Στη ΜΕΤΑΒΑΣΗ από τον 20ό στον 21ο αιώνα και ενώ στο διάστημα της τελευταίας 15ετίας εμφανίστηκαν στην ελληνική οικονομική ζωή πλήθος νέες και δυναμικές εν πολλοίς επιχειρήσεις, τα λεγόμενα νέα επιχειρηματικά «τζάκια», υπάρχουν αρκετές βιομηχανικές και εμπορικές επιχειρήσεις που είτε έχουν κλείσει ή σύντομα πρόκειται να γιορτάσουν την πρώτη εκατονταετία της ζωής τους. Είναι κάποιες γνωστές και άγνωστες επιχειρήσεις που συνεχίζουν την οικονομική δραστηριότητά τους, οι περισσότερες μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας, ενώ στα ίδια αυτά χρόνια κάποιες άλλες περισσότερο γνωστές έπαψαν να υπάρχουν. Στην καταγραφή της ιστορίας τους, η οποία επί της ουσίας αποτελεί ιστορία της ελληνικής οικονομίας, αποβλέπει η έρευνα του «Βήματος της Κυριακής».
Η βιομηχανική γαλακτοκομία στη χώρα μας ανήκει σε εκείνους τους κλάδους που έχουν καταγραφεί στην ελληνική οικονομική ιστορία από την οικοτεχνική ακόμη μορφή τους. Η βιοτεχνική όμως αρχικά και η βιομηχανική εν κατακλείδι ενηλικίωσή τους οφείλονται κυρίως στις μεταπολεμικές συνθήκες, κατά τις δεκαετίες του 1950 και του 1960, σπουδαίες από κάθε άποψη και γι’ αυτό κρίσιμες, αφού κατόρθωσαν να σηματοδοτήσουν τη μεταγενέστερη ελληνική βιομηχανική εξέλιξη.
Η εμφιάλωση του γάλακτος και η βιομηχανική παραγωγή του γιαουρτιού μπορεί στη σημερινή μορφή τους να είναι αποτέλεσμα των εξελίξεων των δύο τελευταίων δεκαετιών, ωστόσο είχαν κάνει την εμφάνισή τους κατά την πρώτη μεταπολεμική περίοδο. Τότε βεβαίως ουδείς μπορούσε να αμφισβητήσει τη συνεταιριστική μορφή της βιομηχανικής παραγωγής των γαλακτοκομικών προϊόντων. Σίγουρα πάντως υπήρξαν από τότε ακόμη ορισμένοι οικοτέχνες κατά κύριο λόγο που πίστεψαν ότι μπορούν όχι μόνο να γίνουν βιομήχανοι αλλά και τα «αφεντικά του γάλακτος» στην Ελλάδα.
* Ξεχωριστό γιαούρτι
Η ιστορία της εταιρείας και ακολούθως του ομίλου της Δέλτα εντάσσεται στην προαναφερθείσα ιστορική εξέλιξη και αποτελεί δημιούργημα του Αριστείδη Δασκαλόπουλου, προσφάτως αποβιώσαντος. Η γαλακτοκομική ιστορία της οικογένειας όμως δεν αρχίζει μετά τον πόλεμο από τότε καταγράφεται η σύγχρονη εξέλιξή της αλλά πηγαίνει πολύ πίσω, στα τέλη μάλιστα του 19ου αιώνα, και η γεωγραφική «μήτρα» της δεν ήταν άλλη από το κέντρο της Αθήνας, που ούτε λίγο ούτε πολύ αποτελούσε τότε για τους κατοίκους της πρωτεύουσας και το «κέντρο του κόσμου».
Η οικογένεια Δασκαλόπουλου αρκετές γενιές ασχολείται επαγγελματικά με το γάλα και την επεξεργασία του και βεβαίως τα τελευταία 40 χρόνια ευτύχησε όχι μόνο να καταγράψει στην ταυτότητά της την ιδιότητα του βιομηχάνου αλλά και να εκτείνει το φάσμα των δραστηριοτήτων της σε μερικές ακόμη γειτονικές χώρες και να καταγραφεί ως ένας από τους πιο διεθνοποιημένους βιομηχανικούς ομίλους της ελληνικής αγοράς.
