Μερικά χρόνια νωρίτερα ένας έλληνας τελειόφοιτος του Χάρβαρντ επέστρεφε στην πατρίδα του με σκοπό να διεκδικήσει μια επιτελική θέση σε μεγάλο κρατικό οργανισμό. Παρ’ ότι όμως το πτυχίο του κατατέθηκε επισήμως και ο ίδιος θεωρούσε ότι το «εισιτήριό» του είχε καθαρά τυπωμένες στην άκρη του τις λέξεις «πρώτη θέση», πολύ σύντομα βρέθηκε αντιμέτωπος με μια πολύ απλή αλλά εξαιρετικής σημασίας ερώτηση: «Απολυτήριο λυκείου έχετε;».
Η εξομοίωση του απολυτηρίου του Ενιαίου Λυκείου με το Διεθνές Απολυτήριο που θεσπίστηκε με το τελευταίο νομοσχέδιο για την Ειδική Αγωγή του υπουργείου Παιδείας είναι αλήθεια ότι προκάλεσε αντιφατικές αντιδράσεις. Πλήρη αποδοχή από τη μία πλευρά με το επιχείρημα ότι τα παιδιά που προετοιμάζονται για να παρακολουθήσουν μεγάλα διεθνή πανεπιστήμια ακολουθώντας το πρόγραμμα του Διεθνούς Απολυτηρίου δεν γίνεται να μην έχουν ισότιμο απολυτήριο με εκείνο των δημόσιων σχολείων. Αντίδραση από την άλλη με το επιχείρημα ότι δεν γίνεται να εξομοιώνεται το απολυτήριο του «σκληρού» πλέον Ενιαίου Λυκείου με το απολυτήριο ενός διεθνούς ιδιωτικού οργανισμού (International Baccalaureat Organisation, με έδρα τη Γενεύη) που δεν υπόκειται σε κανέναν κρατικό έλεγχο, γιατί απλά δεν συμμετέχουν Ελληνες στην επιτροπή διοίκησής του. Ο Οργανισμός του Διεθνούς Απολυτηρίου διοικείται από μια Μόνιμη Σύνοδο στην οποία συμμετέχουν εκπρόσωποι κυβερνήσεων από τις χώρες όπου λειτουργούν τμήματά του, αλλά η Ελλάδα δεν έχει στείλει δικό της εκπρόσωπο.
Το ερώτημα που ακολουθεί βέβαια είναι ένα: Τι ακριβώς είναι το Διεθνές Απολυτήριο; Κατ’ αρχήν πρέπει να διαχωρισθεί από το γαλλικό Baccalaureat, το οποίο είναι απλά το αντίστοιχο απολυτήριο που δίνουν τα γαλλικά σχολεία (πρότυπο φυσικά, αλλά «ιδιαίτερο χαρακτηριστικό» μόνο του γαλλικού κράτους).
* Η διεθνής παιδεία
Το Διεθνές Απολυτήριο προωθήθηκε επί υπουργίας Γιώργου Παπανδρέου το 1995 με εισηγητή τον καθηγητή Αλέξη Δημαρά και η λειτουργία του συνεχίζεται σήμερα με αυξητικές τάσεις αλλά και διπλασιασμό των μαθητών του. Ως σήμερα προσφέρουν το πρόγραμμά του έξι ιδιωτικά σχολεία και ένα αμερικανικό, στο οποίο φοιτούν και λίγα ελληνόπουλα. Τον επόμενο χρόνο αναμένεται να λειτουργήσει και σε ένα αγγλικό σχολείο που ουσιαστικά βρίσκεται κάτω από τη «στέγη» της βρετανικής πρεσβείας. Διεθνώς το πρόγραμμα του ΙΒ άρχισε να εφαρμόζεται στα τέλη της δεκαετίας του ’60 με στόχο να προσφέρει μια διεθνή παιδεία η οποία να αναγνωρίζεται από πανεπιστήμια και ακαδημαϊκά ιδρύματα σε όλο τον κόσμο. Οι μαθητές του Διεθνούς Απολυτηρίου, δηλαδή, ουσιαστικά προετοιμάζονται για να παρακολουθήσουν το πρόγραμμα μεγάλων πανεπιστημίων του εξωτερικού, όπως η Σορβόννη, η Οξφόρδη, το Κέιμπριτζ, το Χάρβαρντ κ.ά. Οι μαθητές του θέλουν όμως να αποκτήσουν την ισοτιμία με το απολυτήριο των δημοσίων σχολείων για να μπορέσουν να αποκτήσουν όλα τα νόμιμα δικαιώματα του κατόχου απολυτηρίου του λυκείου στην περίπτωση που δεν ακολουθήσουν την οδό των σπουδών στο εξωτερικό. Αν θελήσουν βέβαια να μπουν στα ελληνικά πανεπιστήμια, σύμφωνα με τις διατάξεις του νέου νόμου Αρσένη, θα πρέπει να δώσουν εξετάσεις στα μαθήματα της Γ’ λυκείου του Ενιαίου Λυκείου. Σήμερα περίπου 700 σχολεία σε 90 χώρες εφαρμόζουν το ΙΒ.
