Ο Αχιλλέας Δρούγκας, ο λαμπρός χαράκτης και ζωγράφος, ήταν η ιδανική επιλογή για να φιλοτεχνήσει το επετειακό αφιέρωμα του εφετινού ημερολογίου της ΑΓΕΤ στο κορυφαίο γεγονός των Ολυμπιακών Αγώνων και στον επαναπατρισμό τους στην Ελλάδα. Γιατί ο Αχιλλέας Δρούγκας είναι κλασικός. Και είναι κλασικός γιατί πρώτα απ’ όλα έχει επιλέξει και κατακτήσει, όχι εύκολα φαντάζομαι, τον δικό του προσωπικό χρόνο. Ενα χρόνο αταλάντευτης γαλήνης, μακριά από τον φρενήρη ρυθμό της εποχής μας. Αυτή την αμάραντη αίσθηση αιωνιότητας μεταδίδουν και οι εικόνες του.
Ιδανικοί τόποι μνήμης είναι τα έργα του Αχιλλέα Δρούγκα. Γιατί η μνήμη ευδοκιμεί και ανθίζει μέσα στη γαλήνη, στη σιωπή, στην ενατένιση. Ο κλασικός καλλιτέχνης δεν αγαπά την κορυφαία στιγμή της δράσης, δεν αιχμαλωτίζει την εκρηκτική συμπύκνωση του χρόνου, την αγωνία, την ένταση και την έκστασή της. Οπως ο γλύπτης και ο τραγικός ποιητής των κλασικών χρόνων, ο ζωγράφος στοχάζεται πάνω στα ηθικά σύνδρομα της δράσης: στη δραματική αυτοσυγκέντρωση της αναμονής, στη στοχαστική αναπόληση του αγώνα, στη γλυκιά επίγευση του έρωτα ή της νίκης.
Ο ουτοπικός χρόνος
Γιατί όμως ο Αχιλλέας Δρούγκας επινόησε αυτόν τον «ουτοπικό» χρόνο για να μπορέσει να φιλοτεχνήσει απερίσπαστος το έργο του; Γιατί ένα κλασικό έργο απαιτεί και προϋποθέτει απέραντο χρόνο. H τεχνική τελειότητα των έργων του Αχιλλέα έχει κατακτηθεί με μακρά άσκηση, με πειθαρχία, με προσεκτική και περιπαθή μελέτη των κλασικών προτύπων της ζωγραφικής. H ακρίβεια στο σχέδιο, η ζυγισμένη σύνθεση, η αβρή κίνηση του πινέλου δεν επιτρέπουν ούτε βιασύνη ούτε προχειρότητα. Ολα είναι τελεσίδικα σαν πεπρωμένο, όπως στη χαρακτική, την άλλη τέχνη που θεραπεύει ο καλλιτέχνης. Εκεί το καλέμι «πληγώνει», χαράζει το υλικό χωρίς περιθώριο μεταμέλειας. H ασκητική προπαιδεία της χαρακτικής άφησε το αχνάρι της στο ύφος του ζωγράφου.
Ο κόσμος του Αχιλλέα Δρούγκα, ο κόσμος της ζωγραφικής του, είναι διαυγής, αιχμηρός και πάμφωτος. Καταυγάζεται από τον έλληνα θεό του φωτός, τον Απόλλωνα, που δεν αφήνει τίποτε κρυπτόν υπό τον ήλιον. Ολα, σχήματα και μορφές, γράφονται με καθαρότητα και αλαφράδα. Πουθενά μαυρίλα, πουθενά σκιά απειλητική και φόβος θανάτου. Ολα στη ζωγραφική του Αχιλλέα είναι φως, φως και χρώματα ιριδίζοντα και σκιές ανάλαφρες, μενεξελιές και γαλάζιες.
