Ποιο από αυτά τα πρόσωπα είναι το ομορφότερο; Μπορεί η ομορφιά να εξαρτάται από αναλογίες; Είναι η αισθητική τελειότητα υπόθεση «απλής αριθμητικής»; Ενας αμερικανός πλαστικός χειρουργός απάντησε καταφατικά και δημιούργησε μια μάσκα με τις γραμμές του τέλειου προσώπου. Μπορεί όμως η ομορφιά να είναι «μετρήσιμη»;
«Η ομορφιά είναι θέμα χαρακτήρα» υποστηρίζουν αρκετοί. «Δεν έχει την παραμικρή σχέση με την εξωτερική εμφάνιση». Εν τούτοις γιατί θεωρούμε για παράδειγμα την Ελένη Πετρουλάκη ομορφότερη από την Μπέτι Μίντλερ; Μήπως λόγω χαρακτήρα; Για πολλά χρόνια ανθρωπολόγοι, ψυχολόγοι και βιολόγοι έχουν απασχοληθεί με την εύρεση επιστημονικών απαντήσεων σε τέτοιου είδους ερωτήματα. Υπάρχει απόλυτος ορισμός της ομορφιάς; Αρκετά συχνά όλο και κάποιος ανακοινώνει ένα «συμπέρασμα» σε κάποιο συνέδριο. Συμπέρασμα που όμως είναι σε κάθε περίπτωση αυστηρά θεωρητικό και άρα επιδέχεται αμφισβήτηση. Ακριβώς όπως θεωρητικές και υποκειμενικές είναι όλες οι «προσεγγίσεις» της ομορφιάς, που επί αιώνες γίνονται από ζωγράφους, γλύπτες, συγγραφείς, ποιητές και φιλοσόφους. Ας μην ξεχνούμε πως μια εύσωμη νεαρά θα ήταν πρότυπο ομορφιάς, τέσσερις αιώνες πριν. Ακριβώς γιατί το πάχος ήταν ένδειξη καλοζωίας και πλούτου και γιατί οι ζωγράφοι, τρόφιμοι οι ίδιοι των βασιλικών αυλών, απαθανάτιζαν την «εύσωμη θηλυκότητα» της αριστοκρατίας και όχι τα εξαθλιωμένα κορίτσια του κάμπου. Σήμερα, υπό εντελώς άλλες κοινωνικές συνθήκες, η προσέγγιση της ομορφιάς έχει φυσικά μετατοπιστεί εντυπωσιακά! Τελικά η ομορφιά βρίσκεται στο μάτι αυτού που παρατηρεί ένα πρόσωπο ή στο ίδιο το πρόσωπο;
Η γνώμη της μάσκας
«Υπάρχει ένα αρχετυπικό πρότυπο προσώπου το οποίο όλοι βρίσκουμε ελκυστικό» υποστηρίζει ο δρ Στίβεν Μάρκιουαρντ, πλαστικός χειρουργός και δημιουργός της ιδιότυπης «μάσκας» σε συνέντευξη που παραχώρησε στο περιοδικό των «Sunday Times». «Φυσικά όλοι οι άνθρωποι έχουμε τις προσωπικές μας προτιμήσεις, αλλά σχεδόν κανένας στον κόσμο δεν βρίσκει τη Σίντι Κρόφορντ άσχημη ενώ την ίδια στιγμή σχεδόν όλοι συμφωνούν πως ο «άνθρωπος ελέφαντας» σαφώς και είναι άσχημος». Εκείνο που πέτυχε ο δρ Μάρκιουαρντ ήταν να «ανακαλύψει» μια πρακτική μέθοδο αξιολόγησης της ομορφιάς. Και αν η ομορφιά μπορεί να αξιολογηθεί, τότε μπορεί και να επιτευχθεί. Η πρόοδος της πλαστικής χειρουργικής επιτρέπει κάθε είδους «ανακατατάξεις» στον καμβά του προσώπου. Εκείνο το οποίο οι πλαστικοί χειρουργοί ελάχιστα έχουν ερευνήσει είναι η κατεύθυνση στην οποία πρέπει να στρέψουν αυτές τις ανακατατάξεις. Δηλαδή με δυο λόγια δεν υπάρχει το πρότυπο μοντέλο, δεν έχει καθοριστεί το «καλούπι» της απόλυτης ομορφιάς ενώ την ίδια στιγμή υπάρχουν όλες οι δυνατότητες για την «αναπαραγωγή» του πάνω σε πρόσωπα ανδρών και γυναικών.
