Οι ήρωες του Χανίφ Κιουρέισι μάς είναι οικείοι. Οσο οικείες μπορούν να είναι και οι απιστίες τους. Ξεμυαλισμένοι πενηντάρηδες που ξαναφτιάχνουν τη ζωή τους με κάποια μικρούλα· βιαστικοί μπαμπάδες του Σαββατοκύριακου που καβγαδίζουν με την πρώην γυναίκα τους· αντεραστές που αναμετρούνται μισομεθυσμένοι. Πόσο ευάλωτοι έγιναν οι άνδρες τα τελευταία χρόνια… Πόσο δύσκολο, επίσης, να το παραδεχθούν. Ο Κιουρέισι στα διηγήματα της συλλογής Μεσάνυχτα όλη μέρα προβάλλει τον ευαίσθητο άνδρα, σε μια γκάμα ηλικίας από τα τριάντα-παρά-κάτι ως τα πενήντα-και-κάτι (καταλαβαίνοντας από τα συμφραζόμενα). Είναι λοιπόν οι γιοι των φεμινιστριών, που πήραν χάπι και έκαψαν τα σουτιέν, είναι οι σαραντάρηδες που γαλουχήθηκαν στη θατσερική Αγγλία, είναι οι μεσήλικοι που έχουν συμφιλιωθεί με το σώμα τους. Ο πακιστανικής καταγωγής συγγραφέας πάντοτε προσδιόριζε κοινωνικά τους ήρωές του. Στην παρούσα συλλογή εστιάζει στα χαμηλά και στα μεσαία αστικά στρώματα, χωρίς όμως να αναφέρει τη φυλετική προέλευση, κάτι που κυριάρχησε τόσο στα μυθιστορήματα Black Album και Οικείες απιστίες όσο και στα σενάρια για το Ωραίο μου πλυντήριο και Ο Σάμι και η Ρόζι κάνουν έρωτα.
Η συλλογή Μεσάνυχτα όλη μέρα απαρτίζεται από 10 διηγήματα. Στο εκτενέστερο 50 σελίδων Ξένοι σαν συναντιόμαστε αφηγητής είναι ένας νεαρός ηθοποιός που έχει σχέση με μια παντρεμένη. Κανονίζουν μια εκδρομή αλλά αναπάντεχα πηγαίνει μαζί και ο απατημένος σύζυγος, που έχει γνώση της κατάστασης. Το τρίο παρουσιάζεται σε δύο χρονικές στιγμές, με τον επίλογο να γράφεται στα παρασκήνια του θεάτρου. Στις ιστορίες Τέσσερις μπλε καρέκλες και Κορίτσι ο συγγραφέας επικεντρώνεται στη σημαντική διαφορά της ηλικίας σε ζευγάρια. Αποδεικνύεται ότι αυτή δεν επηρεάζει την τρυφερότητα, παρά τα επιτιμητικά βλέμματα στον δρόμο όταν ο ένας ήρωας δεν μπορεί να κουβαλήσει κάποιο μεγάλο πακέτο. Η έλξη στο Κορίτσι αποδίδεται στις προβληματικές οικογενειακές δομές (με μια μάνα στο φόντο να τρώει ξύλο από τους εφήμερους εραστές και μ’ έναν αυτόχειρα πατέρα). Στις ιστορίες Μεσάνυχτα όλη μέρα και Πρωί στο κοίλωμα της μέρας οι ήρωες περιμένουν παιδί από τις ερωμένες, έχοντας αφήσει όμως εκκρεμότητες στους προηγούμενους γάμους. Οι εκκρεμότητες μπορεί να είναι τα παιδιά που περιμένουν για μια βόλτα στο πάρκο. Ενα μότο του Κιουρέισι, το οποίο επανέρχεται στο διήγημα με τίτλο Η ομπρέλα, με τον πατέρα να έχει το μυαλό του στο βραδινό πάρτι και στο ραντεβού με το καινούργιο «πρόσωπο».
Στο Ετσι ήταν άλλοτε ο αξιοσέβαστος οικογενειάρχης «παρασύρεται» από μια «πρώην» και θυμάται πόσο του άρεσε να τον δένουν με χειροπέδες και να τον χτυπούν. Και ενώ παλιά τού άρεσε να επιδεικνύει τα τραύματα, τώρα φροντίζει να κατεβάσει τα μανίκια για να μη φαίνονται οι μελανιές του. Στο Επιτέλους, μια συνάντηση ο σύζυγος προσκαλεί για ποτό τον εραστή της γυναίκας του για να κάνουν τελικά μια ανώφελη συζήτηση. Το Κι εμείς γλείφουμε πέτρες είναι το μόνο διήγημα της συλλογής με γυναίκα αφηγήτρια. Είναι επίδοξη συγγραφέας που καταφέρνει να συναντήσει κάποια γνωστή και καταξιωμένη πεζογράφο για να γνωρίσει τελικά την απογοήτευση. Η τελευταία ιστορία του τόμου είναι μάλλον εκτός πνεύματος (λόγω σουρεαλιστικών τάσεων) και τιτλοφορείται Το πέος. Ηρωας ο Βρετανός Γκουσγκούνης που βλέπει το μόριό του να αυτονομείται και να παίρνει τους δρόμους. Στυλιστικά είναι σαν να διασκευάζει ο Γουίλ Σελφ ένα απόσπασμα από το Εγώ και αυτός του Αλμπέρτο Μοράβια.
Ο Χανίφ Κιουρέισι μαζί με τον Νικ Χόρνμπι είναι δυνατόν να θεωρηθούν ανανεωτές στο είδος του γραμμικού αναγνώσματος που μπορεί να χαρακτηριστεί «ανδρικό μυθιστόρημα». Λονδρέζικες, ανασφαλείς φιγούρες που παραπατάνε ανάμεσα στο οικογενειακό «πρέπει» και στο εξωσυζυγικό «θέλω». Κοινό χαρακτηριστικό των ηρώων η σεξουαλική μετριοπάθεια, οι κανονικές επιδόσεις, η φυσιολογική ζωή. Δεν είναι σαν τους ήρωες, για παράδειγμα, του Σουρούνη, με τις πριάπειες δυνάμεις. Αυτό που θα μπορούσαμε να του καταλογίσουμε είναι ότι επαναλαμβάνεται. Ολοι κινούνται στις ίδιες παμπ, συναναστρέφονται εκδότες, δημοσιογράφους και ηθοποιούς. Επίσης οι περισσότεροι έχουν αποκτήσει μια οικονομική άνεση που δεν είχαν από τις οικογένειές τους. Συνήθως προσδιορίζονται οι μουσικές προτιμήσεις. Αρκετοί καπνίζουν τσιγαριλίκια ή έχουν δοκιμάσει χημικά ναρκωτικά. Ξέρουμε τι ρούχα φορούν. Οταν έχουν μεγαλώσει, έχουν άσπρες τρίχες. Οχι ότι δεν είναι ωραία τα διηγήματα αλλά μοιάζουν πολύ μεταξύ τους και όλα μαζί παραπέμπουν στις Οικείες απιστίες. Επειδή όμως όλα αυτά φαίνονται πολύ αυτοβιογραφικά, θα περιμένουμε τις αλλαγές στη ζωή του συγγραφέα για να μετατοπίσει και το κέντρο των ενδιαφερόντων του. keza@tovima.gr
