«Κοπέλια» κάτω από την Ακρόπολη
Περισσότερο από 50 χρόνια μετρά το Εθνικό Μπαλέτο της Αγγλίας, το οποίο ξεκίνησε ως «Festival Ballet» το 1950 από τους μεγάλους χορευτές Αλίσια Μάρκοβα και Αντον Ντόλιν. Αυτό το «κατ’ εξοχήν κλασικό συγκρότημα», όπως το χαρακτηρίζει ο σημερινός καλλιτεχνικός του διευθυντής Ματζ Σκουγκ, έρχεται για τέσσερις παραστάσεις στην Αθήνα, στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού (23, 24, 26 και 27/7). Το πρόγραμμά του παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον και αποτελείται από δύο μέρη: την Κοπέλια (1870), το τελευταίο ρομαντικό μπαλέτο χορογραφημένο αρκετά χρόνια μετά την παρακμή αυτού του στυλ, και ένα τρίπτυχο με έργα των Κρίστοφερ Χάμσον (2001), Μαρκ Μόρις (1988) και Κένεθ Μακ Μίλαν (1962). Το ιδιαιτέρως ενδιαφέρον πρόγραμμα αυτής της παράστασης αποτελεί επιλογή του νέου καλλιτεχνικού διευθυντή του ENB Ματζ Σκουγκ.
– Κύριε Σκουγκ, σε τι κατάσταση βρισκόταν το ENB όταν αναλάβατε τα καθήκοντα του καλλιτεχνικού διευθυντή;
«H κατάσταση στο συγκρότημα ήταν εξαιρετική. Οπως είναι φυσικό κυριαρχούσε το στιλ και οι επιλογές του προκατόχου μου, αλλά όλα πήγαιναν πολύ καλά. Είμαστε όμως πολύ διαφορετικοί: εκείνος ήταν χορογράφος που έγινε διευθυντής, εγώ χορευτής. Ηταν φυσικό λοιπόν να ακολουθήσουν κάποιες αλλαγές. Βασικό μέλημά μου είναι αφενός να διευρύνω το ρεπερτόριο και αφετέρου να διατηρήσω ένα πολύ υψηλό επίπεδο στο συγκρότημα. Θέλω να αποκτήσουμε καινούργια έργα, είτε ως παραγγελίες, φτιαγμένα ειδικά για εμάς, είτε να πάρουμε τα δικαιώματα έργων ώστε να μπορούμε να τα χορέψουμε. Είμαστε μια ομάδα ρεπερτορίου και αυτό πρακτικά σημαίνει ότι επαναλαμβάνουμε τα ίδια έργα πολλές φορές. Αυτό μπορεί να κουράσει. Επιθυμία μου είναι να διατηρήσω την ομάδα φρέσκια και ζωντανή».
– Το ENB έχει πολλούς ξένους χορευτές. Αυτό είναι σύμπτωση, μέρος κάποιας πολιτικής του συγκροτήματος ή απλώς δεν υπάρχουν αρκετοί καλοί Βρετανοί χορευτές αυτόν τον καιρό;
«Οχι, καθόλου! Υπάρχουν πολύ καλοί χορευτές. Απλώς σε μία ομάδα όπως του ENB πρέπει να διαλέγεις τους καλύτερους χορευτές. Επιπλέον ο χορός είναι μια τέχνη διεθνής, χωρίς σύνορα. Ολοι ταξιδεύουν, πολλοί επιλέγουν να δουλέψουν σε χώρες διαφορετικές από τον τόπο καταγωγής τους. Για όλους τους παραπάνω λόγους λοιπόν έτυχε να έχουμε πολλούς ξένους χορευτές στο συγκρότημα. Θα πρέπει δε να σας πω ότι στις ακροάσεις που κάνουμε πρώτη μας προτίμηση είναι οι Βρετανοί χορευτές».
– Ποιο είναι το επίπεδο που θέλετε να διατηρήσετε στην ομάδα και πώς προσπαθείτε να το πετύχετε;
«Κατ’ αρχήν χρειαζόμαστε, και έχουμε, εξαιρετικούς χορευτές. Για να διατηρηθεί λοιπόν το επίπεδο της ομάδας δεν υπάρχουν πολλές λύσεις. Απλώς δουλεύουν όλοι πολύ σκληρά και κάνουμε πολλές παραστάσεις. Συνολικά κάθε χρόνο κάνουμε περίπου 200 παραστάσεις».
– Νομίζετε ότι το μπαλέτο περνάει κρίση σήμερα;
«Δεν ξέρω αν θα μπορούσα να πω ότι περνάει κρίση, σίγουρα όμως βρίσκεται σε μια φάση αλλαγών. Θα δούμε τι θα προκύψει».
