Τρεις είναι οι κορυφαίες λέσχες στις οποίες συναντώνται οι κορυφαίοι της πολιτικής και της οικονομίας: το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, που διοργανώνεται αυτές τις ημέρες στο Νταβός, το Μπίλντερμπεργκ και η Τριμερής Επιτροπή. Στα τραπέζια τους τίθενται όλα τα ζητήματα που απασχολούν την παγκόσμια οικονομία και την πολιτική (τα τελευταία χρόνια τη μερίδα του λέοντος καταλαμβάνει η παγκοσμιοποίηση) και αποφασίζονται οι κατευθύνσεις της διεθνούς πολιτικοοικονομικής σκηνής. Οσοι συμμετέχουν σε αυτές τις συναντήσεις έχουν μια μοναδική ευκαιρία για διεθνείς δημόσιες σχέσεις και δικτύωση. Οσοι βρίσκονται απ’ έξω θεωρούν ότι οι λέσχες αυτές αποτελούν ευκαιρία για να συγκεντρωθούν οι ισχυροί και να αποφασίσουν την τύχη του κόσμου.
Το Φόρουμ του Νταβός
Υπάρχουν άνθρωποι που κάνουν τεράστιες προσπάθειες να προμηθευθούν μία από τις λευκές προσκλήσεις για το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ που διοργανώνεται κάθε χειμώνα στο Νταβός της Ελβετίας. Επί έξι ημέρες, από την περασμένη Πέμπτη ως την Τρίτη, το μικρό αυτό χιονοδρομικό θέρετρο έχει την τιμή να φιλοξενεί περισσότερους ισχυρούς της πολιτικής και της οικονομίας ανά τετραγωνικό μέτρο από κάθε άλλο μέρος της Γης. Οι συμμετέχοντες στο Φόρουμ ανέρχονται σε 2.000 και πληρώνουν ως και 20.000 δολάρια (περίπου 8 εκατ. δρχ.) για να λάβουν μέρος στις συναντήσεις.
Το 1971 ο ελβετός καθηγητής της Διοίκησης Επιχειρήσεων Κλάους Σβαμπ προσκάλεσε πρώτη φορά μια μικρή ομάδα ευρωπαίων επιχειρηματιών για να συζητήσουν τις προκλήσεις που αντιμετώπιζε η ευρωπαϊκή οικονομία στην παγκόσμια αγορά. Σήμερα το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ έχει μετατραπεί από ένα μικρό ευρωπαϊκό συνέδριο σε μια τεράστια παγκόσμια επιχείρηση. Στο διάστημα που μεσολάβησε έχει υποδεχθεί το χιλιοστό μέλος του (το Φόρουμ λειτουργεί με μέλη και προσκεκλημένους), έχει διευκολύνει τη σύναψη συμφωνιών (ο Ανδρέας Παπανδρέου και ο Τουργκούτ Οζάλ κατέληξαν σε μια τελικώς ατυχήσασα συμφωνία για τα Ελληνοτουρκικά στο Νταβός το 1988) και έχει αμαυρωθεί από σκάνδαλα (ο κ. Σβαμπ κατηγορήθηκε πέρυσι ότι εκμεταλλεύεται το μη κερδοσκοπικό Φόρουμ για να αυξήσει την προσωπική περιουσία του).
Ανάμεσα στους τακτικούς επισκέπτες του Νταβός είναι ο ιδρυτής της Microsoft Μπιλ Γκέιτς, ο χρηματιστής Τζορτζ Σόρος και τελευταίως οι συνήθεις πολέμιοι της παγκοσμιοποίησης που διαδηλώνουν έξω από τους συνεδριακούς χώρους. Από την Ελλάδα τακτικοί θαμώνες του Φόρουμ είναι ο εφοπλιστής Γιώργος Βερνίκος και ο σύμβουλος του υπουργείου Εξωτερικών Αλεξ Ρόντος.
Στο εφετινό Φόρουμ λαμβάνουν μέρος αρχηγοί κρατών, όπως ο πρόεδρος της Νότιας Αφρικής Τάμπο Μπέκι και ο παλαιστίνιος πρόεδρος Γιάσερ Αραφάτ, υπουργοί, όπως ο έλληνας υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Παπανδρέου και ο γερμανός ομόλογός του Γιόσκα Φίσερ, εστεμμένοι (λ.χ. Αλβέρτος του Μονακό), επικεφαλής οργανώσεων (λ.χ. ο Κόφι Αναν του ΟΗΕ) και τραπεζίτες (λ.χ. ο Γκαζί Ερτσέλ της Κεντρικής Τράπεζας της Τουρκίας).