Η γαλακτοκομική παράδοση από την οικογένεια δεν έλειπε, αφού η οικογένεια διατηρούσε από το 1890 ακόμη ένα μικρό εργαστήριο γαλακτοκομικών, μία μικρή οικοτεχνική επιχείρηση, στα Εξάρχεια, στο κέντρο της Αθήνας, στην οδό Ζωοδόχου Πηγής. Παρασκεύαζε γιαούρτι και διακινούσε γάλα και γιαούρτι στις γειτονικές περιοχές. Αναλαμβάνοντας από τον πατέρα και τον θείο του την οικογενειακή επιχείρηση ο Αρ. Δασκαλόπουλος το 1955 γεννήθηκε το 1923 και εργαζόταν εκεί από την ηλικία των 12 ετών μεταφέρει το κατάστημα από τη Ζωοδόχου Πηγής στη γειτονική οδό Διδότου, μόνο που αυτή τη φορά ο χώρος είναι μεγαλύτερος. Ετσι έχοντας στη διάθεσή του μεγαλύτερο χώρο επιχειρεί τη βελτίωση της ποιότητας των προϊόντων που παρήγε καταβάλλοντας χειρωνακτική εργασία από τις 4 το πρωί καθημερινά. Ηταν ένα μικρό μαγαζί σε δύο πατώματα που απασχολούσε 20 υπαλλήλους και διέθετε 10 αυτοκίνητα για τη διανομή των προϊόντων. Οι συνθήκες της αγοράς τότε δεν ήταν εύκολες. Τρεις άλλες εταιρείες διακινούσαν περισσότερες από 300.000 οκάδες γάλα την ημέρα και μεγάλο αριθμό γιαουρτιών. Εισερχόμενη η «νεαρή» Δέλτα στην αγορά κατόρθωσε αμέσως να πουλάει 10.000 γιαούρτια και 2.000-3.000 οκάδες γάλα την ημέρα.
Σύντομα ο νεαρός Αριστείδης αυξάνει την παραγωγή και αποκτά τη φήμη του «πολύ καλού παραγωγού γιαουρτιού», ενώ τα προϊόντα του τώρα πια πωλούνται σε περισσότερες περιοχές, καθώς και στα πρατήρια γάλακτος. Ηδη λοιπόν στην αρχική του μορφή το πρώτο δίκτυο διανομής δημιουργήθηκε. Ο νεαρός Δασκαλόπουλος, ο οποίος πολύ αργότερα τιμήθηκε από το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο της Αθήνας με το βραβείο του αυτοδημιούργητου επιχειρηματία και αναδείχθηκε ως εξέχουσα μορφή της μεταπολεμικής βιομηχανικής Ελλάδας, ήταν σίγουρα μια «εκρηκτική προσωπικότητα», όπως τον περιγράφουν αυτοί που τον γνώρισαν, ενώ η σχέση του με την επιχείρηση διατηρούνταν αμείωτη, παρά το γήρας, ως και λίγες ημέρες πριν από τον θάνατό του.
Από το 1962 έχει καρφωθεί στο μυαλό του η σκέψη να δημιουργήσει μεγάλη μονάδα παστερίωσης γάλακτος και το 1964 τα όρια της επιχείρησης έχουν γίνει πολύ μικρά για τις φιλοδοξίες του νεαρού επιχειρηματία. Τότε αποφασίζει να πωλήσει το μόνο περιουσιακό στοιχείο που διέθετε, ένα χωράφι στο Χαλάνδρι, και να αγοράσει με δόσεις ένα αγρόκτημα στον Ταύρο της Αττικής, που απετέλεσε και το σημείο εκκίνησης της μετέπειτα βιομηχανικής ανάπτυξης.
Τον επόμενο χρόνο, το 1965, λοιπόν, η μικρή οικοτεχνία της δεκαετίας του 1950, αφού μετεξελίχθηκε σε βιοτεχνία, ακολουθεί τη βιομηχανική διαδρομή της. Τότε οικοδομείται το πρώτο εργοστάσιο όλη η επένδυση κόστισε τότε περί τα 2 εκατ. δρχ. και εκεί τοποθετούνται ο παστεριωτήρας και οι πρώτες εμφιαλωτικές μηχανές γάλακτος σε γυάλινο μπουκάλι, ενώ σε 25 ανήλθαν οι απασχολούμενοι υπάλληλοι. Ο ανταγωνισμός όμως είναι έντονος. Η κυριαρχία της παραδοσιακής ΕΒΓΑ και της συνεταιριστικής ΑΣΤΥ ήταν δύσκολο να αμφισβητηθεί. Παρ’ όλα αυτά ο Αρ. Δασκαλόπουλος κατορθώνει να επεκτείνει το δίκτυο διανομής του και να κερδίσει σε φήμη στην περιοχή της Αθήνας. Το μερίδιο στην αγορά έχει αυξηθεί. Η ημερήσια παραγωγή ανέρχεται σε 30.000-40.000 γιαούρτια και διακινεί 5.000-6.000 οκάδες γάλακτος. Το προσωπικό αυξάνεται σε 30 άτομα.
