Η δουλειά ήταν σίγουρη. Η μέθοδος απλή: οι ναζί έκλεβαν τον χρυσό και ό,τι πολύτιμο αντικείμενο έβρισκαν από τις χώρες στις οποίες εισέβαλλαν, από τους Εβραίους στα στρατόπεδα συγκέντρωσης και το πουλούσαν στην Ελβετία, η οποία ήταν η μοναδική χώρα που δεχόταν να αγοράσει αυτό το πολύτιμο μέταλλο.
Ως τώρα όμως, είτε λόγω Ψυχρού Πολέμου, είτε λόγω της ουδετερότητάς της και του περιβόητου τραπεζικού απορρήτου, η Ελβετία είχε καταφέρει να μείνει στο απυρόβλητο. Το γκρέμισμα του Τείχους του Βερολίνου προκαλεί όμως μετασεισμικές δονήσεις στα υπόγεια των ελβετικών τραπεζών. Συστήθηκε μια Τριμερής Επιτροπή Χρυσού αποτελούμενη από τη Βρετανία, τη Γαλλία και τις ΗΠΑ, η οποία ανέλαβε την πρωτοβουλία να συγκαλέσει μια διεθνή σύνοδο στο Λονδίνο για την εξέταση του προβλήματος. Στη σύνοδο του Λονδίνου εξετάστηκε μεν το πρόβλημα, αναδείχθηκαν όμως και οι αντιστάσεις των διαφόρων χωρών, αμέσων ή εμμέσων αποδεκτών αυτού του «βρώμικου χρυσού». Τον Απρίλιο στην Ουάσιγκτον έχει συγκληθεί νέα σύνοδος όπου θα εξεταστούν τα δεδομένα και θα γίνει μια πρώτη κατανομή αποζημιώσεων.
Γνώριζαν οι ελβετοί τραπεζίτες την προέλευση του χρυσού; Θα επιστραφούν τα χρήματα και τα έργα τέχνης στους νόμιμους δικαιούχους τους; Ποιες μπορεί να είναι οι πιθανές επιπτώσεις αυτής της διαδικασίας; Ο ελβετός καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης και βουλευτής του Σοσιαλιστικού Κόμματος για την πόλη αυτή Ζαν Ζιγκλέρ (φωτογραφία) αναζήτησε στα αρχεία των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών, που οι ίδιοι οι Αμερικανοί αποφάσισαν επιτέλους να ανοίξουν, απαντήσεις σε αυτά και σε πολλά άλλα ερωτήματα. Καρπός της έρευνάς του αυτής είναι το βιβλίο «La Suisse, l’ or et les morts», που στάθηκε η αφορμή για να αρχίσουμε τη συζήτηση μαζί του.
Το να επιδίδεται κανείς στην τραπεζική έρευνα σε μια χώρα όπως η Ελβετία είναι σαν να σκαλίζει στο στόμα του λύκου;
«Είναι στ’ αλήθεια κάτι πάρα πολύ δύσκολο. Και αυτό επειδή οι τράπεζες κάνουν τα αδύνατα δυνατά για να αποκλείσουν την πρόσβασή σου στα έγγραφά τους. Για καλή μου τύχη όμως οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες ήταν αυτές που εδώ και δύο περίπου χρόνια έχουν αποχαρακτηρίσει τα έγγραφά τους και πρόκειται για ντοκουμέντα που προσφέρουν εξαιρετικής ακρίβειας πληροφορίες, αφού την τελευταία περίοδο του Γ’ Ράιχ τα έγγραφα αυτά είχαν διαρρεύσει στην Ισπανία, στην Πορτογαλία, στη Σουηδία και σε άλλες χώρες από όπου και τα συγκέντρωσαν οι Αμερικανοί μέσω των κατασκόπων τους».