Ο δρ Μάρκιουαρντ απλώς έκανε μια πρώτη ολοκληρωμένη προσπάθεια για την κατασκευή αυτού του πρότυπου μοντέλου. Και αυτό δεν είναι παρά η «μάσκα». Η συγκεκριμένη μάσκα φιλοδοξεί να αποτελέσει το μοναδικό ακριβές διαφυλετικό πρότυπο ομορφιάς. Οταν εφαρμόζεται επάνω σε ένα πρόσωπο εμφανίζεται η απόκλιση που το πρόσωπο αυτό ενδεχομένως έχει από την «απόλυτη ομορφιά». Ως εκ τούτου τα επώνυμα ελληνικά πρόσωπα των σελίδων αυτών μπορεί να διαπιστώσουν στιγμιαία πόσο όμορφα είναι! Αρα, σύμφωνα με τον καλιφορνέζο πλαστικό χειρουργό, η ομορφιά βρίσκεται στο ίδιο το πρόσωπο και όχι στα μάτια εκείνου που το παρατηρεί. Κάτι το οποίο δεν είναι ο μόνος επιστήμονας που το πιστεύει.
Πίσω από τη μάσκα
Ο δρ Μάρκιουαρντ κατέληξε στο «μασκέ» επίτευγμά του έπειτα από αρκετά έτη μελέτης των ανάλογων προσπαθειών που έχουν γίνει από άλλους. Ο καθορισμός άλλωστε της ιδανικής ομορφιάς και της τελειότητας ήταν και παραμένει ένα κεντρικό ζήτημα στην ιστορία της αισθητικής. Οι αρχαίοι Ελληνες πίστευαν πως το ορθογώνιο του οποίου η σχέση ανάμεσα στο μήκος και στο πλάτος είναι 1 προς 1,618 αποτελεί το ιδανικότερο και πιο ευχάριστο στο μάτι από όλα τα πιθανά τετράπλευρα. Η αναλογία 1 προς 1,618 χαρακτηρίζεται ως «χρυσή αναλογία». Ο Παρθενώνας οικοδομήθηκε βάσει αυτής και έκτοτε η τήρησή της επαναλήφθηκε κατά τον σχεδιασμό δεκάδων άλλων ναών και κτιρίων.
Πιστεύεται μάλιστα πως το ανθρώπινο σώμα αγγίζει την τελειότητα όταν παρατηρείται η συγκεκριμένη «χρυσή αναλογία» ανάμεσα στα διάφορα τμήματά του. Για παράδειγμα, η ιδανική απόσταση από τα πέλματα ως τον ομφαλό είναι περίπου 1,618 φορές μεγαλύτερη από την απόσταση ανάμεσα στον ομφαλό και στο ψηλότερο σημείο του κρανίου. Κατά καιρούς κάποιοι έχουν καταθέσει την άποψη πως το τέλειο στόμα έχει μήκος 1,618 φορές μεγαλύτερο από το πλάτος της μύτης! Οι ίδιοι πιστεύουν πως η «χρυσή αναλογία» είναι εν δυνάμει ενσωματωμένη στο μέγεθος και στο σχήμα της οδοντοστοιχίας.
