ΞΕΚΙΝΗΣΕ διεκδικώντας το δικαίωμά του να ζήσει στο σπίτι του και να προσκυνήσει τους τάφους των προγόνων του. Εναν χρόνο αργότερα δεν ζητεί τίποτε άλλο εκτός από χρήματα: την «εύλογη αποζημίωση» για την «περιουσία του» που αποστερείται, ως προς το ύψος της οποίας τον τελικό λόγο αναμένεται να έχει σύντομα το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Ο τέως βασιλιάς Κωνσταντίνος, όπως και ο αντίδικος στην υπόθεση της λεγομένης «βασιλικής περιουσίας», το ελληνικό Δημόσιο, διά των υπομνημάτων τους έχουν την ευκαιρία να ξιφουλκήσουν κατά πάσα πιθανότητα για τελευταία φορά στον στίβο του Στρασβούργου, καθώς η ημερομηνία εκδόσεως της δικαστικής απόφασης προσδιορίζεται στα τέλη του 2001.
Το δικαστικό γαϊτανάκι, που πέρασε από πλήθος ακροατηρίων, εκκινώντας από τη φτωχή αίθουσα του Ειρηνοδικείου Αχαρνών για να καταλήξει στα πολυτελή έδρανα του Δικαστηρίου του Στρασβούργου, συμπληρώνει αισίως επτά χρόνια δικαστικών αγώνων, οι οποίοι ξεκίνησαν από τη διεκδίκηση ενοικίων ύψους 203.000 δρχ. (!) για την εκμίσθωση, όπως υποστήριζε η τέως βασιλική οικογένεια, ενός τμήματος του δάσους του Τατοΐου.
Σήμερα η πραγματογνωμοσύνη διεθνούς οίκου επί του μεγέθους της λεγομένης «βασιλικής περιουσίας» αποτιμά την αξία της στα 168 δισ. δρχ., επικαλούνται στο υπόμνημά τους ο έκπτωτος βασιλιάς, η αδελφή του Ειρήνη και η θεία του Αικατερίνη. Οι ίδιοι αποφεύγουν να διεκδικήσουν ευθέως το συγκεκριμένο ποσό, περιοριζόμενοι στις αναφορές της πραγματογνωμοσύνης. Εμμέσως αφήνουν το ζήτημα του προσδιορισμού του ποσού στην κρίση του Δικαστηρίου και αιτούνται απλώς εύλογης αποζημίωσης για την περιουσία που κατά την εκτίμησή τους αποστερήθηκαν. Μάλιστα αυτή τη φορά δεν ζητούν καν όπως έκαναν αντίθετα μετ’ επιτάσεως κατά το παρελθόν την αυτούσια απόδοση των ακινήτων σε Τατόι, Πολυδένδρι και Μον Ρεπό, συνολικής έκτασης 74.390 στρεμμάτων, αλλά μόνο να αποζημιωθούν γι’ αυτά.
* Το ύψος της αποζημίωσης
Σε τακτική υποχώρηση, όπως αναμενόταν, προχωρεί στο δικό του υπόμνημα και το ελληνικό Δημόσιο, το οποίο φαίνεται να εγκαταλείπει τη σκληρή γραμμή έναντι των διεκδικήσεων της τέως βασιλικής οικογένειας. Δοθείσης της απόφασης του περασμένου Νοεμβρίου με την οποία το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε ότι η απαλλοτρίωση της λεγομένης «βασιλικής περιουσίας» από το ελληνικό κράτος προϋποθέτει την καταβολή αποζημίωσης προς τα μέλη της τέως βασιλικής οικογένειας συγκροτεί το οπλοστάσιο των νομικών επιχειρημάτων του προς το μέτωπο της κατά το δυνατόν περισσότερο μείωσης του ύψους της αποζημίωσης που θα επιδικασθεί τελικώς στον Κωνσταντίνο Γλύξμπουργκ και στους λοιπούς προσφεύγοντες.
Συγκεκριμένα οι νομικοί εκπρόσωποι του ελληνικού Δημοσίου επισημαίνουν στο υπόμνημά τους ότι για το ύψος της αποζημίωσης πρέπει να συνεκτιμηθούν τρία κρίσιμα στοιχεία:
* Ο Κωνσταντίνος και τα μέλη της οικογενείας του είναι απλοί πολίτες ιδιώτες , χωρίς προνόμια και με αυτή την παραδοχή η περιουσία πρέπει να αποτιμηθεί αποκλειστικώς σε χρήμα.
* Οι αιτούντες δεν έχουν καταβάλει φόρους και άλλες οφειλές προς το Δημόσιο από κτήσεως της επίδικης περιουσίας.
* Μεγάλο μέρος των εκτάσεων των επίμαχων κτημάτων είναι δασικά και ως τέτοια έχουν μικρή εμπορική αξία, εξαιτίας των περιορισμένων δυνατοτήτων αξιοποίησής τους.