Τι κερδίζουν όλοι αυτοί από τη συμμετοχή τους; Το Νταβός τούς προσφέρει την ευκαιρία να ανταλλάξουν απόψεις, να κάνουν δημόσιες σχέσεις και ίσως να κλείσουν κάποια συμφωνία στο περιθώριο του Φόρουμ. Οι τακτικοί θαμώνες ξεχωρίζουν από τα… παπούτσια τους: όσοι έχουν συμμετάσχει στο Φόρουμ γνωρίζουν ότι οι σκεπασμένοι με πάγο δρόμοι του Νταβός δεν σηκώνουν τις δερμάτινες σόλες (τουλάχιστον ένας βρετανός βιομήχανος και ένας δημοσιογράφος των «Financial Times» έχουν σπάσει τα άκρα τους διασχίζοντας τους γλιστερούς δρόμους). Ελληνες που έχουν συμμετάσχει στο Φόρουμ υποστηρίζουν ότι οι «πρωτάρηδες» συμπατριώτες τους ξεχωρίζουν από τις προσπάθειές τους να φωτογραφηθούν δίπλα σε σημαντικότερες από τους ίδιους προσωπικότητες.
Το μυστικοπαθές Μπίλντερμπεργκ
Είναι το πιο εκλεκτικό και μυστικοπαθές από τα διεθνή πολιτικοοικονομικά κλαμπ. Στις ετήσιες συναντήσεις του, που διοργανώνονται κάθε άνοιξη και διαρκούν δυόμισι ημέρες, λαμβάνουν μέρος μόλις 100 με 120 πολιτικοί και επιχειρηματίες οι οποίοι δεσμεύονται ότι δεν θα συζητήσουν παραέξω ό,τι διαμείβεται εντός των θυρών. Ολη αυτή η μυστικότητα αποσκοπεί στο να ενθαρρύνει τις ανοιχτές και ειλικρινείς συζητήσεις.
Το Μπίλντερμπεργκ πήρε το όνομά του από το ομώνυμο ξενοδοχείο της Ολλανδίας όπου το 1954 ο πρίγκιπας Βερνάρδος της Ολλανδίας συγκάλεσε την πρώτη συνάντηση για «να ενισχύσει τη συνεργασία μεταξύ Ευρώπης και ΗΠΑ» και «τη δημιουργία μιας δυνατής και εύρωστης Ευρώπης». Εκτοτε διοργανώνεται κάθε χρόνο σε μια διαφορετική πόλη της Ευρώπης ή των ΗΠΑ υπό δρακόντεια μέτρα ασφαλείας (λέγεται ότι οι αίθουσες «χτενίζονται» ακόμη και για κοριούς). Σήμερα πρόεδρος του Μπίλντερμπεργκ είναι ο υποκόμης Ετιέν Νταβινιόν.
Το Μπίλντερμπεργκ θεωρείται ένα Φόρουμ με αίγλη και επιρροή. Συχνά προσκαλούνται σε αυτό πολλά υποσχόμενες προσωπικότητες της πολιτικής τις οποίες περνούν από «ίντερβιου» οι συμμετέχοντες παράδειγμα ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Μπιλ Κλίντον, ο οποίος είχε προσκληθεί το 1991, έναν χρόνο προτού εκλεγεί στον Λευκό Οίκο, και ο βρετανός πρωθυπουργός Τόνι Μπλερ, ο οποίος είχε συμμετάσχει σε αυτό το 1993, τέσσερα χρόνια προτού μετακομίσει στη Ντάουνινγκ Στριτ.
Η συνάντηση του 1993 είχε διοργανωθεί στην Αθήνα στο συγκρότημα «Ναυσικά» του Αστέρα της Βουλιαγμένης. Ο Χένρι Κίσινγκερ, πρώην υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ και μέλος του Μπίλντερμπεργκ, είχε αρνηθεί να μεταβεί εκφράζοντας αμφιβολίες για την επάρκεια των μέτρων ασφαλείας. Είχαν συμμετάσχει όμως ο Τζιοβάνι Ανιέλι, ιδρυτής της Fiat και μέλος του Μπίλντερμπεργκ, η βασίλισσα Βεατρίκη της Ολλανδίας, ο βρετανός μεσολαβητής για τη Βοσνία Ντέιβιντ Οουεν, ο τραπεζίτης Ντέιβιντ Ροκφέλερ και περισσότεροι Ελληνες από κάθε άλλη φορά (ο τότε πρόεδρος του ΣΕΒ Στέλιος Αργυρός, ο πρόεδρος της Τράπεζας Πίστεως Γιάννης Κωστόπουλος, οι εφοπλιστές Γιώργος Λιβανός, Μιχάλης Περατικός και Γιάννης Λύρας, ο Στέφανος Μάνος, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης κ.ά.).
Εκπρόσωπος του Μπίλντερμπεργκ στην Ελλάδα είναι ο Γιώργος Δαυίδ της 3Ε. Κατά καιρούς έχουν συμμετάσχει ως προσκεκλημένοι ο Γεράσιμος Αρσένης (1994), ο εφοπλιστής Κώστας Καρράς, ο Θεόδωρος Πάγκαλος (1995), ο Γιώργος Παπανδρέου (1995, 1998, 2000), ο Κώστας Καραμανλής (1998), ο Γιάννος Κρανιδιώτης (1999), ο πρόεδρος του ΕΛΙΑΜΕΠ Θάνος Βερέμης (1999), ο Συνήγορος του Πολίτη Νικηφόρος Διαμαντούρος (2000) και ο πρώην πρόεδρος της Κύπρου Γιώργος Βασιλείου. Από τον διεθνή χώρο τακτικοί θαμώνες του Μπίλντερμπεργκ είναι ο αμερικανός διπλωμάτης Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ρομάνο Πρόντι και ο προκάτοχός του Ζακ Σαντέρ, ο πρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας Τζέιμς Γούλφενσον και ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Τζορτζ Ρόμπερτσον.
