, συγκριτικά με άλλες, ακίνητη περιουσία. Τα στοιχεία προέκυψαν από τους ελέγχους στις διευθύνσεις των εκπροσώπων των offshore εταιρειών στη χώρα μας και από επιτόπιες αυτοψίες στα ακίνητα και διαπιστώθηκαν τα εξής:
* Οταν η αξία των ακινήτων υπερβαίνει το κατώτερο ποσό που απαλλάσσεται της Φορολογίας Μεγάλης Ακίνητης Περιουσίας γίνεται η αγορά του ακινήτου από δύο ή περισσότερες offshore εταιρείες ώστε να απαλλαγούν του φόρου.
* Η αξία των ακινήτων που δηλώνεται στη δήλωση του ΦΜΑΠ είναι πολύ χαμηλή.
* Δεν υφίσταται κατά νόμο υποχρέωση για τον έλεγχο των χρημάτων που εισάγονται από τις offshore εταιρείες για την αγορά των ακινήτων.
* Ως αντίκλητοι (εκπρόσωποι) ορίζονται δικηγόροι ή υπάλληλοι άλλων εταιρειών που έχουν οι πραγματικοί ιδιοκτήτες των ακινήτων στην Ελλάδα.
* Δεν φορολογείται το κεφάλαιο για την αγορά του ακινήτου.
* Πολλά ακίνητα δηλώνονται «κενά» με την υποβολή της φορολογικής δήλωσης, ενώ στην πραγματικότητα κατοικούνται, όπως απέδειξε ο δειγματοληπτικός έλεγχος.
* Πολλά ακίνητα μισθώνονται από τις εταιρείες στους πραγματικούς ιδιοκτήτες των ακινήτων σε πολύ χαμηλές τιμές.
Τα στοιχεία των πραγματικών ιδιοκτητών των offshore εταιρειών προέκυψαν:
α) Από τα πληρεξούσια με τα οποία ορίζουν οι offshore εταιρείες νομίμους εκπροσώπους αυτών για την αγορά των ακινήτων. Με τα πληρεξούσια αυτά ορίζονται συνήθως οι πραγματικοί ιδιοκτήτες.
β) Από τους πωλητές των ακινήτων οι οποίοι διαπραγματεύθηκαν την πώληση με τον πραγματικό ιδιοκτήτη της offshore.
γ) Από τα μέλη των διοικητικών συμβουλίων των offshore εταιρειών που είναι υπάλληλοι των πραγματικών ιδιοκτητών των ακινήτων.
Σε όλες τις περιπτώσεις που η ιδιοκτησία των ακινήτων έχει περιέλθει στις offshore εταιρείες δεν θα καταβληθεί ουδέποτε φόρος μεταβίβασης, κληρονομιάς, γονικής παροχής, δωρεάς, αφού ο κάθε φορά ιδιοκτήτης των μετοχών της offshore εταιρείας θα είναι και ιδιοκτήτης των ακινήτων.
*Offshore εταιρείες που μεσολαβούν στις εισαγωγές – εξαγωγές
Από έρευνα που διενεργήθηκε σε ορισμένες εισαγωγικές επιχειρήσεις προκύπτουν τα παρακάτω:
Αρκετοί, άλλοτε επίσημοι αντιπρόσωποι οίκων του εξωτερικού, δημιούργησαν offshore εταιρείες σε φορολογικούς παραδείσους που φέρονται ότι πουλούν και τιμολογούν τα εμπορεύματα που προορίζονται για τη χώρα μας. Η διαδικασία που έχει καθιερωθεί είναι η εξής: Ο οίκος του εξωτερικού αποστέλλει τα εμπορεύματα κατευθείαν στην Ελλάδα και εκδίδει τιμολόγιο πώλησης στην offshore εταιρεία που έχει δημιουργήσει ο έλληνας αντιπρόσωπος με αξία Χ. Η offshore εταιρεία που εξυπηρετεί τα συμφέροντα του έλληνα αντιπροσώπου εκδίδει τιμολόγιο πώλησης προς τον έλληνα εισαγωγέα με αξία Χ + το ποσό της προμήθειάς του. Το τιμολόγιο πώλησης ουσιαστικά εκδίδεται από τον έλληνα αντιπρόσωπο ο οποίος ορίζει και την τιμή των προϊόντων κατά τη βούλησή του. Με τη μέθοδο αυτή, η διαφορά τιμής του προϊόντος που καταβάλλεται στον οίκο του εξωτερικού και εκείνης που διαμορφώνεται από το τιμολόγιο της offshore περιέρχεται στον ιδιοκτήτη της offshore και παραμένει αφορολόγητη στο εξωτερικό.
