Μετά την επιτυχή ένταξη της χώρας στην ΟΝΕ και ενώ η κυβέρνηση αναζητεί το «νέο όραμα» οι «35 δείκτες της οικονομικής και κοινωνικής σύγκλισης» που συνιστούν το «νέο Μάαστριχτ» αποκαλύπτουν ότι ο δρόμος για την πραγματική σύγκλιση είναι μακρός. Η Ελλάδα υστερεί σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο στη συντριπτική πλειονότητα των επί μέρους δεικτών (σε 28 από τους 35), αν και τα τελευταία χρόνια «τρέχει» γρηγορότερα από τους ευρωπαίους εταίρους της στην ανάπτυξη της οικονομίας και στις επενδύσεις.
Η προσπάθεια αυτή γίνεται ακόμη δυσκολότερη από το διεθνές περιβάλλον. Οι ευρωπαίοι ηγέτες στέκονται σχεδόν αμήχανοι μπροστά στη δραματική πορεία του ευρώ που έχει χάσει το 27% της αξίας του έναντι του δολαρίου και αναζητούν απάντηση για την «κακή τύχη» του ενιαίου νομίσματος. Η απάντηση όμως βρίσκεται σε αυτούς καθαυτούς τους δείκτες που στηρίζονται στις αποφάσεις της Λισαβόνας και συμφωνήθηκαν στη σύνοδο κορυφής της Στοκχόλμης και αποκαλύπτουν ότι η Νομισματική Ενωση της Ευρώπης μπορεί να επιτεύχθηκε, η Οικονομική όμως όχι. Οσο για την κοινωνική σύγκλιση η απόσταση είναι τεράστια και σίγουρα δεν μπορεί να βρει τη λύση χωρίς την ταχύτερη ανάπτυξη της ευρωζώνης.
Η Ελλάδα έχει να διανύσει μακρό και δύσβατο δρόμο για να επιτύχει την πραγματική σύγκλιση με την ενωμένη Ευρώπη. Το συμπέρασμα αυτό προκύπτει από τους «35 δείκτες της οικονομικής και κοινωνικής σύγκλισης» που συνιστούν το «κοινωνικό Μάαστριχτ» και δείχνουν ανάγλυφα τα προβλήματα της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας, που είναι:
* Το χαμηλότερο (κατά 22,7%) εισόδημα από τον μέσο Ευρωπαίο.
* Η υψηλή ανεργία (10,9%).
* Η μεγαλύτερη φορολογία για τους χαμηλόμισθους.
* Η σημαντική υστέρηση στις επενδύσεις που γίνονται στην παιδεία, στην έρευνα και στην τεχνολογία.
Η εικόνα που αποτυπώνεται από τους δείκτες της κοινωνικής σύγκλισης, τους οποίους παρουσιάζει σήμερα «Το Βήμα της Κυριακής», θα πρέπει να αποτελέσει «πυξίδα» για την κυβέρνηση, η οποία μετά την επιτυχή ένταξη στην Οικονομική και Νομισματική Ενωση δείχνει να έχει χάσει τον προσανατολισμό της ή τουλάχιστον να μην κατορθώνει να αναδείξει το «νέο όραμα» στο ευρωπαϊκό περιβάλλον που δεν μπορεί να είναι άλλο από την «πραγματική σύγκλιση».
Ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών κ. Ι. Παπαντωνίου είχε την ευκαιρία να παρουσιάσει στο Υπουργικό Συμβούλιο της Πέμπτης την πρότασή του για την οικονομική πολιτική με τρεις στόχους: τη δραστική μείωση του χρέους, την επιτάχυνση των ρυθμών ανάπτυξης και τη σωστή κατανομή των διαθέσιμων πόρων ώστε η Ελλάδα να επιτύχει σε 10 χρόνια να αυξήσει το εθνικό της εισόδημα στον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Ο ίδιος όμως αναγνωρίζει ότι για να στεφθεί με επιτυχία η δύσκολη αυτή προσπάθεια απαιτούνται πρωτοβουλίες σε «όλους τους εφαπτόμενους κύκλους της οικονομικής πολιτικής και συντονισμός όλων των υπουργείων». Παράδειγμα προς αποφυγήν είναι οι χειρισμοί που έγιναν σε δύο βασικές διαρθρωτικές αλλαγές, στο θεσμικό πλαίσιο για τις εργασιακές σχέσεις και στο ασφαλιστικό, ενώ χαίνουσα πληγή για την οικονομία είναι η υγεία που απορροφά τεράστιους πόρους χωρίς αποτέλεσμα. Στο Υπουργικό Συμβούλιο υπήρξε συμφωνία η Ελλάδα κατά τη διάρκεια της προεδρίας της το πρώτο εξάμηνο του 2003 να αναζητήσει λύσεις στα προβλήματα της παιδείας, να αναδείξει τα θέματα κουλτούρας και πολιτισμού και να εστιάσει την προσπάθειά της στην ανάπτυξη της νέας οικονομίας και της κοινωνίας της γνώσης σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Πέραν όμως αυτών των στόχων, που δέχθηκαν με μεγάλη ικανοποίηση οι υπουργοί Παιδείας κ. Π. Ευθυμίου και Πολιτισμού κ. Ευ. Βενιζέλος, το ζητούμενο για την κυβέρνηση είναι να λύσει τα προβλήματα των ελλήνων πολιτών που γίνονται Ευρωπαίοι.
* Οι «φτωχότεροι» των Ευρωπαίων
Οπως φαίνεται από τους δείκτες της κοινωνικής σύγκλισης που κατήρτισε η Επιτροπή Οικονομικής και Κοινωνικής Πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ενωσης υλοποιώντας τις κατευθύνσεις της συνόδου κορυφής της Λισαβόνας, η Ελλάδα βρίσκεται στην εξής θέση:
1 . Οι γενικοί οικονομικοί δείκτες φανερώνουν ότι το κατά κεφαλήν Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν μετρούμενο σε ισοδύναμες μονάδες αγοραστικής δύναμης αναλογεί στο 67,3% του μέσου ΑΕΠ των ευρωπαίων πολιτών. Βέβαια και οι σχετικές τιμές των προϊόντων παραμένουν στην Ελλάδα χαμηλότερες και βρίσκονται στο 79% των μέσων τιμών των προϊόντων και υπηρεσιών στην Ευρώπη.
Το «κλειδί» της ανάπτυξης, η παραγωγικότητα εργασίας, αντιστοιχεί στο 78,4% της παραγωγικότητας ανά εργαζόμενο στην Ευρώπη.
Το τρίτο μεγάλο ζήτημα που προκύπτει από τους οικονομικούς δείκτες είναι ότι το δημόσιο χρέος του ελληνικού δημόσιου τομέα παραμένει πάνω από το 100% του ΑΕΠ όταν στην Ευρώπη το χρέος (μέσος όρος) έχει υποχωρήσει στο 68% του ΑΕΠ. Η εξυπηρέτησή του απορροφά τεράστιους πόρους που θα μπορούσαν να κατευθυνθούν στην κοινωνική πολιτική ή στη βελτίωση των δομών του κράτους.
2. Η Ελλάδα υστερεί και στους δείκτες καινοτομίας και έρευνας. Οι δαπάνες για εκπαίδευση, έρευνα και ανάπτυξη βρίσκονται σε αισθητά χαμηλότερα επίπεδα από τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ενωσης ενώ ο δείκτης «Πρόσβαση στο Internet» φανερώνει ότι μόνο 12 στους 100 κατοίκους έχουν μπει στο Διαδίκτυο όταν ο μέσος όρος στην Ευρώπη είναι 28 στους 100 κατοίκους. Σχολιάζοντας τα στοιχεία παράγοντες του οικονομικού επιτελείου τονίζουν ότι η θετική όψη είναι πως «με την κατάλληλη οικονομική πολιτική η Ελλάδα μπορεί να επιτύχει τα επόμενα χρόνια υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης στους τομείς της νέας οικονομίας». «Οπωσδήποτε» εκτιμούν οι ίδιοι «η Ελλάδα θα βρεθεί στο στόχαστρο των μεγάλων πολυεθνικών επιχειρήσεων που βλέπουν μια μικρή μεν αγορά, με τεράστιες όμως δυνατότητες ανάπτυξης».