Πώς θα ήταν σήμερα η Ελβετία χωρίς τον χρυσό των ναζί;
«Καλή ερώτηση αυτή… Θα γνωρίζετε ασφαλώς ότι είμαστε σήμερα η δεύτερη πιο πλούσια χώρα του κόσμου, σύμφωνα με το κατά κεφαλήν εισόδημα. Η τεράστια περιουσία που βρίσκεται στα χέρια της ελβετικής τραπεζικής ολιγαρχίας έχει τις ρίζες της σε αυτό το πάρε δώσε με τον Χίτλερ· ξεπλένοντας τον κλεμμένο χρυσό από τους Εβραίους που στοιβάζονταν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Από τότε, και κάνοντας κατάχρηση του τραπεζικού απορρήτου και των ειδικών λογαριασμών, η βάση αυτή πολλαπλασιάστηκε με χρήματα ατόμων όπως ο Μομπούτου, ο Σομόζα, ο Σαντάμ Χουσεΐν κ.ά. Πιστεύω ότι αν οι ελβετικές τράπεζες συνεχίσουν την ίδια τακτική, να μη θέλουν δηλαδή να επιστρέψουν τον κλεμμένο χρυσό στην τριμερή επιτροπή και σε αυτούς στους οποίους πραγματικά ανήκει, τότε θα δημιουργήσουν μια εκρηκτική κατάσταση στις σχέσεις μεταξύ των ΗΠΑ και της Ελβετίας. Δεν θα μπορέσουν να επιβιώσουν από έναν ενδεχόμενο αποκλεισμό τους από το χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης, για παράδειγμα… Είναι μια κατάσταση εξαιρετικά περίπλοκη και πιστεύω ότι υπάρχει ανάγκη βαθιών μετασχηματισμών, όπως η κατάργηση του τραπεζικού απορρήτου, απόλυτης διαφάνειας· θα πρέπει να επέλθει το τέλος ενός συστήματος πλυντηρίου βρώμικου χρήματος. Ετσι μόνο η Ελβετία θα γίνει μια κανονική χώρα, και όχι μια σπηλιά του Αλή Μπαμπά που είναι σήμερα»…
Πιστεύετε ότι η πρόσφατη συγχώνευση μεταξύ των δύο μεγαλύτερων τραπεζών της Ελβετίας μπορεί να έχει κάποια σχέση με την υπόθεση του κλεμμένου χρυσού;
«Αναμφισβήτητα. Εχετε απόλυτο δίκιο να το θέτετε, αφού αποτελεί μια προσπάθεια δημιουργίας ενός πιο ισχυρού μετώπου αντίστασης. Η νέα τράπεζα είναι πλέον η δεύτερη ισχυρότερη τράπεζα του κόσμου. Περιμένουν με αυτόν τον τρόπο να μπορέσουν να αντισταθούν καλύτερα στην επίθεση του αμερικανικού Κογκρέσου»…
Τι συνέβη όμως εκείνον τον περιβόητο Ιούνιο του 1940;
«Η Ελβετία ήταν κυκλωμένη από χώρες που βρίσκονταν υπό την κατοχή του Χίτλερ και του Μουσολίνι. Αυτό είναι ένα γεγονός που υποδηλώνει ότι η κατάσταση στον στρατιωτικό τομέα ήταν πραγματικά απελπιστική. Ο Χίτλερ μπορούσε ανά πάσα στιγμή να καταλάβει την Ελβετία. Ο Χίτλερ όμως μπορεί να ήταν τρελός, δεν ήταν όμως βλάκας για να επιτεθεί κατά των τραπεζιτών του. Καμιά χώρα, καμιά άλλη κεντρική τράπεζα του κόσμου δεν αποδεχόταν τον κλεμμένο χρυσό από τους Εβραίους. Οι μόνες που αποδέχτηκαν να παίξουν αυτόν τον βρώμικο, αλλά εξαιρετικά επικερδή, ρόλο ήταν οι ελβετικές τράπεζες. Ως εκ τούτου η απειλή για την Ελβετία ήταν πρακτικά ανύπαρκτη. Επαιξαν όμως εν γνώσει τους το παιχνίδι του Χίτλερ αποκομίζοντας αμύθητα κέρδη».
Γιατί τότε πέρασαν 50 ολόκληρα χρόνια ώσπου να φτάσουμε σε αυτές τις αποκαλύψεις;
«Υπάρχουν πολλοί λόγοι. Ο πρώτος και ο κυριότερος όμως είναι η περίοδος του Ψυχρού Πολέμου. Η ελβετική τραπεζική ολιγαρχία κατάφερε να επιβιώσει παίρνοντας το μέρος της Δύσης, όπως κατάφεραν να επιβιώσουν δικτατορίες τύπου Φράνκο, για παράδειγμα. Μετά την κατάρρευση όμως της Σοβιετικής Ενωσης και του Τείχους του Βερολίνου, τα πράγματα πήραν εντελώς διαφορετική τροπή, όπως βλέπετε. Αποχαρακτηρίζονται έγγραφα σημαντικότατα που αποδεικνύουν τη διακίνηση χρυσού μεταξύ Γερμανίας και Ελβετίας, η τριμερής επιτροπή που θεωρητικά υπήρχε από το 1945 επανενεργοποιείται και οι αποζημιώσεις διεκδικούνται πλέον με άμεσα αποτελέσματα».