* Στην αγορά των παγωτών
Δύο χρόνια αργότερα ο βιομήχανος αποφασίζει να επεκταθεί στην αγορά των παγωτών, που τότε κυριαρχούνταν από τις δύο προαναφερόμενες ανταγωνίστριες εταιρείες. Ο λόγος είναι απλός: δεν μπορεί να τοποθετήσει τα προϊόντα του σε διάφορα σημεία πώλησης (περίπτερα, φούρνοι, μπακάλικα) γιατί δεν έχει παγωτά. Πράγματι τον επόμενο χρόνο, το 1968, αφού η επιχείρηση μετατρέπεται σε ανώνυμη εταιρεία και εξασφαλίζοντας την απαραίτητη τεχνογνωσία (από τη Δανία) και τον απαιτούμενο εξοπλισμό, παράγει τα πρώτα παγωτά Δέλτα. Η επιτυχία ήταν εμφανής. Παράλληλα στον τομέα του γάλακτος αρχίζει να δημιουργεί την υποδομή για τη συλλογή του προϊόντος από όλη την Ελλάδα και κυρίως από τη Μακεδονία. Η ανάπτυξη της επιχείρησης είναι ραγδαία και αποφασίζει να αυξήσει την παραγωγική δυνατότητά της. Το 1972 λειτουργεί το νέο εργοστάσιό της.
Το 1978 είναι χρονιά-σταθμός. Ο κυριότερος ανταγωνιστής της, η ΕΒΓΑ, αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα με την επιβολή της διατίμησης του γάλακτος και κλείνει τη γραμμή παραγωγής. Μόλις έξι μήνες χρειάστηκαν για να κατορθώσει ο Αρ. Δασκαλόπουλος και η Δέλτα να καλύψουν το μερίδιο αγοράς που άφησε ο ανταγωνιστής της, παρά το γεγονός ότι η πώληση του παστεριωμένου γάλακτος συσσώρευε ζημιές στην επιχείρηση. Το 1979 κερδίζει την πρώτη θέση στην αγορά του παστεριωμένου γάλακτος και το 1980 την πρώτη θέση στην παραγωγή και στις πωλήσεις παγωτών. Και τέσσερα χρόνια αργότερα ο Δ. Δασκαλόπουλος, γιος του Αριστείδη, αναλαμβάνει τον εμπορικό τομέα της επιχείρησης. Αμέσως μετά η εταιρεία αναδιοργανώνεται και εισάγει τον στρατηγικό σχεδιασμό στη λειτουργία της. Τότε αρχίζει να δημιουργείται ένας όμιλος πλέον επιχειρήσεων γύρω από τη γαλακτοβιομηχανία.
Περί τα τέλη της δεκαετίας του 1980 η οικογένεια Δασκαλόπουλου τα ηνία πλέον βρίσκονται στα χέρια του γιου του Δημήτρη αξιοποιώντας τις επιχειρηματικές ευκαιρίες που δημιουργούνται στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης εκτείνει τις δραστηριότητές της τόσο εμπορικά όσο και παραγωγικά ενώ παράλληλα αναζητεί στρατηγικό σύμμαχο για μερικές από τις δραστηριότητές της στο «πρόσωπο» της γαλλικής BSN, τη σημερινή Danone.
Λίγο πριν από τα εγκαίνια του νέου εργοστασίου στη Σερβία ο ιδρυτής του ομίλου Δέλτα Αρ. Δασκαλόπουλος πέθανε. Και τα παιδιά του Δημήτρης και Ευγενία σε ένδειξη τιμής προσέφεραν δωρεά 600 εκατ. δρχ. στο εργαστήριο ελευθέρων σπουδών Alba για τη δημιουργία «επώνυμης καθηγητικής θέσης διοίκησης πληροφοριακής τεχνολογίας Αρ. Δασκαλόπουλου».
Ετσι κι αλλιώς πάντως το επιχειρηματικό «ταξίδι» της οικογένειας Δασκαλόπουλου από το γαλακτοπωλείο των Εξαρχείων στη Σερβία, στη Βουλγαρία και στη γαλλική Danone βρίσκεται μόλις στην αυγή του 21ου αιώνα…