Η διαδικασία έχει ως αποτέλεσμα:
* Χρηματικά ποσά της τάξεως άνω του 10% της αξίας του εμπορεύματος να παραμένουν στο εξωτερικό στο όνομα του ιδιοκτήτη της offshore και να μη δηλώνονται ως εισόδημα στη χώρα μας.
* Οι αξίες που διαμορφώνονται στα εισαγόμενα στην ελληνική αγορά εμπορεύματα να είναι αυξημένες κατά το ποσό που οι offshore εταιρείες τα υπερτιμολογούν.
* Τα κέρδη των ελληνικών επιχειρήσεων περιορίζονται γιατί την υπερτιμολόγηση των εμπορευμάτων την επωφελείται ο ιδιοκτήτης της επιχείρησης ως φυσικό πρόσωπο ή ο έλληνας αντιπρόσωπος.
Το αντίστροφο συμβαίνει στη μεσολάβηση των offshore εταιρειών στις εξαγωγές. Ο εξαγωγέας εκδίδει τιμολόγια πώλησης της offshore εταιρείας υποτιμολογημένα.
* Offshore εταιρείες στις χρηματοοικονομικές συναλλαγές
* Η δημιουργία offshore εταιρειών στις χρηματοοικονομικές συναλλαγές αποβλέπει:
Στην απόκρυψη της ταυτότητας των πράγματι συναλλασσομένων που έχουν κωλύματα διενέργειας χρηματοοικονομικών συναλλαγών και στην απόκρυψη εισοδημάτων.
Σε έλεγχο, για παράδειγμα, σε ΑΕΛΔΕ προέκυψαν εικονικές συναλλαγές ύψους 1 δισ. δρχ. μιας ΑΕΛΔΕ με offshore εταιρεία.
Συμπέρασμα:
α) Πρόκειται για εταιρείες που έχουν συσταθεί σε φορολογικούς παραδείσους, οι οποίοι προσφέρουν στους ιδιοκτήτες τους τα εξής προνόμια:
* Πλήρη ανωνυμία των μετόχων.
Η ανωνυμία των πραγματικών μετόχων επιτυγχάνεται ως εξής:
Στο καταστατικό της εταιρείας δεν αναγράφονται οι πραγματικοί μέτοχοι αλλά ως μέτοχος εμφανίζεται το γραφείο που αναλαμβάνει την ίδρυση της εταιρείας, το οποίο στη συνέχεια με απλή παράδοση παραδίδει τις μετοχές στον πραγματικό δικαιούχο του οποίου δεν γνωρίζει ούτε καν το όνομά του.
* Δυνατότητα σύστασης της εταιρείας με έναν μόνο μέτοχο.
Σε διάφορα κέντρα offshore εταιρειών υπάρχει η δυνατότητα οι εταιρείες να έχουν μόνο μία μετοχή.
* Δεν φορολογούνται για εισοδήματα που αποκτούνται στο εξωτερικό.
Ενα από τα βασικά προνόμια που προσφέρουν όλοι οι φορολογικοί παράδεισοι είναι ότι δεν φορολογούνται τα κέρδη που αποκτώνται από πηγές του εξωτερικού.
* Μεταφορά των κερδών από υψηλά σε χαμηλά φορολογούμενες χώρες.
* Αποφυγή του πόθεν έσχες για την αγορά ακινήτου ή σκάφους στην Ελλάδα.
Από την ελληνική νομοθεσία δεν προβλέπεται τεκμήριο απόκτησης περιουσιακών στοιχείων για τα νομικά πρόσωπα. Με τη σύσταση μιας offshore εταιρείας έλληνες φορολογούμενοι αγοράζουν στην Ελλάδα ακίνητα μεγάλης αξίας και αποφεύγουν το πόθεν έσχες.
* Πλήρης απαλλαγή του φόρου κληρονομιάς, δωρεάς, μεταβίβασης και γονικής παροχής.
Η αγορά ακινήτου από offshore εταιρεία υπόκειται σε φόρο μεταβίβασης ακινήτου. Ο πραγματικός ιδιοκτήτης των μετοχών, όταν αποφασίσει να πουλήσει το ακίνητο ή να το δώσει στα παιδιά του, παραδίδει τις μετοχές και αυτόματα η νομή και κατοχή του ακινήτου μεταβιβάζονται στον νέο δικαιούχο. Με τον τρόπο αυτόν, ο πραγματικός ιδιοκτήτης του ακινήτου αποφεύγει τους φόρους κεφαλαίου (κληρονομιάς, δωρεάς, μεταβίβασης και γονικής παροχής) που θα πλήρωνε αν είχε αγοράσει το ακίνητο στο όνομά του και αυτό βέβαια γίνεται από γενιά σε γενιά αδαπάνως.