Γράφετε σε κάποιο σημείο ότι η Ελβετία είναι «η χώρα των ενόχων αθώων και των αθώων ενόχων». Τι θέλετε να πείτε με αυτό;
«Πρόκειται για μια φράση του σπουδαίου δραματουργού Ντίρενματ, η οποία πιστεύω ότι χαρακτηρίζει ψυχολογικά με εξαιρετική ακρίβεια την ελβετική διευθύνουσα τάξη. Είναι ένοχοι αλλά θεωρούν τους εαυτούς τους αθώους. Αντικειμενικά έχουν διαπράξει ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα, αλλά θέλουν να παριστάνουν τους ουδέτερους. Αποδέχονται τον Χίτλερ σαν οποιονδήποτε άλλο πελάτη, παραγνωρίζοντας τα εγκλήματά του κατά της ανθρωπότητας. Από την άλλη πλευρά, αν αποδεχτεί κανείς αυτή την ουδετερότητα ως αξία, είναι αθώοι οι οποίοι ξέρουν όμως ότι είναι ένοχοι, σαν καλοί καλβινιστές που είναι».
Θα λέγατε ότι έτσι αισθάνονται όλοι ή οι περισσότεροι Ελβετοί;
«Οχι! Καθόλου! Το αντίθετο μάλιστα! Ο ελβετικός λαός έζησε για χρόνια στο σκοτάδι της κατευθυνόμενης πληροφόρησης και της σκληρής λογοκρισίας που επιβαλλόταν στα μέσα επικοινωνίας από τη διευθύνουσα τάξη. Η καλύτερη απόδειξη αυτού είναι η απεγνωσμένη προσπάθεια που καταβάλλει η ίδια αυτή τάξη σήμερα προκειμένου να ξεγελάσει, να κερδίσει χρόνο και να παραπλανήσει ότι τάχα αυτοί δεν ήξεραν».
Η σημερινή διεκδίκηση εκ μέρους των διεθνών οργανώσεων των Εβραίων και της τριμερούς επιτροπής είναι απλώς και μόνο μια χρηματική διεκδίκηση ή υπάρχει και κάτι άλλο;
«Κατά κύριο λόγο υπάρχει η διεκδίκηση της ιστορικής αλήθειας και της ηθικής της ανθρωπότητας. Για μένα είναι εξαιρετικά σημαντικό ένας λαός να ανακτά την ιστορική του μνήμη. Αυτό είναι που έχει ανάγκη σήμερα η Ελβετία και νομίζω ότι προς αυτή την κατεύθυνση οδεύουμε. Το οικονομικό μέρος είναι και αυτό πολύ σημαντικό, αλλά δεν νομίζω ότι προέχει σε αυτή την περίπτωση».
Γράφετε σε κάποια στιγμή ότι «το να ζει κανείς σημαίνει να θυμάται». Θα είχε την ίδια ισχύ η φράση αν στη θέση του ρήματος «ζει» τοποθετούσαμε το ρήμα «πληρώνει»;
«Α! Αυτή είναι μια πολύ λεπτή ερώτηση! Σήμερα στην Ελβετία υπάρχει ένας ισχυρός αντισημιτισμός. Πρότεινα στο κοινοβούλιο την κατάργηση του τραπεζικού απορρήτου. Η τεράστια πλειοψηφία των συναδέλφων μου καταψήφισε την πρόταση αυτή. Ακόμη και οι συνάδελφοι του κόμματός μου! Το επιχείρημα, όχι ανοιχτά αλλά υπόγεια, είναι ότι «αυτοί οι Εβραίοι θέλουν να μας φάνε τα λεφτά». Η Παγκόσμια Οργάνωση των Εβραίων κέρδισε τις μάχες στα διεθνή δικαστήρια και έχει το δίκαιο με το μέρος της. Τα χρήματα είναι η συγκεκριμενοποίηση της δικαιοσύνης που πρέπει επιτέλους να αποδοθεί. Το σκανδαλώδες είναι το αντίστροφο! Το να αρνούνται δηλαδή οι ελβετικές τράπεζες να επιστρέψουν τα χρήματα στους κληρονόμους των ανθρώπων που εξοντώθηκαν στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης. Εφτασαν σε τέτοια επίπεδα κυνισμού ώστε ζητούσαν πιστοποιητικά θανάτου από τα κρεματόρια του Αουσβιτς»!
