Ιερά Κείμενα, Απόκρυφα Ευαγγέλια, Καμπαλά, Ταλμούδ, Μισνά, μεσσιανικές απόψεις, ιστορικός Ιησούς, αιρέσεις, ορθολογισμός αλλά και Σταύρωση, Ανάσταση και Ανάληψη του Ιησού Χριστού είναι τα πλέον σημαντικά στοιχεία και γεγονότα που χαρακτήρισαν την πορεία του Θεανθρώπου στη Γη.
Ολα τα παραπάνω ενυπάρχουν στην πρωτότυπη μελέτη Στα ίχνη του Ι.Χ.Θ.Υ.Σ. Αστρονομία, Ιστορία, Φιλοσοφία που παρουσιάζουν οι δύο πανεπιστημιακοί Στράτος Θεοδοσίου και Μάνος Δανέζης από τις εκδόσεις Δίαυλος. Το θέμα, η πλοκή και η παρουσίαση των στοιχείων που συνθέτουν τη δομή της μελέτης αυτής κάνουν το βιβλίο των δύο πανεπιστημιακών εξαιρετικά ενδιαφέρον. Το ενδιαφέρον αυτό γίνεται ακόμη μεγαλύτερο αφού οι συγγραφείς δεν ανήκουν στον χώρο της Θεολογίας και βλέπουν το όλο θέμα από μια διαφορετική οπτική γωνία.
Το βιβλίο ξετυλίγει το νήμα από την αρχή, από την παγανιστική κυριαρχία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και την επικράτηση του χριστιανισμού και, ακολουθώντας τα ίχνη του Ι.Χ.Θ.Υ.Σ., συνδυάζει τις εθνικές με τις ιουδαϊκές και τις θεολογικές με τις επιστημονικές πηγές δίνοντας στον αναγνώστη μια συνθετική άποψη για την ιστορικότητα των γεγονότων του βίου του Ιησού Χριστού. Παρατίθενται επίσης οι κοινωνικές, φιλοσοφικές και επιστημονικές επιρροές οι οποίες διαμόρφωσαν ή στο μέλλον θα συντελέσουν στη διαμόρφωση αυτού που ονομάζουμε χριστιανικό δόγμα.
Αν και η σύγχρονη έρευνα, με τους ορθολογιστές της Δύσης και τους οπαδούς της Σχολής της Τυβίγγης, τάραξε τα νερά προσπαθώντας να απομυθοποιήσει τα θαύματα της χριστιανικής πίστης και να αλλάξει κάποιες απόψεις για τη σπουδαιότητα της εποχής και την ιστορικότητα του προσώπου του Ιησού, τα σωζόμενα κείμενα των ιστορικών της περιόδου και των Πατέρων της Εκκλησίας είναι αυτά που φανερώνουν τους λόγους για τους οποίους αξίζει η ενασχόληση με το θέμα.
Αυτό και έκαναν οι δύο αστρονόμοι-επίκουροι καθηγητές της Αστροφυσικής Στράτος Θεοδοσίου και Μάνος Δανέζης, οι οποίοι για άλλη μία φορά τάραξαν τα νερά παρουσιάζοντας ένα εξαιρετικό βιβλίο. Με μια πρώτη ματιά ίσως θα μπορούσε κανείς να πει ότι το θέμα της μελέτης τους δεν άπτεται των επιστημονικών ενδιαφερόντων τους και η ενασχόλησή τους με αυτό είναι ένα τολμηρό και συνάμα επικίνδυνο εγχείρημα. Οσο όμως διαβάζουμε και εμβαθύνουμε στο θέμα βλέπουμε ότι οι συγγραφείς μέσα από τη σκοπιά του αστρονόμου παρουσιάζουν τις απόψεις τους στο πλαίσιο μιας νέας επιστημονικής αντίληψης για το πώς πρέπει να διαμορφώνονται δυναμικά και εποικοδομητικά οι σχέσεις μεταξύ θετικών επιστημών και θεολογίας.
Στο βιβλίο επιχειρείται μέσα από την έρευνα να παρουσιαστούν τόσο η επιστημονική άποψη όσο και η θεολογική σκέψη, χωρίς τις «αλληλοκαλύψεις» και «αλληλοεπεμβάσεις» που αποδείχθηκαν επιζήμιες για την κατανόηση της ουσίας της διδασκαλίας του Ι.Χ.Θ.Υ.Σ.
Στην εν λόγω μελέτη παρουσιάζονται κείμενα που καλύπτουν τις μεσσιανικές απόψεις τόσο των εθνικών μαντείων όσο και των ιουδαίων προφητών από την Παλαιά Διαθήκη αλλά και κείμενα των Πατέρων της Εκκλησίας όλα από πρωτογενείς πηγές σε μια προσπάθεια να φωτιστεί πληρέστερα η εποχή που έδρασε ο Ιησούς Χριστός. Οι συγγραφείς πραγματεύονται ένα ευρύ φάσμα θεμάτων. Εξαρχής αναζητούνται τα αίτια της εσωτερικής πάλης ανάμεσα στη φθίνουσα εθνική παράδοση και στο ελπιδοφόρο μέλλον που ευαγγελίζεται ο χριστιανισμός με όλες τις κοινωνικές συνέπειές του.