Ο Αχιλλέας Δρούγκας δεν είναι μόνο στη ζωγραφική του κλασικός. Το ύφος της ζωής του, το σπίτι του, τα έπιπλα και τα σκεύη που τον περιβάλλουν έχουν όλα τη σφραγίδα του κλασικού. Ποιος άλλος λοιπόν θα μπορούσε να χαράξει στο μάρμαρο την ανεξίτηλη μνήμη των Αγώνων που εμψύχωσαν, φώτισαν και σφυρηλάτησαν την ελληνική συνείδηση επί τόσους αιώνες;
Το ολυμπιακό ιδεώδες, το πνεύμα και το σώμα σε αρμονική σύζευξη, η λατρεία της ομορφιάς, «ήβης αγλαόν άνθος», στην πιο ακμαία στιγμή της, στην πιο καθαρή της έκφραση, αυτό είναι το θέμα που αιχμαλώτισαν με απαράμιλλη χάρη τα έργα που κοσμούν το εφετινό επετειακό ημερολόγιο. Την πρώτη ύλη για τα σύμβολα που όφειλε να επιλέξει ο Αχιλλέας Δρούγκας τη βρήκε ήδη έτοιμη στα προγενέστερα έργα του: σπαράγματα από αρχαίες επιγραφές, στεφάνια δάφνης ή και ελιάς άλλοτε χλωρά, άλλοτε χρυσά κτερίσματα από τάφους αρχαίων αθλητών, γαλάζιες κορδέλες που ξετυλίγουν το αραβούργημά τους πάνω στη ζωγραφική επιφάνεια. Ανάγλυφα από κλασικές στήλες με αθλητές, παραστάσεις από αρχαία αγγεία με αγωνίσματα. Και πλάι, ενίοτε μια παραπομπή στους σύγχρονους αγώνες, με ένα αθλητικό εξάρτημα, με μια μπάλα.
Ο αβαθής χώρος
Ο χώρος στους πίνακες του Αχιλλέα είναι πάντοτε αβαθής, γιατί ο κλασικός δεν αγαπά τα προοπτικά τεχνάσματα. H ψευδαίσθηση εδώ περιορίζεται στην αληθοφάνεια. Στην απόλαυση του ματιού που ψηλαφεί απτικά την υφή των πραγμάτων: τη φιλντισένια «σάρκα» του μαρμάρου, τη στίλβη της δάφνης, τα κρουστά φύλλα της ελιάς, τη διαφάνεια του νερού, τις αστραπές του φωτός πάνω στους κυματισμούς μιας μεταξωτής ταινίας. Την αλχημεία της υφής, μια από τις μεγάλες κατακτήσεις της τεχνικής της ελαιογραφίας, ο Αχιλλέας Δρούγκας τη διδάχτηκε από τους μεγάλους δασκάλους της Αναγέννησης, ιδιαίτερα τους Φλαμανδούς. Οι λαζούρες, οι ανακλάσεις, τα αντιφεγγίσματα, οι λάμψεις επιτρέπουν στον ζωγράφο να αποδώσει την υλική υπόσταση των πραγμάτων, να τους χαρίσει τη ζωντάνια της αληθινής παρουσίας.
Ο Αχιλλέας Δρούγκας επιλέγει εδώ μια περιορισμένη κλίμακα χρωμάτων. Τα θερμά ιριδίζοντα γκρίζα του μαρμάρου, η χρυσή ώχρα της πέτρας, ο πορτοκαλόχρωμος κάμπος μιας μελανόμορφης αγγειογραφίας ζευγαρώνουν με τα χλωρά πράσινα της δάφνης, τα γκριζοπράσινα της ελιάς, τα γαλάζια μιας κορδέλας. Κλίμακα αυστηρή, ταιριαστή με το θέμα, σε τέλεια αρμονία με το κλασικό ύφος του ζωγράφου.
Το επετειακό ημερολόγιο της ΑΓΕΤ κατάφερε μέσα από τη ζωγραφική του Αχιλλέα Δρούγκα να ξαναδώσει στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 το αρχαίο τους άρωμα. Ατενίζοντας αυτά τα έργα είναι σαν να αφουγκραζόμαστε τον μακρινό απόηχο από τους Ολυμπιόνικους του Πινδάρου.
* Το Ημερολόγιο 2004 της ΑΓΕΤ «Ηρακλής» θα κυκλοφορήσει τις προσεχείς ημέρες.
H κυρία Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα είναι καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης, διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης.
