Ο γάλλος διπλωμάτης Σαρλ-Μορίς ντε Ταλεϊράν-Περιγκόρ, πρίγκιπας του Μπενεβέντο, γνωστότερος στα ελληνικά ως Ταλεϊράνδος, γεννήθηκε στο Παρίσι και ανήκε σε οικογένεια της ανώτατης αριστοκρατίας, αν και όχι πλούσια. H χωλότητά του από το ένα πόδι δεν είναι εξακριβωμένο αν οφειλόταν σε ατύχημα κατά την παιδική ηλικία ή αν ήταν ελάττωμα εκ γενετής. Πάντως απέκλεισε τον Ταλεϊράνδο από το στρατιωτικό στάδιο, για το οποίο τον προόριζε η οικογενειακή παράδοση, και τον υποχρέωσε, παρά την εγνωσμένη ασέβειά του, να ακολουθήσει εκκλησιαστική σταδιοδρομία: το 1789 ο βασιλιάς Λουδοβίκος ΙΣΤ½ τον έκανε επίσκοπο του Οτέν.
Τον Μάιο του ίδιου χρόνου συνήλθε στις Βερσαλλίες η συνέλευση των Γενικών Τάξεων, είδος κοινοβουλίου στο οποίο συμμετείχαν εκπρόσωποι των τριών τάξεων, ευγενών, κλήρου και κοινών θνητών. H συνέλευση δεν άργησε να μετατραπεί σε επανάσταση και ο Ταλεϊράνδος, αν και βρισκόταν εκεί ως αντιπρόσωπος του κλήρου, συντάχθηκε με τους επαναστάτες. Πρότεινε την απαλλοτρίωση της εκκλησιαστικής περιουσίας από το κράτος και την υπαγωγή τού κλήρου στο κράτος. Το 1791 ο Πάπας τον αφόρισε.
To 1792 η Εθνοσυνέλευση έστειλε τον Ταλεϊράνδο σε αποστολή στο Λονδίνο για να εξασφαλίσει την ουδετερότητα της Αγγλίας. Αλλά η ακραία πορεία που ήδη ακολουθούσε η Γαλλική Επανάσταση προκαλούσε πλέον τον φόβο και το μίσος της αγγλικής άρχουσας τάξης, και έτσι η αποστολή τού Ταλεϊράνδου κατέληξε σε αποτυχία.
Σε Αγγλία και ΗΠΑ
H τροπή της Επανάστασης δεν θορύβησε μόνο τους συντηρητικούς Αγγλους. Τα πράγματα στη Γαλλία μετά την κατάργηση της μοναρχίας, το 1792, έγιναν επικίνδυνα και για τον ίδιο τον Ταλεϊράνδο, οπαδό της συνταγματικής μοναρχίας και των ειρηνικών λύσεων. Ο Ταλεϊράνδος λοιπόν κατόρθωσε να προμηθευτεί διαβατήριο και διέφυγε στην Αγγλία. Εκεί τον βρήκε η καρατόμηση του Λουδοβίκου ΙΣΤ’, το 1793, η οποία τον κατέστησε ανεπιθύμητο στους Αγγλους, και έτσι ο Ταλεϊράνδος, το 1794, μετανάστευσε στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Εναν χρόνο αργότερα στη Γαλλία εγκαθιδρύθηκε το Διευθυντήριο, η νέα μορφή άσκησης της εξουσίας, διαβόητο για την ανικανότητα και τη διαφθορά του. Ο Ταλεϊράνδος περίμενε έναν ακόμη χρόνο στην ασφάλεια των ΗΠΑ, κερδοσκοπώντας μάλιστα και ξαναχτίζοντας την περιουσία του, ώσπου να του δοθεί η σχετική άδεια από τις γαλλικές αρχές, και το 1796 επέστρεψε στο Παρίσι. Εκεί τον περίμενε μια έδρα στο Εθνικό Ιδρυμα, με το οποίο η Επανάσταση είχε αντικαταστήσει τα πνευματικά ιδρύματα του παρελθόντος, μεταξύ των οποίων και η Γαλλική Ακαδημία, καθώς και η θέση του υπουργού των Εξωτερικών, στην οποία ο Ταλεϊράνδος εγκαταστάθηκε το 1797.