Το όλο έργο των δύο πανεπιστημιακών μάς παρέχει πολύτιμες πληροφορίες για την κοινωνική κατάσταση στους κόλπους της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, την επίδραση της ελληνικής φιλοσοφίας και το πλήθος των ανόμοιων θρησκειών (ισιδισμός, δωδεκάθεο, μιθραϊσμός κ.ά.). Π.χ., η μετάβαση από τον πολυθεϊσμό στον χριστιανισμό εξετάζεται αναλυτικά και εμπεριστατωμένα στο κεφάλαιο της Ανάστασης. Δίνεται ακόμη η αστρονομική ερμηνεία του Αστρου της Βηθλεέμ καθώς και η ανάλυση από αστρονομική σκοπιά των μεγάλων στιγμών του βίου του Θεανθρώπου.
Στη συνέχεια, πολύ προτού ο χριστιανισμός εξαπλωθεί και γίνει επίσημη θρησκεία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, δημιουργούνται τα πρώτα προβλήματα με τις πολλές αιρέσεις που οι συγγραφείς τις παρουσιάζουν μέσα από το κοσμοείδωλό τους. Παρά τις όποιες συμπτώσεις, το βασικό θέμα του βιβλίου περιστρέφεται όχι γύρω από τα ζητήματα πίστης και δόγματος αλλά γύρω από την αστρονομική προσέγγιση του θέματος.
Οι συγγραφείς αναφέρονται κυρίως στις πρωτογενείς πηγές διασταυρώνοντας συνεχώς τις σχετικές πληροφορίες. Αυτό κάνει το έργο τους ιδιαίτερα σημαντικό. Παρουσιάζονται τα αρχαία κείμενα της περιόδου τόσο στο πρωτότυπο όσο και στη νεοελληνική τους μετάφραση και κατά περίπτωση με τον σχετικό σχολιασμό. Τα κείμενα αναφέρονται στους εθνικούς και στους χριστιανούς συγγραφείς με έναν τρόπο που προετοιμάζει αυτόν των μεταγενέστερων συγγραφέων. Οι μεσσιανικές απόψεις, έτσι όπως εκτίθενται, μας παρέχουν πλήθος πληροφοριών για όλους τους μύστες που προηγήθηκαν.
Στη δεδομένη πραγματικότητα των αντικρουόμενων παγανιστικών-εθνικών και χριστιανικών συμφερόντων το βιβλίο αναδεικνύει μέσα από την ενδελεχή μελέτη μια άλλη διάσταση του θέματος Ιησούς Χριστός με βάση τρεις άξονες που καθορίζουν η Αστρονομία, η Ιστορία και η Φιλοσοφία, εξ ου και ο υπότιτλος του βιβλίου.
Το πόνημα αυτό των δύο αστροφυσικών είναι μια μελέτη πέρα από τα καθιερωμένα και τετριμμένα. Το όλο βιβλίο δεν χωρίζεται σε μέρη αφού αποτελεί ένα ενιαίο σύνολο. Κατά τη γνώμη μου, είναι τέσσερα βιβλία σε ένα: η φύση του Αστρου της Βηθλεέμ που σηματοδοτεί τη γέννηση του Ιησού· οι πρώτες αιρέσεις και ο ορθολογισμός της Δύσης, που δείχνουν τις αντιρρητικές απόψεις από τα πρώτα βήματα του χριστιανισμού· η ιστορικότητα του προσώπου του Ιησού, όπου καταγράφονται ενδελεχώς όλα τα στοιχεία που την αποδεικνύουν και τελικά οι αστρονομικές θέσεις για τις μεγάλες στιγμές του βίου του Θεανθρώπου. Είναι ένα βιβλίο ογκώδες και πολύτιμο, σε κάθε περίπτωση «επίκαιρο» και προσιτό, η γλώσσα είναι στρωτή και τα σχετικά θέματα πραγματεύονται επιτυχώς.
Το βιβλίο διαβάζεται ευχάριστα και ο μη ειδικός αναγνώστης θα εντυπωσιαστεί από το πλήθος των αναφορών και θα αισθανθεί ικανοποιημένος από την ανάγνωσή του. Πιθανόν ορισμένοι να διαφωνήσουν με την παράθεση ορισμένων «αιρετικών» στοιχείων ή με κάποιες θέσεις, ιδιαίτερα εκείνες που αναφέρονται στην απόκρυφη Γραμματεία και στα Απόκρυφα-ψευδεπίγραφα Ευαγγέλια. Ως καταστάλαγμα όμως πολυετούς εργασίας των δύο αστροφυσικών και έργο διεθνώς πρωτότυπο το συνιστούμε ανεπιφύλακτα.
Ο κ. Παναγιώτης Νιάρχος είναι αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Φυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών και διευθυντής του Τομέα Αστροφυσικής, Αστρονομίας και Μηχανικής του ιδίου πανεπιστημίου.