Το Μπίλντερμπεργκ προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία για δικτύωση σε διεθνές επίπεδο. Η μυστικότητα που το περιβάλλει όμως δίνει τροφή σε θεωρίες συνωμοσίας. Τα μέλη του αποκαλούνται «σκιώδης παγκόσμια κυβέρνηση», «προφήτες του καπιταλισμού» και «ανώτατοι ιερείς της παγκοσμιοποίησης». Παράδειγμα της υπερβολής είναι οι ισχυρισμοί που δημοσιεύθηκαν σε γιουγκοσλαβικές εφημερίδες ότι οι νατοϊκοί βομβαρδισμοί του 1999 είχαν αποφασιστεί στους κύκλους του Μπίλντερμπεργκ. Επειδή τίποτε δεν μένει κρυφό τα πρακτικά της συνάντησης εκείνης της χρονιάς, που διέρρευσαν στη βρετανική εφημερίδα των άστεγων «The Big Issue»(!), δείχνουν ότι αντιθέτως πολλοί από τους συμμετέχοντες είχαν εκφράσει έντονες αμφιβολίες για τη νατοϊκή επέμβαση («Το ΝΑΤΟ συμπεριφέρεται ως αποικιοκρατική δύναμη») αλλά και για το ότι το ΝΑΤΟ είχε δώσει στη Ρωσία carte blanche για να βομβαρδίσει την Τσετσενία.
Η Τριμερής Επιτροπή
Το 1973 ο Ντέιβιντ Ροκφέλερ ζήτησε από τον καθηγητή Ζμπίγκνιου Μπρεζίνσκι να διοργανώσει ένα κλαμπ κορυφαίων πολιτικών και επιχειρηματιών από τη Βόρεια Αμερική (ΗΠΑ και Καναδά), την Ευρωπαϊκή Ενωση και την Ιαπωνία για να ενισχύσει τη συνεργασία μεταξύ των τριών αυτών πόλων. Ετσι γεννήθηκε η Τριμερής Επιτροπή (Trilateral Commission) της οποίας τα 350 περίπου μέλη και οι προσκεκλημένοι τους συναντώνται κάθε φθινόπωρο εκ περιτροπής στην Αμερική, στην Ευρώπη και στην Ιαπωνία.
Η Τριμερής Επιτροπή περιλαμβάνει τρεις περιφερειακές υποεπιτροπές (αμερικανική, ευρωπαϊκή, ιαπωνική) που συναντώνται χωριστά μία φορά τον χρόνο η ευρωπαϊκή συναντήθηκε στην Αθήνα τον Οκτώβριο του 1999. Η Ελλάδα άργησε πολύ να συμμετάσχει στην Τριμερή Επιτροπή. Μέλη της από την Ελλάδα είναι ο Στέλιος Αργυρός, πρώην πρόεδρος του ΣΕΒ και νυν ευρωβουλευτής, και ο Παναγής Βουρλούμης, πρώην στέλεχος της Τράπεζας Πίστεως και νυν ιδιοκτήτης εταιρείας χρηματοοικονομικών υπηρεσιών.
Από τον διεθνή χώρο «τραϊλατεραλιστές» είναι οι πρώην πρόεδροι των ΗΠΑ Τζορτζ Μπους και Κλίντον, ο νυν αντιπρόεδρος Ντικ Τσένι, ο πρώην επικεφαλής της CIA Τζον Ντόιτς, ο Χόλμπρουκ, ο Κίσινγκερ και ο πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ Αλαν Γκρίνσπαν.
Η Τριμερής Επιτροπή εκατηγορείτο ότι ανέβαζε κυβερνήσεις, λ.χ. ότι ο Ροκφέλερ και ο Μπρεζίνσκι αποφάσισαν να προωθήσουν τον Τζίμι Κάρτερ στον Λευκό Οίκο το 1976. Σήμερα η επιτροπή θεωρείται ότι βρίσκεται σε παρακμή και ότι τη συντηρούν κυρίως οι Ιάπωνες. Πρόσφατα έκανε ανοίγματα στο Μεξικό και στη Νοτιοανατολική Ασία, ενώ την ανακάλυψαν και οι πολέμιοι της παγκοσμιοποίησης: τον περασμένο Νοέμβριο στο Μιλάνο 500 διαδηλωτές συγκεντρώθηκαν έξω από το κτίριο της συνάντησης φωνάζοντας: «Κάτω ο αντικοινωνικός καπιταλισμός».