Ως υπουργός των Εξωτερικών ο Ταλεϊράνδος επικύρωσε τη συνθήκη του Κάμπο Φόρμιο, επιστέγασμα των στρατιωτικών επιτυχιών του Ναπολέοντα επί της Αυστρίας, επιχείρηση που του απέφερε πάνω από ένα εκατομμύριο φράγκα από δωροδοκίες. Ως υποκινητής της αποτυχημένης εκστρατείας του Ναπολέοντα στην Αίγυπτο, το 1798, και λόγω του σκανδάλου που ξέσπασε όταν ζήτησε από αμερικανούς διπλωμάτες υπέρογκο χρηματικό ποσό για δωροδοκία, ο Ταλεϊράνδος παραιτήθηκε το 1799. Είχε ήδη συγκεντρώσει τεράστια ποσά τα οποία τοποθέτησε στο εξωτερικό.
Το άστρο του Ναπολέοντα
Τον Νοέμβριο του 1799, με το πραξικόπημά του της 18ης Μπρυμέρ (κατά το επαναστατικό ημερολόγιο), ο Ναπολέων ανέτρεψε το Διευθυντήριο και εγκατέστησε το καθεστώς της υπατείας. Εκτοτε οΤαλεϊράνδος συνέδεσε την τύχη του με το άστρο του Ναπολέοντα, για όσο διάστημα, εννοείται, αυτό ακολουθούσε ανοδική τροχιά. Εγινε πάλι υπουργός των Εξωτερικών και συγκέντρωσε τις προσπάθειές του στην κατάπαυση των πολέμων πετυχαίνοντας να εξασφαλίσει για ένα διάστημα την ειρήνευση της Ευρώπης. Βοήθησε αποφασιστικά τον Ναπολέοντα να πραγματοποιήσει τα σχέδιά του τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Μεταξύ άλλων συνέβαλε στη σύναψη συμφωνίας ανάμεσα στον Ναπολέοντα και στον Πάπα Πίο Z’ (Κονκορδάτο του 1801), από τους όρους της οποίας επωφελήθηκε και ο ίδιος για να παντρευτεί επιτέλους τη διαζευγμένη ερωμένη του. Ο Ναπολέων, όταν στέφθηκε αυτοκράτορας, το 1804, αντάμειψε τον Ταλεϊράνδο διορίζοντάς τον στην επίζηλη θέση του αρχικαγκελάριου, η οποία του απέφερε ετήσιο εισόδημα μισού εκατομμυρίου φράγκων, και απονέμοντάς του, το 1806, τον τίτλο του πρίγκιπα του Μπενεβέντο.
Την εποχή αυτή ο Ναπολέων άρχισε όλο και λιγότερο να ενωτίζεται τις προσεκτικές συμβουλές του Ταλεϊράνδου και το χάσμα ανάμεσά τους διευρυνόταν καθώς ο Ταλεϊράνδος προσπαθούσε χωρίς επιτυχία να συγκρατήσει τις υπέρμετρες φιλοδοξίες του Ναπολέοντα. Παρ’ όλα όσα υποστήριζαν οι εχθροί του (ιδίως ο καταχθόνιος υπουργός Ασφαλείας Ιωσήφ Φουσέ), ο Ταλεϊράνδος δεν φαίνεται να πήρε ενεργό μέρος στο αποτρόπαιο έγκλημα της απαγωγής και θανάτωσης του δούκα ντ’ Ανγκιέν, για τον οποίο λεγόταν ότι σχεδίαζε να δολοφονήσει τον Ναπολέοντα.
Το 1807 ο Ταλεϊράνδος παραιτήθηκε, αν και παρέμεινε στον κύκλο του Ναπολέοντα, τον οποίο εξακολούθησε να συμβουλεύει. Πεπεισμένος ότι για την εξασφάλιση της ισορροπίας στην Ευρώπη ήταν απαραίτητη η παρουσία ισχυρής Αυστρίας, ο Ταλεϊράνδος, στο Συνέδριο της Ερφούρτης, το 1808, όπου συνόδευε τον Ναπολέοντα, ήρθε σε μυστική συνεννόηση με τον Τσάρο της Ρωσίας Αλέξανδρο A’ πείθοντάς τον να ματαιώσει τα σχέδια του Ναπολέοντα εναντίον της Αυστρίας. Από την άλλη ο Ταλεϊράνδος συνέργησε ώστε το 1810 να γίνει ο γάμος του Ναπολέοντα με τη Μαρία Λουίζα, κόρη του Αυτοκράτορα της Αυστρίας Φραγκίσκου A’.