Επειδή υπάρχει μια σύγχυση πάνω σε αυτό, για τι ποσότητα χρημάτων μιλάμε ακριβώς;
«Ο κλεμμένος χρυσός των ναζί αντιστοιχεί σε πάνω από 70 δισ. δολάρια. Υπάρχουν όμως πολλά ακόμη δισεκατομμύρια δολάρια κρυμμένα σε διάφορους μυστικούς λογαριασμούς. Η έρευνα βρίσκεται ακόμη στην αρχή, αφού δεν μιλάμε μόνο για χρήματα σε ρευστό. Μιλάμε και για κλεμμένα έργα τέχνης που εκτίθενται σήμερα σε διάφορα μουσεία στον κόσμο, όπως στο Τίσεν, για παράδειγμα. Εργα τέχνης που εκλάπησαν από τους ναζί, πουλήθηκαν στη συνέχεια σε γκαλερίστες σε όλη την Ευρώπη και δι’ αυτών διασκορπίστηκαν στα μουσεία όλου του κόσμου. Σε ποιον ανήκουν αυτοί οι πίνακες, αυτά τα γλυπτά, αυτά τα χειρόγραφα; Τον Απρίλιο στην Ουάσιγκτον θα πραγματοποιηθεί μια νέα παγκόσμια σύνοδος όπου θα εξεταστούν τα θέματα αυτά αναλυτικά και ελπίζω να αποδοθούν τα του Καίσαρος τω Καίσαρι. Οπως βλέπετε, είμαστε ακόμη στην αρχή της αρχής».
Πώς είδατε τη σύνοδο που πραγματοποιήθηκε στο Λονδίνο;
«Την είδα διαφορετικά από τον παγκόσμιο Τύπο, στον οποίο φάνηκε πολύ χλιαρή. Δεν θα πρέπει να λησμονούμε ότι ήταν η πρώτη φορά που καλούνταν σε μια σύνοδο οργανωμένη από τους Βρετανούς και τους Αμερικανούς όλες οι χώρες που πιθανόν να υπήρξαν αποδέκτες του χρυσού των ναζί. Αυτές οι χώρες ερευνούν τα αρχεία τους πλην εξαιρέσεων, όπως το Βατικανό και αυτό είναι μια τεράστια πρόοδος μπροστά στη σιωπή όλων αυτών των χρόνων που πέρασαν».
Υπάρχει η εντύπωση ότι οι περισσότερες χώρες θέλουν να αποφύγουν να πιουν το πικρό ποτήρι των αποζημιώσεων…
«Υπάρχει μια πραγματικότητα. Μετά τον τερματισμό του πολέμου, ένα μέρος από αυτόν τον χρυσό και τα έργα τέχνης μοιράστηκαν εν είδει πολεμικών αποζημιώσεων μεταξύ των νικητών του πολέμου. Τα περισσότερα όμως από αυτά ήταν κλεμμένα! Ολες οι χώρες όμως τα αποδέχθηκαν, με συνέπεια σήμερα να δημιουργείται ένα ακόμη πρόβλημα απόδοσής τους».
Το πρόβλημα φαίνεται να είναι αρκετά περίπλοκο. Τι σας κάνει να είστε αισιόδοξος ότι θα λυθεί τελικά αυτός ο γόρδιος δεσμός;
«Δεν ξέρω αν θα καταφέρει να επιλυθεί συνολικά το πρόβλημα. Είμαι όμως βέβαιος ότι ο χρυσός που υπάρχει στα υπόγεια των τραπεζών της Ισπανίας, της Πορτογαλίας, της Τουρκίας ή της Ρουμανίας θα αποδοθεί τελικά στους δικαιούχους του μέσω του Παγκόσμιου Συμβουλίου των Εβραίων που έχει την εξουσιοδότηση να τους αντιπροσωπεύει. Είμαι αισιόδοξος επειδή η ιστορική αλήθεια και η δικαιοσύνη αργούν, αλλά έρχεται πάντα η ώρα της απόδοσής τους».
