Η αγαπημένη των διάσημων μαέστρων
Η περίφημη Ορχήστρα της Βιέννης θα βρίσκεται σε λίγες ημέρες στην Ελλάδα. Οι έλληνες μουσικόφιλοι εξαφάνισαν μέσα σε λίγες μόνον ώρες όλα τα εισιτήρια για τις τρεις επικείμενες εμφανίσεις της. Η πρώτη θα γίνει αύριο Δευτέρα στο Μέγαρο Μουσικής της Θεσσαλονίκης με έργα Σούμπερτ (συμφωνία αρ. 2 σε σι ύφεση, D.125) και Μπερλιόζ (Φανταστική Συμφωνία, έργο 14). Το ίδιο πρόγραμμα θα ερμηνεύσει τις δύο επόμενες ημέρες στην Αίθουσα Φίλων της Μουσικής του Μεγάρου της Αθήνας. Στο πόντιουμ ο Γάλλος Ζορζ Πρετρ.
Πώς ξεκίνησε
Ως τις 28 Μαρτίου του 1842 ωστόσο ημερομηνία που δόθηκε η πρώτη συναυλία της Ορχήστρας η πόλη που έδωσε το όνομά της στους «βιεννέζους κλασικούς» δεν διέθετε καν επαγγελματικό συμφωνικό σύνολο. Το νεοσύστατο σχήμα, βασισμένο στην αυτοοργάνωση και στη δημοκρατική λήψη αποφάσεων, αρχικά συνέδεσε το όνομά του με αυτό του Οτο Νικολάι, του ανθρώπου που αργότερα απέκτησε παγκόσμια φήμη με τη δημοφιλή όπερά του «Οι εύθυμες κυράδες του Ουίνδσορ». Παρά τις 11 επιτυχημένες συναυλίες που έδωσε η Φιλαρμονική της Βιέννης υπό τη διεύθυνσή του, η συνεργασία ανάμεσα σ’ αυτόν και στην Ορχήστρα έληξε άδοξα. Λαμπρός καλλιτέχνης, αλλά αυταρχικός χαρακτήρας… Οταν ο Νικολάι εγκατέλειψε οριστικά τη Βιέννη το 1847, το νεαρό σχήμα κινδύνευσε να καταρρεύσει, καθώς στερούνταν τόσο καλλιτεχνικής όσο και διοικητικής διεύθυνσης.
Καινούργια θεμέλια στη συγκρότηση της Ορχήστρας μπήκαν στις 15 Ιανουαρίου του 1860, ημερομηνία που δόθηκε η πρώτη από τις τέσσερις προγραμματισμένες συναυλίες υπό τη διεύθυνση του Καρλ Εκερτ. Από τότε οι «φιλαρμονικές συναυλίες» συνεχίστηκαν χωρίς διακοπή, με τη συνεργασία φιλοξενούμενων αρχιμουσικών. Ανάμεσά τους θρύλοι όπως οι Χανς Ρίχτερ, Γκούσταφ Μάλερ, Φέλιξ φον Βαϊνγκάρτνερ, Βίλχελμ Φουρτβένγκλερ…
Η χρυσή εποχή
Υπό τη διεύθυνση του Οτο Ντεσόφ το ρεπερτόριο της Φιλαρμονικής διευρύνθηκε σημαντικά, εισήχθησαν νέα οργανωτικά χαρακτηριστικά και για μία ακόμη φορά άλλαξε η έδρα της, ενώ υπό τον Χανς Ρίχτερ, τον θρυλικό μαέστρο της πρεμιέρας της βαγκνερικής τετραλογίας «Το δαχτυλίδι των Νιμπελούνγκεν» στο Μπαϊρόιτ, η Ορχήστρα έζησε τη «χρυσή εποχή» της αποκτώντας διεθνές κύρος. Στη διάρκεια της θητείας του Ρίχτερ η Φιλαρμονική εκτέλεσε σε παγκόσμια πρεμιέρα τη Δεύτερη και την Τρίτη Συμφωνία του Μπραμς, καθώς και την Ογδοη του Μπρούκνερ. Η πρώτη εκτός συνόρων εμφάνιση της Ορχήστρας πάντως έγινε το 1900 με τον Γκούσταφ Μάλερ, ενώ το καλοκαίρι του 1922 πραγματοποίησε την πρώτη της περιοδεία με τον Φον Βαϊνγκάρτνερ, ο οποίος «ταξίδεψε» τη Φιλαρμονική της Βιέννης ως τη Νότια Αμερική. Ιδιαίτερα σημαντική για την ιστορία του συνόλου πάντως στάθηκε η σχέση του τόσο με τον Ρίχαρντ Στράους όσο και με τον Αρτούρο Τοσκανίνι.