* Αύξηση της αγοραίας αξίας των ακινήτων που κατέχουν, τουλάχιστον κατά το ισόποσο του φόρου μεταβίβασης.
Ο κάτοχος ακινήτου με offshore εταιρεία μπορεί να πετύχει μεγαλύτερη τιμή πώλησης όταν αποφασίσει να πουλήσει το ακίνητο γιατί ο νέος ιδιοκτήτης δεν θα καταβάλει φόρο μεταβίβασης ακινήτου που είναι 13% επί της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου. Η διαφορά του φόρου προσαυξάνει την αγοραία αξία του ακινήτου.
* Αποφυγή διεκδικήσεων συζύγων σε περίπτωση διαζυγίου.
Σε περίπτωση διαζυγίου των συζύγων ο κάτοχος των μετοχών της offshore εταιρείας είναι και δικαιούχος του ακινήτου, χωρίς να μπορεί ο άλλος σύζυγος να διεκδικήσει οτιδήποτε από την offshore εταιρεία.
* Απαλλαγή φόρου τόκων στις καταθέσεις.
* Συμφωνίες με πολλές χώρες για αποφυγή διπλής φορολογίας.
Τα κέντρα offshore εταιρειών έχουν πετύχει συνθήκες αποφυγής διπλής φορολογίας με διάφορες χώρες, προκειμένου οι εταιρείες που ιδρύονται στους φορολογικούς παραδείσους να φορολογούνται εκεί και ουσιαστικά να μην πληρώνουν φόρους λόγω των φορολογικών απαλλαγών που προσφέρουν.
* Τραπεζικό απόρρητο που προστατεύει από ελέγχους.
* Δεν υπάρχουν συναλλαγματικοί περιορισμοί.
* Ο τόπος διοίκησης της εταιρείας μπορεί να είναι οπουδήποτε.
* Το Δ.Σ. της εταιρείας μπορεί να συνέλθει σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου.
* Δεν υπάρχουν καταχωρήσεις των μετόχων, των διαχειριστών ή των μελών του διοικητικού συμβουλίου σε δημόσια μητρώα.
Διεθνείς οργανισμοί τελευταία περιλαμβάνουν σε επίσημα κείμενά τους ενδείξεις ότι οι offshore εταιρείες είναι το πλυντήριο ενός μέρους του βρώμικου χρήματος και αν βέβαια δεν ξεπλένεται μόνο χρήμα ως προϊόν εγκληματικών πράξεων του κοινού ποινικού δικαίου, ασφαλώς ξεπλένεται ως προϊόν φοροδιαφυγής. Το τελευταίο δεν είναι διαπίστωση των ερευνών του ΣΔΟΕ αλλά συμπέρασμα επιστημονικών μελετών όλων των οικονομικά ανεπτυγμένων χωρών και διατυπώνεται δημοσίως από τα διεθνή όργανα που τις εκφράζουν. Πρόσφατα το πρόβλημα των offshore εταιρειών αντιμετωπίζεται από τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης ως ζήτημα ιδιαίτερης σοβαρότητας, γι’ αυτό ασκούνται μεγάλες πιέσεις στις χώρες που φιλοξενούν τέτοιες επιχειρήσεις να κάμψουν το ως σήμερα απόρθητο φορολογικό απόρρητο και να περιορίσουν τις φορολογικές διευκολύνσεις ως αντικίνητρο για τη δημιουργία τους.
Είναι ενθαρρυντικό ότι η διεθνής κοινότητα έχει αρχίσει να ασχολείται με την αντιμετώπιση των προβλημάτων από τη λειτουργία των εταιρειών αυτής της κατηγορίας και σε επίσημα κείμενα της Ευρωπαϊκής Ενωσης αλλά και των επτά πλουσιοτέρων χωρών του κόσμου εκφράζονται έντονες ανησυχίες.
Ανακουφιστικό είναι επίσης το γεγονός ότι η Ελλάδα προσέρχεται σε παρόμοιες συζητήσεις δίχως το άλγος της δυνατότητας σύστασης offshore εταιρειών στο έδαφός της ενώ άλλοι συνομιλητές το έχουν και σε ευρωπαϊκό και σε παγκόσμιο επίπεδο.
Ο κ. Γεώργιος Κανελλόπουλος είναι ειδικός Γραμματέας του ΣΔΟΕ.