Με την επίθεση του Ναπολέοντα κατά της Ρωσίας, το 1812, ο Ταλεϊράνδος απομακρύνθηκε οριστικά από τον Αυτοκράτορα.
Οταν οι εχθροί του Ναπολέοντα, μετά την παραίτησή του, μπήκαν στο Παρίσι, το 1814, ο Ταλεϊράνδος τους έπεισε να επαναφέρουν στον θρόνο τους Βουρβόνους τους οποίους είχε ανατρέψει η Γαλλική Επανάσταση. Ο Λουδοβίκος IH’, μόλις ανέβηκε στον θρόνο, διόρισε τον Ταλεϊράνδο υπουργό των Εξωτερικών. Στα συνέδρια που ακολούθησαν, του Παρισιού το 1814 και της Βιέννης το 1814-15, με αντικείμενο τις τύχες της μεταναπολεόντειας Ευρώπης, η ηττημένη Γαλλία, χάρη στους επιδέξιους χειρισμούς του αντιπροσώπου της Ταλεϊράνδου, παρακάθησε ως ίση ανάμεσα στις νικήτριες δυνάμεις και πέτυχε τις καλύτερες για αυτήν δυνατές ρυθμίσεις.
Με τον Λουδοβίκο Φίλιππο
Κατά τη διάρκεια των λεγομένων Εκατό Ημερών του 1815, όταν ο Ναπολέων δραπέτευσε από τη νήσο Ελβα και ανέκτησε τον θρόνο, τον οποίο για μία ακόμη φορά είχαν εγκαταλείψει οι Βουρβόνοι, ο Ταλεϊράνδος παρέμεινε στη Βιέννη. Μετά την ήττα του Ναπολέοντα στο Βατερλό και τη δεύτερη παλινόρθωση των Βουρβόνων, ο Ταλεϊράνδος παραιτήθηκε τον Σεπτέμβριο του 1815, θύμα προφανώς των υπερβασιλοφρόνων, οι οποίοι πίεζαν τον Λουδοβίκο IH’ να τον απομακρύνει.
Το 1830 νέα επανάσταση ανέτρεψε πάλι τους Βουρβόνους, οριστικά αυτή τη φορά. Με τη βοήθεια του Ταλεϊράνδου στον θρόνο ανέβηκε ο συγγενής τους Λουδοβίκος Φίλιππος, γιος του δούκα της Ορλεάνης, ο οποίος είχε συνταχθεί με την Επανάσταση του 1789, υιοθετώντας μάλιστα το προσωνύμιο Egalité (ο Ισότητας), πράγμα ωστόσο που δεν εμπόδισε τους επαναστάτες να τον καρατομήσουν τελικά. Ο νέος μονάρχης πρότεινε στον Ταλεϊράνδο – τι άλλο; – τη θέση του υπουργού των Εξωτερικών. Αυτός όμως προτίμησε να τοποθετηθεί πρεσβευτής στο Λονδίνο. Υπηρέτησε σε αυτή τη θέση ως το 1834, οπότε παραιτήθηκε έχοντας προηγουμένως επιτύχει, το 1831, τη δημιουργία του ανεξάρτητου κράτους του Βελγίου και έχοντας το 1834 υπογράψει την Τετραπλή Συμμαχία Γαλλίας, Αγγλίας, Ισπανίας και Πορτογαλίας.
Τέσσερα χρόνια αργότερα, λίγες ώρες προτού πεθάνει, ο Ταλεϊράνδος υπέγραψε έγγραφο όπου δήλωνε ότι συμφιλιώνεται με την Εκκλησία.
KEIMENA: ΙΩΑΝΝΑ ΖΟΥΛΑ