Ο καλιφορνέζος χειρουργός προσπάθησε να αποδείξει ότι η εν λόγω αναλογία εκφράζει το ίδιο καλά το πρόσωπο ως συνολική εικόνα. Διαπίστωσε ότι κάτι τέτοιο δεν συνέβαινε. Κατάλαβε όμως σύντομα πως ακολουθούσε λάθος τακτική. Η «χρυσή αναλογία» σαφώς και δεν επαληθεύεται στο πρόσωπο όταν εκλαμβάνεται ως ορθογώνιο ή ως ένα σετ από ευθείες γραμμές. Οταν όμως ένα πρόσωπο διαχωριστεί σε μια σειρά από διαδοχικά πεντάγωνα, το 1 προς 1,618 επαληθεύεται. Αυτό ακριβώς είναι η μάσκα: Ενα πρότυπο πρόσωπο που συγκροτείται από καταλλήλως σχεδιασμένα πεντάγωνα. Ο δρ Μάρκιουαρντ εφάρμοσε τη μάσκα επάνω σε πρόσωπα που χαρακτηρίστηκαν ως πρότυπα ομορφιάς ή απλώς ως «όμορφα». Η μάσκα σχεδόν ταιριάζει στα πρόσωπα του Μάρλον Μπράντο, του Τζέιμς Ντιν, του Γουόρεν Μπίτι, της Οντρεϊ Χέπμπορν, της Ελίζαμπεθ Τέιλορ, της Πάμελα Αντερσον και του Τομ Κρουζ. Επίσης ταιριάζει κατά προσέγγιση σε πρόσωπα που κατά καιρούς έχουν εικονογραφήσει αφιερώματα όπως «Οι 100 ωραιότεροι των ΗΠΑ». Και φυσικά σχεδόν συμπίπτει με τις γραμμές του προσώπου διάσημων μοντέλων όπως η Ιμάν, η Ναόμι Κάμπελ, η Κλόντια Σίφερ, η Λίντα Εβαντζελίστα και η Σίντι Κρόφορντ. Ενώ δεν ταιριάζει με το πρόσωπο του Μάικλ Τζάκσον, αλλά και με αυτό της Μέριλιν Μονρόε.
Ο δρ Μάρκιουαρντ ξεκαθάρισε πως η μάσκα είναι αδύνατον να ταιριάζει απόλυτα σε κάποιο πρόσωπο. Σύμφωνα με τον γιατρό το μοναδικό πρόσωπο το οποίο αγγίζει τη «μασκέ» τελειότητα είναι αυτό του μοντέλου της δεκαετίας του ’70 Κάρεν Γκράχαμ. Θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος πως είναι αδύνατον το εν λόγω μοντέλο να είναι η ομορφότερη γυναίκα στον κόσμο. Και θα έχει δίκιο. Γιατί οι απολύτως «σωστές» αναλογίες δεν συνοδεύονται πάντα από απολύτως «μοναδικά» χαρακτηριστικά. Ομως οι ιδανικές αναλογίες αποκλείεται να συνοδεύονται από αντιαισθητικά χαρακτηριστικά. Η Κάρεν Γκράχαμ ίσως δεν είναι η ωραιότερη γυναίκα στον κόσμο όμως κανείς δεν αμφισβητεί ότι είναι ή τουλάχιστον υπήρξε από τις ωραιότερες. Αρα η ίδια η μάσκα ως ένα βαθμό επαληθεύει την αξιοπιστία της.