Κάθε παιδί που εντάσσεται στο πρόγραμμα του Διεθνούς Απολυτηρίου οφείλει να παρακολουθήσει έξι μαθήματα και να συγγράψει μια εργασία 4.000 λέξεων στο τέλος της φοίτησής του με θέμα κάποιο γνωστικό αντικείμενο της προτίμησής του. Πρέπει όμως να παρακολουθήσει και ένα μάθημα (θεωρία της γνώσης) που είναι φιλοσοφικού χαρακτήρα και διδάσκεται ως μέρος του συνολικού προγράμματος και όχι ως ξεχωριστό γνωστικό αντικείμενο. Παράλληλα πρέπει να μετέχει υποχρεωτικά σε δραστηριότητες κοινωνικοεκπαιδευτικού χαρακτήρα. Τα έξι μαθήματα που διδάσκονται ανήκουν σε έξι κύκλους, από τους οποίους πρέπει να γίνει υποχρεωτική επιλογή ενός ή περισσοτέρων μαθημάτων.
Την περυσινή χρονιά παρακολούθησαν το Α’ και το Β’ έτος του προγράμματος του ΙΒ των ιδιωτικών σχολείων που το προσφέρουν 520 μαθητές και εφέτος αναμένεται να αποφοιτήσουν πάνω από 600. Το κεντρικό ΙΒ βέβαια δεν συνδέεται άμεσα με τις πανεπιστημιακές σπουδές κάθε χώρας, όπως συνδέονται π.χ. τίτλοι όπως οι GCE, SAT, ΑΡ. Οπως είναι φυσικό, τα παραρτήματα του Διεθνούς Απολυτηρίου σε διάφορες χώρες λειτουργούν με άδεια από το κεντρικό ΙΒ που ελέγχει και εποπτεύει μαθήματα, εξετάσεις και προσόντα μαθητών. Τα θέματα των εξετάσεων έρχονται από το εξεταστικό κέντρο για τα αγγλόφωνα ΙΒ έναν μήνα πριν από τις εξετάσεις, το οποίο και εδρεύει στο Κάρντιφ της Αγγλίας. Εκεί γίνεται και η βαθμολογία των γραπτών.
* Τα δημόσια ΙΒ
Στον νόμο παρέχεται δυνατότητα σύμφωνα με την οποία μπορούν να ιδρυθούν και δημόσια ΙΒ, η ελληνική πολιτεία δηλαδή μπορεί να εκχωρήσει το πρόγραμμα μαθημάτων, το περιεχόμενό του, την εποπτεία και τη βαθμολόγηση στο εξεταστικό κέντρο του ΙΒ της Γενεύης ή του Κάρντιφ. Δημόσια ΙΒ λειτουργούν ήδη στη Γαλλία, στη Γερμανία, στη Δανία, στην Ισπανία, στη Βρετανία, στην Ολλανδία, στη Σουηδία και στη Φινλανδία. Στις ευρωπαϊκές χώρες όπου το ΙΒ συνδέεται με την τριτοβάθμια εκπαίδευσή τους, όπως γίνεται τώρα στην Ελλάδα, έχουν προηγηθεί σχετικές διακρατικές συμβάσεις και συμφωνίες.
Στη χώρα μας πάντως εκφράζονται και αντιρρήσεις για τη λειτουργία του ΙΒ από τους εκπροσώπους των εκπαιδευτικών στα δημόσια και στα ιδιωτικά σχολεία που καταγγέλλουν ότι το ελληνικό ΙΒ είναι ουσιαστικά ένα «ξενόγλωσσο φροντιστήριο για την εισαγωγή στα αγγλόφωνα πανεπιστήμια» και τίθενται θέματα αξιοπιστίας και εγκυρότητας των τίτλων τους.