– Εχετε μεγάλη εμπειρία από συνεργασίες με μεγάλους χορογράφους ως χορευτής και τώρα ως καλλιτεχνικός διευθυντής του ENB. H δουλειά τίνος σας εκφράζει περισσότερο;
«Δεν θα ήθελα να αφήσω κάποιον έξω, άλλωστε όλα εξαρτώνται από την οπτική γωνία από την οποία βλέπεις τα πράγματα. Σίγουρα μου αρέσει πολύ ο Μαρκ Μόρις, έργο του οποίου θα παρουσιάσουμε και στην Αθήνα. Είναι για εμένα ένας εξαιρετικός χορογράφος, είναι σίγουρα ένας καλλιτέχνης που θα βάλει τη σφραγίδα του και στον 21ο αιώνα. Από την άλλη όμως θαυμάζω «ιστορικές» φυσιογνωμίες όπως ο Κένεθ Μακ Μίλαν. Επίσης ο Κίλιαν, ο Κρίστοφερ Μπρους τη δουλειά του οποίου λατρεύω… Αλλά και πάρα πολλοί άλλοι. Πραγματικά δεν θα μπορούσα να πω».
– Πιστεύετε ότι μια ομάδα όπως το ENB θα πρέπει να έχει συγκεκριμένη «αναλογία» κλασικού και πιο σύγχρονου ή νεοκλασικού ρεπερτορίου προκειμένου να επιβιώσει σήμερα;
«Δεν είμαι σίγουρος… Ασφαλώς κάθε κοινό έχει τις δικές του προτιμήσεις. Είναι άλλο το πρόγραμμα που θα φτιάξουμε σε μια περιοδεία μας στη Γερμανία και άλλο στη Βρετανία, επί παραδείγματι. Εξαρτάται λοιπόν από τον τόπο στον οποίο εμφανιζόμαστε. Το να φτιάχνουμε κάθε φορά το πρόγραμμα μιας παράστασης είναι πολύ δύσκολη δουλειά».
– Πώς βλέπετε τη χορευτική σκηνή σήμερα στη Βρετανία και αλλού;
«Βλέπω πολλά ενδιαφέροντα πράγματα, πραγματικά υπάρχουν πολλοί ταλαντούχοι καλλιτέχνες και αυτό είναι εντυπωσιακό και ενθαρρυντικό. Φυσικά τα καλά πράγματα, οι καλές παραστάσεις δεν είναι τόσο πολλές όσες θα ήθελα, αλλά ελπίζω ότι τα πράγματα θα πηγαίνουν όλο και καλύτερα».
– Τι ετοιμάζετε για την επόμενη σεζόν;
«Ετοιμάζουμε ένα καινούργιο έργο, το οποίο θα ανεβάσουμε το φθινόπωρο του 2004, με τίτλο «Επικίνδυνες Σχέσεις»».
– Και η παράσταση στην Αθήνα;
«Κατ’ αρχήν είμαστε ενθουσιασμένοι που θα εμφανιστούμε στο Ηρώδειο. Είναι καταπληκτικό Ωδείο! Θα παρουσιάσουμε την «Κοπέλλια», ένα γνωστό έργο, στην εκδοχή του Ρόναλντ Χάιντ, η οποία είναι αυτό ακριβώς που θα ήθελα να δω από το ανέβασμα ενός μπαλέτου σήμερα. Νομίζω ότι είναι η καλύτερη δυνατή εκδοχή του έργου. Οσον αφορά το τρίπτυχο, το «Διπλό Κοντσέρτο» του Κρίστοφερ Χάμσον είναι ένα νεοκλασικό έργο στο ύφος όμως της εποχής μας· το «Drink to me only with thine eyes» του Μαρκ Μόρις θα είναι μια έκπληξη για το κοινό – είναι ίσως από τα καλύτερα έργα του σπουδαίου αυτού χορογράφου – και η «Ιεροτελεστία της άνοιξης» είναι ένα έργο του Κένεθ Μακ Μίλαν του 1962, το οποίο έχει αντέξει στον χρόνο και έχει αποδείξει την αξία του. Φυσικά για την εποχή ήταν εξαιρετικά πρωτοποριακό, κάτι που δεν ισχύει για εμάς σήμερα, είναι όμως μια σημαντική δουλειά, πολύ ταιριαστή στον χώρο του Ηρωδείου και φυσικά με την πανέμορφη μουσική του Ιγκόρ Στραβίνσκι».
Πρώτοι χορευτές Ακραία ενασχόληση με το «ωραίο»
H σουηδική επιρροή δεν είναι εμφανής μόνο στην Εθνική Αγγλίας του Γκόραν Ερικσον ή στις εκδόσεις για το μάνατζμεντ των επιχειρήσεων. Αποτελεί σχεδόν σήμα κατατεθέν του ENB, αφού ο Ματζ Σκουγκ (καλλιτεχνικός διευθυντής του συγκροτήματος) και ο πρώτος χορευτής Γιαν-Ερικ Βίλκστρεμ είναι Σουηδοί. Με την Ερίνα Τακαχάσι θα ερμηνεύσουν τους βασικούς ρόλους στο «Διπλό Κονσέρτο» του Κρίστοφερ Χάμσον.