3. Η τρίτη κατηγορία των δεικτών του νέου Μάαστριχτ είναι οι δείκτες της οικονομικής μεταρρύθμισης, από τους οποίους προκύπτει ότι στην Ελλάδα έχουν γίνει μεγάλες προσαρμογές στα ευρωπαϊκά στάνταρντ, αρχής γενομένης από τις τηλεπικοινωνίες.
4. Οι δείκτες απασχόλησης είναι απογοητευτικοί για την Ελλάδα καθώς το συνολικό ποσοστό ανέρχεται στο 55,4% όταν ο μέσος όρος στην Ευρώπη είναι 63,3%. Το ποσοστό απασχόλησης των γυναικών είναι μόλις 40,7% όταν στην Ευρώπη είναι 52,6% και το ποσοστό ανεργίας στις γυναίκες είναι 17,8% όταν στην Ευρώπη είναι 10,9%.
Αποκαλυπτικός είναι ο δείκτης ότι στην Ελλάδα η φορολογία για τους χαμηλόμισθους (ένα ζευγάρι με δύο παιδιά όπου εργάζεται μόνο ο ένας) είναι 35,8% όταν ο μέσος όρος στην Ευρώπη είναι 32,%.
5. Από την τελευταία κατηγορία, τους δείκτες της κοινωνικής συνοχής, επιβεβαιώνεται για μία ακόμη φορά ότι η φτώχεια στην Ελλάδα (μετρούμενη ως ποσοστό του πληθυσμού κάτω από τη γραμμή της φτώχειας που ορίζεται στο 50% κατά κεφαλήν ΑΕΠ) ανέρχεται στο 21% του πληθυσμού όταν στην Ευρώπη είναι 17,2%.
ΣΥΓΚΛΙΣΗ Η Ελλάδα μεταξύ Γερμανών και Γάλλων
Για να επιταχυνθεί η πραγματική σύγκλιση η ελληνική κυβέρνηση, αν και στις συζητήσεις που γίνονται για το μέλλον της Ευρώπης σε πολιτικό επίπεδο βρίσκεται πιο κοντά στη θέση των Γερμανών για μια χαλαρή ομοσπονδία στην οποία η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα λειτουργεί ως ομοσπονδιακή κυβέρνηση και τη νομοθετική εξουσία θα έχει το Ευρωκοινοβούλιο, υποστηρίζει τις θέσεις του γάλλου πρωθυπουργού κ. Λιονέλ Ζοσπέν για την οικονομική πολιτική. Σύμφωνα με τον κ. Παπαντωνίου, ο στόχος της Ελλάδας για τα επόμενα χρόνια εντός της ΟΝΕ θα είναι η ενίσχυση της αναδιανεμητικής πολιτικής που περνά μέσα από τους αυξημένους προϋπολογισμούς για την Κοινή Αγροτική Πολιτική και τα διαρθρωτικά ταμεία. Η αρμοδιότητα για τον χειρισμό των πόρων είναι του Eco/Fin, στο οποίο η Ελλάδα θα έχει την προεδρία για έναν ολόκληρο χρόνο (το δεύτερο εξάμηνο του 2002 και το πρώτο του 2003). Η βασική ιδέα των Γάλλων είναι οι 12 χώρες της ευρωζώνης να αποτελέσουν την οικονομική πρωτοπορία, την «avant guarde», της ενωμένης Ευρώπης.
