Θεσσαλονίκη, πρώτο τρίμηνο του 1943. Κατοχή, Αντίσταση, γκέτο εβραϊκά, ταγματασφαλίτες, EAM, δολοφονίες, κατασκοπεία, πείνα, μα και ξέφρενα γλέντια, αλλά και έρωτες. Παντού όμως υπάρχουν και κάποιες ηλιαχτίδες: το «Ουζερί Τσιτσάνης» επί της Παύλου Μελά 22, με τον 28χρονο τότε Βασίλη Τσιτσάνη (στο νούμερο 21 ήταν η οικία του) να το λειτουργεί αλλά και να παίζει τη μουσική και τα τραγούδια του και – το κυριότερο – να συνθέτει, ενδεχομένως και τα καλύτερα κομμάτια του. Το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος αποφάσισε να μεταφέρει όλες αυτές τις εικόνες, το κλίμα της εποχής, επί θεατρικής σκηνής, βασισμένο στο μυθιστόρημα «Ουζερί Τσιτσάνης» (εκδόσεις Κέδρος) του Γιώργου Σκαμπαρδώνη.
Μιλώντας στο «Βήμα της Κυριακής», ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης σημειώνει ότι η έρευνα για να συγκεντρωθεί το συγκεκριμένο υλικό των τετρακοσίων και πλέον σελίδων «άρχισε το 1993 με αφορμή το γεγονός ότι σύχναζα στο μπαρ όπου τότε λειτουργούσε το «Ουζερί Τσιτσάνης». Φυσικά όμως αγαπούσα πάντα το έργο του Βασίλη Τσιτσάνη. Αλλωστε μεγάλωσα μεταξύ Χαριλάου και Βούλγαρη, δίπλα στη γειτονιά όπου μεγάλωσε και η Ζωή Σαμαρά, γυναίκα του συνθέτη, και όπου για ένα διάστημα έζησε και ο Τσιτσάνης. Αυτό όμως που μ’ ενδιέφερε ήταν να περιγράψω με λιτό και φευγαλέο τρόπο την εμπλοκή του Βασίλη Τσιτσάνη στην ιστορία. Πώς ένα νέο παιδί από τα Τρίκαλα, που βρέθηκε στη Θεσσαλονίκη στη δίνη του B´ Παγκοσμίου Πολέμου και τις όποιες συνέπειές του – Κατοχή, Αντίσταση, EAM, ταγματασφαλίτες -, κατόρθωσε να δημιουργήσει». Ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης μιλάει για έναν «ευγενή και βαθιά στοχαστή Βασίλη Τσιτσάνη. Είχε μια άλλη ευγένεια. Συλλογιζόταν και επεξεργαζόταν τις συνθέσεις του και κατόρθωσε να τις ανεβάσει σε ένα άλλο επίπεδο. Ο Βασίλης Τσιτσάνης ήταν σοφός. Είχε μάθει να στοχάζεται και να συλλογιέται. Μάλιστα, όπως έχω μάθει, δούλευε τόσο πολύ τα τραγούδια του, ώστε από το συνεχές παίξιμο μάτωνε ως τον αγκώνα του. Δεν ήταν ο δημιουργός της τυχαίας έμπνευσης. Ηταν αυτός που έστηνε παγίδα στην αγάπη. Δεν την περίμενε να έρθει».
Τη μουσική της παράστασης έγραψε η Ευανθία Ρεμπούτσικα, η οποία δήλωσε ότι «η μουσική που έγραψα δεν έχει σχέση με το λαϊκό τραγούδι και πολύ περισσότερο με το έργο του Βασίλη Τσιτσάνη, παρ’ όλο που δηλώνω μεγάλη θαυμάστριά του. Εγώ έγραψα εννέα θέματα, «περάσματα» που συνδέουν τις σκηνές. Υπάρχουν περίπου 14 τραγούδια σε δύο και πλέον ώρες παράστασης. Θέλω να πιστεύω ότι η μουσική μου – φοξ τροτ, τανγκό, σουίνγκ και άλλα θέματα που μεταφέρουν το κλίμα της εποχής – δουλεύτηκε πολύ καλά. Και πρέπει να σημειώσω ότι μου αρέσει πολύ όταν μια θεατρική παράσταση έχει πολλή μουσική. Και τι μουσική… Αυτή του Τσιτσάνη, που την άκουγα συνεχώς όταν σπούδαζα μουσική στο Παρίσι».
Ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης μιλάει για έναν συνθέτη «ανελέητο ως προς την τελειότητα. Σημειώστε ότι με άλλους συνεργαζόταν στα λαϊκά κέντρα και με άλλους στις ηχογραφήσεις των ίδιων τραγουδιών. Και αυτό επειδή ήθελε πάντοτε το καλύτερο. Τα τραγούδια του μας έχουν διαπεράσει. Με αυτά διασχίζουμε τόσες και τόσες δεκαετίες όταν γλεντάμε». Οσον αφορά το βιβλίο του «Ουζερί Τσιτσάνης», σημειώνει ότι «μ’ ενδιέφερε να αποτυπώσω το κλίμα της εποχής και όχι να κάνω μια αγιογραφία. Με τη συνήθη αυθαιρεσία που μπορεί να έχει το προσωπικό βλέμμα ενός συγγραφέα – το δράμα μου είναι ότι δεν τον γνώρισα ποτέ προσωπικά – θέλησα να αποκαλύψω τον δημιουργό που μέσα στον ορυμαγδό της αγριότητας και του κυνισμού έπρεπε να προστατευτεί ώστε να καταθέσει το έργο του».
Για το κλίμα της εποχής μίλησε και η Ευανθία Ρεμπούτσικα. «Με συγκινούν τα τραγούδια του επειδή με μεταφέρουν σε μια άλλη Ελλάδα. Ισως επειδή όπως ζούμε σήμερα δεν μου αρέσει. Τότε υπήρχαν παρέες και γίνονταν πράγματα. Σήμερα υπάρχει μόνον η μοναξιά».
H παράσταση «Ουζερί Τσιτσάνης – Παύλου Μελά 22» του Γιώργου Σκαμπαρδώνη σε σκηνοθεσία Σωτήρη Χατζάκη ανεβαίνει από το ΚΘΒΕ στη Μονή Λαζαριστών – Σκηνή «Σωκράτης Καραντινός» (Κολοκοτρώνη 25-27, Σταυρούπολη, Θεσσαλονίκη, τηλ. 2310 652.020 και 589.102). Διασκευή Γιώργος Σκαμπαρδώνης – Σωτήρης Χατζάκης. Τα σκηνικά – κοστούμια είναι της Ερσης Δρίνη, η χορογραφία της Ελενας Τοπαλίδου και στη διανομή, μεταξύ άλλων, παίρνουν μέρος οι Αντώνης Φραγκάκης, Αλέξανδρος Μούκανος, Ελένη Ουζουνίδου, Γιάννης Σαμσιάρης, Θωμάς Βούλγαρης, Μιχάλης Γούναρης, Δημήτρης Κολοβός, Γιάννης Ηλιόπουλος. Παραστάσεις Τετάρτη (18.00 και 21.00), Πέμπτη και Παρασκευή 21.00, Σάββατο (18.00 και 21.00) και Κυριακή (19.00). H παράσταση το καλοκαίρι θα περιοδεύσει, ενώ αναμένεται να παρουσιαστεί και στο Ηρώδειο.
