» H βία είναι μέσα μου »
Ο Βλαντίμιρ Βελίκοβιτς είναι μια παρουσία που δεν την ξεχνά κανείς εύκολα. Την ώρα που συζητούσαμε σκεφτόμουν πόσο ο λόγος του διαφέρει από τον αγγλοσαξονικό, από τον λόγο δηλαδή του κυρίαρχου πολιτισμού. Εχουμε ίσως συνηθίσει την ελλειπτική ευστοχία των παγκόσμιων ηγεμόνων, όμως ο τρόπος έκφρασης του Βελίκοβιτς δεν είναι λιγότερο εύστοχος. Είναι ωστόσο ταραγμένος. Ισως από την ταραχή να πηγάζει η απόλυτη ηρεμία με την οποία συζητεί, έστω και αν υποθέτει κανείς ότι το αντικείμενο της συζήτησης είναι για τον ζωγράφο κάθε άλλο παρά ακαδημαϊκό. Δίχως να αμφισβητεί ότι τα έργα του έχουν σχέση με τα πρόσφατα δεινά που υπέστη η (πρώην και νυν) πατρίδα του, η Γιουγκοσλαβία, ο ζωγράφος και καθηγητής στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών του Παρισιού παλεύει να αποδώσει, όπως λέει, μια πολύ ευρύτερη φρίκη. Μια φρίκη για την οποία εμβληματικό παράδειγμα μπορεί όντως να αποτελεί η ακραία μοίρα της Γιουγκοσλαβίας, μια φρίκη ωστόσο που ο Βελίκοβιτς διυλίζει από την απολύτως καθημερινή – σχεδόν εκούσια – κατάπτωση του σύγχρονου και του αιώνιου ανθρώπου. Ο γιουγκοσλάβος – όπως επιμένει να αυτοαποκαλείται – καλλιτέχνης παρουσιάζει ελαιογραφίες, καθώς και έργα με μεικτή τεχνική σε χαρτί, στη δεύτερη ατομική έκθεσή του στην αίθουσα τέχνης Εκφραση – Γιάννα Γραμματοπούλου.
– Οι πίνακες που μας παρουσιάζετε είναι εικόνες ενός συγκεκριμένου πολέμου ή μιας ευρύτερης φρίκης;
«Μιας ευρύτατης φρίκης. Φυσικά ο δικός μας πόλεμος περιλαμβάνεται στη φρίκη του κόσμου. Το δράμα των παγκόσμιων γεγονότων ήταν πάντα το θέμα μου. H πραγματικότητα μού δίνει πάντα υλικό. Σε κάποια στιγμή η ζωγραφική μου – που θα μπορούσαμε να την ονομάσουμε φανταστική – άρχισε να έχει μια παράλληλη πορεία με τα όσα συνέβαιναν στη χώρα μου. Είναι φυσικό λοιπόν όσοι γνωρίζουν από πού είμαι να συνδέουν τους πίνακές μου με τα γεγονότα στη χώρα μου. H εξήγηση αυτή μπορεί να είναι σωστή, αλλά πρέπει να ξέρει κανείς ότι από τα πρώτα βήματά μου σε αυτή τη δουλειά με αυτό το θέμα ασχολούμαι».
– Πάνω από όλα λοιπόν βλέπετε φρίκη παντού στον κόσμο;
«Ακριβώς. H ζωγραφική μου συμβαδίζει με την πραγματικότητα».
– Θέλετε συνεπώς να κάνετε ένα πολιτικό σχόλιο;
«Υπάρχουν διάφοροι τρόποι να δει κανείς αυτό που κάνω. Είναι φανερή η σύμπτωση ανάμεσα στους πίνακές μου και στα γεγονότα. Μιλούμε για ένα πολύ ευρύ θέμα που αγκαλιάζει όλον τον πλανήτη. Ωστόσο δεν θεωρώ ότι πρόκειται για πολιτική δραστηριότητα κάποιου είδους. Δεν προσπαθώ να δώσω οποιαδήποτε απάντηση. Εγώ μόνο ρωτάω: γιατί;».
– Εγώ όμως τη λέξη «πολιτικό» την εννοούσα ευρύτερα, δηλαδή ως παρέμβαση στα κοινά…
«Οπωσδήποτε πρόκειται για έναν τρόπο έκφρασης της δικής μου θέλησης. Και ασφαλώς προσπαθώ να διατυπώσω αυτό που θεωρώ σωστό με όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματικό τρόπο…».
– Δεν είναι πιο «αποτελεσματική» μια φωτογραφία ενός ομαδικού τάφου από ό,τι οι υπαινικτικές λεπτομέρειες στους δικούς σας πίνακες;
«Πάντοτε μια μεταφορά λειτουργεί με έμμεσο τρόπο. Δεν καταγράφει κάτι. Ωστόσο αν δει κανείς τους πίνακες προσεκτικά, ίσως η εντύπωση είναι ακόμη πιο συγκεκριμένη, πιο άμεση, πιο αποτελεσματική από μια καταγραφή. Τα κοράκια, ας πούμε, τα οποία βρίσκονται σε αυτά τα καμένα τοπία, είναι για εμένα μια μεταφορά για τον χρόνο που έχει σταματήσει. Εχει έρθει το τέλος. Και μετά το τέλος έρχονται τα κοράκια».
– Πώς μεταφράζεται όμως το θέμα για το οποίο συζητούμε σε ζωγραφικές αποφάσεις; Πώς σας οδηγεί η επιθυμία να απεικονίσετε το ένα ή το άλλο στην απόφαση να χρησιμοποιήσετε μια λεπτή γραμμή, μετά μια πιο χοντρή, μετά ένα μαύρο σχήμα – σε όλες τις αποφάσεις που απαιτούνται για να φτιάξει κανείς έναν πίνακα και όχι μια διαμαρτυρία;
«Μα, το θέμα για το οποίο συζητούμε – η βία – είναι τόσο μέσα μου που απλώς μού έρχεται φυσιολογικά να το ζωγραφίσω. Το ζωγραφίζω πάντα. Κατά κάποιον τρόπο το θέμα είναι δεδομένο. Συνεπώς πάνω από όλα ο προβληματισμός μου είναι εικαστικός. Οταν μιλώ για «αποτελεσματικότητα» δεν εννοώ την εντύπωση που κάνει το έργο σε ένα κοινό, δεν δουλεύω ποτέ με αυτόν τον στόχο. Εννοώ έναν δικό μου τρόπο να οικοδομήσω κάτι, να του δώσω μια μορφή. Αν αυτό που με ενδιέφερε ήταν τι καταλαβαίνει το κοινό, μάλλον δεν θα έκανα τίποτε από αυτά που κάνω. Το μόνο που θα ήθελα να αποφύγω είναι μια στάση αδιαφορίας. Δεν με πειράζει τόσο να ενοχληθεί κάποιος από αυτά που κάνω όσο το να μην του κάνουν καμία αίσθηση».
H έκθεση του Βλαντίμιρ Βελίκοβιτς στην αίθουσα τέχνης Εκφραση – Γιάννα Γραμματοπούλου (Βαλαωρίτου 9A, Αθήνα) θα διαρκέσει ως τις 20 Μαρτίου. Πληροφορίες στο τηλ. 210 3607.598.