Το αίνιγμα της ομορφιάς
«Η ομορφιά είναι η μαθηματική εξίσωση στο μηδέν» είπε κάποτε ο συγγραφέας Τσαρλς Μπουκόφσκι, σε μια συνέντευξη που παραχώρησε στον ηθοποιό και πρώην σύζυγο της Μαντόνα, Σον Πεν, κατά τη διάρκεια της οποίας θα πρέπει να ήταν και οι δύο ελαφρώς μεθυσμένοι και θα καταλάβετε το γιατί: «Η ομορφιά είναι θέμα χαρακτήρα. Ακουγα να μιλούν για πολλές πανέμορφες γυναίκες. Οταν τις συνάντησα ήταν σαν να κοιτάζω μέσα σε ένα πιάτο σούπα». Καλώς ή κακώς η άποψη για την «πανέμορφη σούπα» δεν βρίσκει ανταπόκριση στην πλειοψηφία του πληθυσμού. Οπως επίσης δεν αποτελεί μια γνώμη που συμμερίζονται οι επί σειρά ετών «μελετητές της ομορφιάς». «Η ομορφιά δεν μοιάζει να είναι σχετική» υποστηρίζει ο Βίκτορ Τζόνστον, καθηγητής της Ψυχολογίας στο Πανεπιστημίου της Πολιτείας του Νέου Μεξικού. «Υπάρχει ένα είδος διεθνούς σύγκλισης ως προς το τι είναι πραγματικά ωραίο και τι όχι».
Ο Ράντι Θόρνχιλ, καθηγητής της Εξελικτικής Βιολογίας, ο οποίος πριν από έξι μήνες κέρδισε αρκετή δημοσιότητα όταν ανακοίνωσε σε ένα συνέδριο πως υπάρχει άμεση σχέση ανάμεσα στη συμμετρία σώματος και προσώπου και τη νοημοσύνη, συμφωνεί. Οι μελέτες του έδειξαν πως οι «συμμετρικοί» άνθρωποι είναι ευνοημένοι από τη φυσική επιλογή. Πολλαπλασιάζονται και υπερτερούν των όχι και τόσο συμμετρικών. Ακριβώς γιατί ένας «συμμετρικός» άνδρας σε σχέση με έναν «μη συμμετρικό» αρχίζει νωρίτερα τη σεξουαλική του ζωή, έλκει ενστικτωδώς την προτίμηση των γυναικών και τις οδηγεί σε περισσότερους οργασμούς. Ετσι η ομάδα των «συμμετρικών» ευνοείται, αφού έχει περισσότερες πιθανότητες να αναπαραχθεί. Η ίδια η ανθρωπότητα βελτιώνεται από γενιά σε γενιά. Αρκετοί άλλωστε έχουμε παρατηρήσει και υποστηρίξει σε συζητήσεις πως η νέα γενιά των Ελλήνων δείχνει καλύτερη από την προηγούμενη. Ψηλότερη, δυνατότερη και ομορφότερη. Σύμφωνα με τον καθηγητή Θόρνχιλ, οι «συμμετρικοί» άνθρωποι δεν έχουν μόνο καλύτερα φυσιογνωμικά χαρακτηριστικά, αλλά και συγκριτικά αυξημένη νοημοσύνη. διαθέτουν τα περισσότερο βελτιωμένα γονίδια, τα οποία μεταξύ άλλων συνεργάζονται για τη δημιουργία μιας υπολογίσιμης νοητικής βάσης. Αν η βάση θα «ανθίσει» στο μέλλον ξεδιπλώνοντας τις δυνατότητές της είναι μια εντελώς άλλη υπόθεση, που καθορίζεται από το περιβάλλον, τις επιλογές και τις συμπτώσεις που τα δύο τελευταία «προκαλούν».