Σε αυτές τις συνθήκες και σύμφωνα με τις νομικές και οικονομικές διαστάσεις που προσδίδουν στην υπόθεση τα προαναφερθέντα στοιχεία το ελληνικό κράτος καταλήγει να προτείνει προς το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο ως αποζημίωση το ποσό των 15 δισ. δρχ.
Δεν αποκλείεται πάντως να ακολουθήσει και νέα αποτίμηση της λεγομένης «βασιλικής περιουσίας», εφόσον το Δικαστήριο παραγγείλει και το ίδιο σχετική πραγματογνωμοσύνη. Ούτως ή άλλως, όπως παρατηρούν νομικοί κύκλοι, το πιθανότερο είναι ότι αυτή τη φορά δεν θα γίνει νέα ακροαματική διαδικασία, όπως συνέβη κατά την εκδίκαση της κυρίας υπόθεσης τον περασμένο Νοέμβριο, όταν οι εκπρόσωποι των αντιδίκων είχαν αναπτύξει και προφορικά τα επιχειρήματά τους ενώπιον του Δικαστηρίου.
* Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο
Ωστόσο, σε ορισμένους κύκλους, συζητείται τελευταία και το ενδεχόμενο η επιχειρηματολογία του ελληνικού Δημοσίου για τις υποχρεώσεις σε μηδέποτε καταβληθέντες φόρους και λοιπά τέλη της τέως βασιλικής οικογένειας να μη βρει πρόσφορο έδαφος στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Ακριβώς όπως είχε συμβεί δηλαδή και κατά τη δίκη του περασμένου Νοεμβρίου, όταν εκρίθη θεμιτή η απαλλοτρίωση της επίδικης περιουσίας, αλλά υπό την προϋπόθεση της αποζημίωσης των φερομένων ως κατόχων της. Αν συμβεί αυτό, το πιθανότερο είναι το χρηματικό ποσό που θα επιδικασθεί στον έκπτωτο βασιλιά και στην οικογένειά του να ανέλθει σε αρκετά μεγάλο ύψος. Και, όπως εκτιμούν οι ίδιοι κύκλοι, δεν πρέπει σε αυτή την περίπτωση να αποκλειστεί ακόμη και το ενδεχόμενο να αποδοθεί στον Κωνσταντίνο Γλύξμπουργκ ένα μικρό τμήμα των επίδικων κτημάτων του Πολυδενδρίου, αντί μέρους του χρηματικού ποσού.
ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ Το δικαστικό χρονικό της διαμάχης
Η θρυαλλίδα για την αναζωπύρωση της εκκρεμούσης επί δεκαετίες διαφοράς μεταξύ του ελληνικού Δημοσίου και του έκπτωτου βασιλιά σχετικά με την τύχη και κυρίως τον ιδιοκτήτη της λεγομένης «βασιλικής περιουσίας» άναψε στο πεδίο της Δικαιοσύνης το 1994. Εκείνη τη χρονιά το ίδρυμα Εθνικός Δρυμός Τατοΐου προσέφυγε στο Ειρηνοδικείο Αχαρνών διεκδικώντας τρέχοντα ενοίκια ύψους 203.000 δρχ. για την εκμίσθωση, όπως υπεστήριζε, τμήματος του δάσους του Τατοΐου.
Οι αντιπρόσωποι της τέως βασιλικής οικογενείας έχασαν εκείνη τη δίκη. Αλλωστε ήδη μερικούς μήνες νωρίτερα είχε ρυθμιστεί διά νόμου το θέμα της απαλλοτρίωσης της λεγομένης «βασιλικής περιουσίας» υπέρ του ελληνικού Δημοσίου. Αλλά επί προεδρίας στον Αρειο Πάγο του κ. Β. Κόκκινου η υπόθεση, περνώντας εν τω μεταξύ από όλα τα σκαλοπάτια της Δικαιοσύνης, έφθασε στην Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Με πλειοψηφία 25 έναντι 15 δικαστών ο Αρειος Πάγος κήρυξε αντισυνταγματικό τον νόμο που είχε εισηγηθεί ο νυν υπουργός Πολιτισμού κ. Ευ. Βενιζέλος, δικαίωσε την τέως βασιλική οικογένεια και αναγνώρισε τη νομική υπόσταση του «βασιλικού» ιδρύματος.