– Πόσο εύκολο είναι να περνάτε από το ένα είδος στο άλλο: από το μπαλέτο στο πιο σύγχρονο ιδίωμα χορογράφων όπως ο Μαρκ Μόρις παραδείγματος χάριν;
Ερ. Τακαχάσι: «Εγώ δουλεύω πολύ και μέσα από τις πρόβες προσπαθώ να βρω τρόπους να το κάνω ευκολότερο για μένα».
Γ.E. Βίλκστρεμ: «Για εμένα είναι πάντα σκληρό και δύσκολο, και το να γίνει ευκολότερο εξαρτάται από τη δουλειά και την προσπάθεια. Οταν πριν από τρεις εβδομάδες ξαναπιάσαμε τη χορογραφία του Μαρκ Μόρις ήταν πολύ δύσκολο να προσαρμόσουμε το σώμα μας σε αυτές τις απαιτήσεις. Τα κλασικά έργα είναι πιο κοντά μας».
– Οι χορευτές του μπαλέτου έχουν ευκαιρίες να χορέψουν σύγχρονο ρεπερτόριο;
E.T.: «Οχι, δεν είναι εύκολο κάτι τέτοιο».
Γ.E.B.: «Εξαρτάται από το σύγχρονο ρεπερτόριο που ψάχνεις. Πολλοί χορογράφοι φοβούνται τη δουλειά στις πουέντ, ο Φορσάιθ όμως τις χρησιμοποιεί στα έργα του και είναι υπέροχο. Θα ήθελα πολύ να χορέψω στα έργα του. Επίσης να χορέψω σε έργα του συμπατριώτη μου του Ματς Εκ. Ξέρω όμως ότι είναι δύσκολο γιατί δεν θέλει en dehors (το γύρισμα των ποδιών προς τα έξω) αλλά αναζητά το συναίσθημα. Οι σύγχρονοι χορογράφοι θέλουν φυσικότητα στο σώμα και όχι την ακρίβεια που έχουμε μάθει εμείς. Κάνεις κάτι και σου λένε «ναι καλά, κάπως έτσι». Αλλά τι είναι αυτό το «κάπως έτσι;»»
– Λένε ότι ενδιαφέρεστε πάρα πολύ για την ομορφιά, την αρμονία και τις γραμμές. Τελικώς για την εξωτερική εμφάνιση και όχι για την ουσία του χορού. Αληθεύει αυτό για τους κλασικούς χορευτές;
Γ.E.B.: «Συμφωνώ, έτσι είναι. Μερικές φορές είναι ακραία η ενασχόλησή μας με τις γραμμές και το «ωραίο». Πρέπει να χαλαρώσουμε λίγο. Πρέπει να κοιτάξουμε πίσω, τους χορευτές του 1960 και του 1970 και να δούμε ότι ίσως να μην είχαν τέλειες γραμμές ή en dehors, αλλά το διασκέδαζαν. Εμείς είμαστε ακριβώς το αντίθετο».
– Υπάρχουν «διαχωριστικές γραμμές» ανάμεσα σε εσάς και τους χορευτές του σύγχρονου χορού;
E.T.: «Δεν νομίζω…»
Γ.E.B.: «Ολοι κάνουμε το ίδιο μάθημα, δηλαδή μπαλέτο, κάθε ημέρα πριν από την πρόβα. Αναρωτιέμαι μάλιστα μήπως για αυτούς τα πράγματα είναι πιο δύσκολα, γιατί πρέπει να σπρώχνουν το σώμα τους στα άκρα για να προσαρμοστούν στις ιδιαιτερότητες της δουλειάς κάθε χορογράφου».
Γ.E.B.: «Υπάρχουν πολλές ευκαιρίες. Επιπλέον κάνουμε πολλές παραστάσεις και εξοικειωνόμαστε με τη σκηνή, πράγμα που είναι φανταστικό!»
Το Εθνικό Μπαλέτο της Αγγλίας θα παρουσιάσει στο Ηρώδειο την «Κοπέλια» (23, 24/7) και ένα τρίπτυχο με τα έργα «Διπλό Κοντσέρτο» του Κρίστοφερ Χάμσον, «Drink to me only with thine eyes» του Μαρκ Μόρις και «Ιεροτελεστία της άνοιξης» του Κένεθ Μακ Μίλαν (26, 27/7). Τηλ. 210 3221.459, 210 3232.771, 210 3221.459.