Και σε αυτό το σημείο θα πρέπει να υπενθυμίσουμε πως η μάσκα του δρος Μάρκιουαρντ δεν είναι παρά μια άσκηση συμμετρίας. Ο εφευρέτης της μάσκας υποστηρίζει ακόμη πως η ίδια η «χρυσή αναλογία» της ομορφιάς βρίσκεται στα βάθη της έλικας του DNA. Πως η «συμμετρία» ακόμη και αν δεν τη βλέπουμε ξεκάθαρα στον καθρέφτη μας, υπάρχει σίγουρα στον πυρήνα των κυττάρων μας. Αυτό ακούγεται καθησυχαστικό, αφού προσωπικά δεν βλέπω στον καθρέφτη μου μια συμμετρία που να παραπέμπει έστω και λίγο σε Τομ Κρουζ. Και είμαι σίγουρος πως η μάσκα δεν συμπίπτει με το δικό μου «νούμερο προσώπου» ειδικά ως προς τις διαστάσεις της μύτης. Ωστόσο, αν η ομορφιά είναι «μετρήσιμη» και συγκεκριμένη και αν επιπλέον είναι αυτό που όλοι επιδιώκουμε, τότε μήπως θέλουμε έναν κόσμο όπου όλοι θα μοιάζουμε μεταξύ μας; Ηδη οι πλαστικοί χειρουργοί αναπαράγουν τα χαρακτηριστικά γνωστών σταρ, φωτογραφίες των οποίων τους δείχνουν οι ίδιες οι πελάτισσές τους. Μήπως λοιπόν η επιθυμία της ομοιομορφίας είναι εκείνη που πραγματικά κρύβεται «στον πυρήνα των κυττάρων μας»; Και αν ναι, τότε γιατί αντιδράσαμε τόσο έντονα στην Ντόλι και στην κλωνοποίηση;
Η μάσκα του δρος Μάρκιουαρντ ίσως αποτελέσει κάτι σαν το «γοβάκι της Σταχτοπούτας». Ποιος και ποια έχει την τύχη να του ταιριάζει περισσότερο; Εκείνοι που θα ανακαλύψουν ότι η μάσκα τους «υποβλέπει», καλό θα ήταν να μην απογοητευθούν. Αν κάποιοι πιστέψουν πως η ομορφιά τους καθορίζεται απόλυτα από μια μάσκα, τότε ενδεχομένως θα πιστέψουν πως η νοημοσύνη τους ελέγχεται από τα άστρα! Ενας φίλος μου με πληροφόρησε πως η νοημοσύνη δεν υπολογίζεται μόνο με τεστ αλλά εξαρτάται κι από τους πλανήτες: «Η νοημοσύνη», μου είπε, «καθορίζεται από τη γωνία που δημιουργεί κατά την ημερομηνία της γεννήσεως η Αφροδίτη με τον Ερμή, σε σχέση φυσικά με τη Γη. Οσο πιο αμβλεία είναι αυτή η γωνία τόσο πιο υψηλό IQ έχει ο άνθρωπος». Ας ελπίσουμε λοιπόν πως για τους δυσαρεστημένους του αφιερώματος οι πλανήτες θα σταθούν περισσότερο ευγενικοί μαζί τους και δεν θα «συμμαχήσουν» με τη δαιμόνια μάσκα!
Γιώργος Κιμούλης: Το πρόσωπο του γνωστού ηθοποιού σχεδόν ταιριάζει με τις αναλογίες ομορφιάς της περίφημης μάσκας, αν εξαιρέσουμε τα φρύδια του τα οποία βρίσκονται εμφανώς λίγο πιο κάτω σε σχέση με το πρότυπο
Αλίκη Βουγιουκλάκη: Η σταρ που περισσότερο αγαπήθηκε από τους Ελληνες τεσσάρων γενεών απέκλινε από το πρότυπο ομορφιάς. Τα χείλη της βρίσκονταν πιο κοντά στη μύτη απ’ όσο θα έπρεπε
Ρούλα Κορομηλά: Η επιτυχημένη τηλεπαρουσιάστρια δεν χρωστά τη δημοτικότητά της στις τέλειες αισθητικές αναλογίες. Οπως και στην περίπτωση της Αλίκης Βουγιουκλάκη, τα χείλη της βρίσκονται πιο κοντά στη μύτη απ’ όσο θα έπρεπε