Βαρύνουσα και εκ διαμέτρου αντίθετη γνώμη για το θέμα είχε ωστόσο ταυτόχρονα και το άλλο Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο της χώρας το οποίο έκρινε τον επίμαχο νόμο συνταγματικό. Η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας, με πλειοψηφία 17 έναντι 10 δικαστών, απεφάνθη συγκεκριμένα ότι η βασιλική περιουσία νομίμως περιήλθε στο ελληνικό Δημόσιο διότι η τύχη της και κατά συνέπεια ο ιδιοκτήτης της ταυτίζεται με τη μορφή του πολιτεύματος. Τη διαφωνία κορυφής ανέλαβε με τη σειρά του να επιλύσει το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο τασσόμενο τελικώς το 1997, με πλειοψηφία εννέα έναντι τεσσάρων δικαστών, υπέρ των ελληνικών συμφερόντων.
Στον έκπτωτο βασιλιά δεν απέμενε πλέον παρά η προσφυγή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, το οποίο με την πρώτη απόφασή του, τον Απρίλιο του 1998, προσέφερε πικρό ποτήρι στον Κωνσταντίνο Γλύξμπουργκ: Ο ίδιος και τα μέλη της οικογενείας του υποχρεούνται στο εξής να φέρουν όνομα και επώνυμο, όπως κάθε ευρωπαίος πολίτης, έλεγε συχνά έκτοτε μειδιώντας η ελληνική πλευρά! Αλλά τον Νοέμβριο του 2000 ήταν η σειρά του Κωνσταντίνου να χαμογελάσει. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων είχε μόλις αναγνωρίσει ότι η δημευθείσα ακίνητη περιουσία «ανήκει στους αιτούντες υπό την ιδιότητά τους ως ατόμων μάλλον παρά ως μελών της βασιλικής οικογενείας» και γι’ αυτό απαιτείτο να αποζημιωθούν για την απαλλοτρίωσή της…
Το γαϊτανάκι των απαλλοτριώσεων
1924. Εκπτωση της δυναστείας των Γλύξμπουργκ, που επικυρώνεται με δημοψήφισμα. Αφαιρείται η ιθαγένεια της βασιλικής οικογένειας και απαλλοτριώνεται δι’ αναγκαστικού νόμου η περιουσία «της».
1925. Παραχωρούνται από την κυβέρνηση Παπαναστασίου 5.447 στρέμματα του κτήματος Τατοΐου για τη δημιουργία προσφυγικού οικισμού. Το 1931 αφαιρούνται από τον οικισμό 1.621 στρέμματα.
1936. Επαναφέρεται η βασιλεία και παραχωρούνται εκ νέου στους Γλύξμπουργκ Τατόι, Μον Ρεπό και Πολυδένδρι με αναγκαστικό νόμο.
1948. Καταργείται αναδρομικά το ψήφισμα 25 του 1924, χωρίς ο βασιλιάς να διεκδικήσει απαλλοτριωθέντα κτήματα στην περιοχή της Εδεσσας, τα οποία είχαν περιέλθει στην κατοχή του από δωρεές.
1972. Ο τέως βασιλιάς Κωνσταντίνος πωλεί 1.560 στρέμματα του Τατοΐου σε ιδιωτική εταιρεία.
1973. Μετά το κίνημα του Ναυτικού η βασιλική περιουσία απαλλοτριώνεται από τη δικτατορία.
1974. Σεπτέμβριος. Υστερα από την αποκατάσταση της δημοκρατίας, με το νομοθετικό διάταγμα 72/25-9-1974 ορίζεται επταμελής επιτροπή διαχείρισης της περιουσίας της βασιλικής οικογένειας, ώσπου να καθορισθεί η μορφή του πολιτεύματος.
Δεκέμβριος. Το δημοψήφισμα για τη μορφή του πολιτεύματος αποφασίζει υπέρ της Προεδρευομένης Δημοκρατίας. Αλλά η επιτροπή διαχείρισης συνεχίζει έκτοτε να λειτουργεί για αρκετά χρόνια κανονικά, για λογαριασμό του έκπτωτου βασιλιά.
1985. Επί κυβερνήσεως Α. Παπανδρέου αρχίζουν διαπραγματεύσεις με την πλευρά του τέως, έπειτα από αίτημά του, για τη συνολική ρύθμιση του θέματος της περιουσίας.
Είναι η αρχή του τελευταίου και εξίσου περίπλοκου όσο και επεισοδιακού κεφαλαίου της πολυκύμαντης ιστορίας της λεγομένης «βασιλικής περιουσίας». Θα ακολουθήσουν νόμοι και η ανατροπή τους… Η παράδοση στον Κωνσταντίνο, εν μια νυκτί, με κομβόι από κοντέινερ, του μεγαλύτερου μέρους της κινητής περιουσίας των ανακτόρων του Τατοΐου και του Μον Ρεπό από την κυβέρνηση Κ. Μητσοτάκη. Επειτα νέες κυβερνήσεις, νέοι νόμοι και τελικά οι δικαστικοί αγώνες, οι οποίοι φαίνεται ότι σε λίγους μήνες οδεύουν στο τέλος τους.