Το 1938 ωστόσο η πολιτική κατάσταση επηρέασε τις δραστηριότητες της Ορχήστρας με τον πιο βίαιο τρόπο, αφού οι Εθνικοσοσιαλιστές απέλυσαν όλους τους εβραίους καλλιτέχνες από την Κρατική Οπερα και διέλυσαν τον Σύλλογο της Φιλαρμονικής της Βιέννης. Μόνο με την επέμβαση του Βίλχελμ Φουρτβένγκλερ σώθηκαν οι «μισο-Εβραίοι» από απόλυση παραίτηση και σίγουρη εκτέλεση. Η ουσιαστική ανασυγκρότηση της Φιλαρμονικής της Βιέννης επήλθε μετά το τέλος του πολέμου. Από τότε συνεχίστηκε αδιάλειπτα η συνεργασία της με εξέχοντες αρχιμουσικούς, ανάμεσά τους οι Κλάιμπερ, Κλέμπερερ, Μητρόπουλος, Βάλτερ, Τζιουλίνι, Σόλτι, Αμπάντο, Μάαζελ, Μέτα, Μούτι, Οζάουα, ενώ το ιδιαίτερο στίγμα τους άφησαν οι Καρλ Μπεμ, Χέρμπερτ φον Κάραγιαν και Λέοναρντ Μπέρνσταϊν…
Τέσσερις Ελληνες επιλέγουν…
Πάμπολλες είναι οι ηχογραφήσεις που έχει πραγματοποιήσει ως σήμερα η Φιλαρμονική Ορχήστρα της Βιέννης, πολλές από τις οποίες έχουν αποσπάσει κορυφαίες διακρίσεις. Τέσσερις Ελληνες που δραστηριοποιούνται σε διαφορετικό ρόλο ο καθένας στον χώρο της μουσικής επιλέγουν τις αγαπημένες τους ηχογραφήσεις της διάσημης Ορχήστρας:
Παύλος Στρουξ, διευθυντής της Μουσικής Βιβλιοθήκης «Λίλιαν Βουδούρη»
«Θα ήθελα να απομονώσω τρεις δισκογραφικές δουλειές: «Το τραγούδι της Γης» του Γκούσταφ Μάλερ με μαέστρο τον Μπρούνο Βάλτερ (1952, Decca), τον «Ιππότη με το ρόδο» του Ρίχαρντ Στράους σε μουσική διεύθυνση Καρλ Μπεμ (1969, Deutshe Grammophon) και την Ογδοη του Μάλερ, την ονομαζόμενη και «Συμφωνία των χιλίων», με μαέστρο τον Δημήτρη Μητρόπουλο (1960)».
Μίλτος Λογιάδης, μαέστρος
«Θα συμφωνήσω ως προς την Ογδοη του Μάλερ, θα ήθελα όμως να αναφέρω και την Πρώτη Συμφωνία του Μπραμς υπό τον Χέρμπερτ φον Κάραγιαν (1960)».
Αλεξάνδρα Παπαστεφάνου, πιανίστρια
«Θα επέλεγα κάτι από τη δισκογραφική δουλειά της Φιλαρμονικής με τον Λέοναρντ Μπέρνσταϊν. Μάλλον τις Συμφωνίες του Σούμαν που ηχογραφήθηκαν τη δεκαετία του 1970».
Σόνια Θεοδωρίδου, υψίφωνος
«Αγαπώ ιδιαίτερα την ηχογράφηση του «Βότσεκ» του Αλμπαν Μπεργκ σε μουσική διεύθυνση Κλάουντιο Αμπάντο, καθώς και τη «Γυναίκα χωρίς σκιά» του Στράους υπό τον Χέρμπερτ φον Κάραγιαν».
Πληροφορίες: Η Φιλαρμονική Ορχήστρα της Βιέννης θα εμφανιστεί αύριο στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης και την Τρίτη και Τετάρτη 20 και 21 στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Ωρα έναρξης: 20.30.