Γιάννα Αγγελοπούλου: Η γυναίκα που εντυπωσίασε τους «αθανάτους» αποδεικνύει ότι η γοητεία δεν εξαρτάται πάντα από έναν τέλειο «καμβά προσώπου»
Γιώργος Νταλάρας: Ο μεγάλος τραγουδιστής είναι ίσως ένας από τους ελάχιστους επώνυμους Ελληνες των οποίων οι αναλογίες προσώπου παρουσιάζονται σχεδόν ταυτόσημες με αυτές της προτύπου μάσκας
Κώστας Καραμανλής: Ο πρόεδρος της ΝΔ είναι ένας από τους λιγότερο ευνοημένους της προτύπου μάσκας
Κώστας Σημίτης: Ο Πρωθυπουργός της χώρας δεν αποτελεί πρότυπο ομορφιάς, ωστόσο το πρόσωπό του δεν απομακρύνεται υπερβολικά από τις ενδεδειγμένες συντεταγμένες
Μιμή Ντενίση: Η δημοφιλής ηθοποιός αποδεικνύει ότι η απομάκρυνση από το πρότυπο ομορφιάς δεν επηρεάζει την επιτυχία στο θέατρο
Αλκις Κούρκουλος: Οσοι και όσες τον θεωρούν ενδιαφέροντα ηθοποιό σίγουρα δεν θα επηρεασθούν από τον «σκεπτικισμό» με τον οποίο τον αντιμετωπίζει η μάσκα
Σάκης Ρουβάς: Ο νεαρός τραγουδιστής είναι σύμφωνα με τη μάσκα ένα από τα σχεδόν τέλεια πρόσωπα της ελληνικής σόουμπιζ
Καρυοφυλλιά Καραμπέτη: Η επιτυχημένη ηθοποιός απέχει ελάχιστα από το πρότυπο ομορφιάς
Νίκος Κούρκουλος: Ο επικεφαλής του Εθνικού Θεάτρου υπήρξε ένας από τους ωραιότερους άνδρες του ελληνικού κινηματογράφου και η μάσκα επικυρώνει σήμερα τον εν λόγω χαρακτηρισμό
Δημήτρης Χορν: Το πρόσωπο του μεγάλου ηθοποιού απέχει απειροελάχιστα από τις πρότυπες συντεταγμένες
Ειρήνη Σκλήβα: Η Μις Κόσμος απέχει κι αυτή απειροελάχιστα από τον «μασκέ» ορισμό της ομορφιάς και, αν δεν χαμογελούσε τόσο συχνά, αυτό θα φαινόταν καθαρότερα
Βίκυ Κουλιανού: Το γνωστό μοντέλο δεν είναι η πιο όμορφη Ελληνίδα· όπως βλέπουμε, όμως, οι μικρές αποκλίσεις της από το πρότυπο δεν την εμποδίζουν να είναι μία από τις ομορφότερες
Μαρία Κάλλας: Η θρυλική Κυρία της όπερας ήταν σαφώς όμορφη και θα ήταν τέλεια αν είχε λίγο μικρότερη μύτη
Δήμητρα Λιάνη: Μία από τις πιο πολυσυζητημένες γυναίκες της χώρας σε μία από τις πιο αντιπροσωπευτικές φωτογραφίες της. Η σχετικά μικρή μύτη της είναι το στοιχείο εκείνο που περισσότερο την απομακρύνει από το πρότυπο της μάσκας
Τζένη Μπαλατσινού: Γνωστό μοντέλο και τηλεπαρουσιάστρια, είναι σύμφωνα με τη μάσκα μία από τις δύο πιο όμορφες επώνυμες Ελληνίδες
Μπίλυ Μπο: Ο επιτυχημένος έλληνας σχεδιαστής μόδας κατά τη διάρκεια της ζωής του χαρακτηριζόταν «Απόλλωνας». Η μάσκα δεν έφερε την παραμικρή αντίρρηση
Στράτος Τζώρτζογλου: Ο γνωστός ζεν-πρεμιέ σαφώς δεν συγκαταλέγεται ανάμεσα στα πρόσωπα που διαθέτουν τέλειες αισθητικές αναλογίες
Βάνα Μπάρμπα: Η «ωραιότερη» επώνυμη Ελληνίδα. Η μάσκα ταιριάζει με εντυπωσιακή ακρίβεια στο πρόσωπό της αποδεικνύοντας ότι η αισθητική όλων μας δεν είναι καθόλου τυχαία!
