Κεφάλαια από τις ΗΠΑ ως την Ταϊβάν εισρέουν στις χώρες της Βαλκανικής, όπου βρίσκεται σε εξέλιξη το μεγαλύτερο πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων σε όλο τον κόσμο. Μετά την ειρήνευση στην περιοχή αναθερμάνθηκε το ενδιαφέρον των διεθνών επιχειρηματικών κεφαλαίων για επενδύσεις σε κλάδους της οικονομίας που έχουν στρατηγική σημασία (ενέργεια, επικοινωνίες, βιομηχανία, τράπεζες) στη διαδικασία της ανάπτυξης της ΝΑ Ευρώπης.
Από τις χώρες της Βαλκανικής περνά και ο δρόμος για την ταχύτερη ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας τα επόμενα χρόνια. Ηδη 3.500 επιχειρήσεις ελληνικών συμφερόντων έχουν εγκατασταθεί στη Ρουμανία, στη Βουλγαρία, στη Γιουγκοσλαβία, στα Σκόπια και στην Αλβανία ενώ η κυβέρνηση αναλαμβάνει νέες πρωτοβουλίες για να αποτελέσει η Ελλάδα τη «γέφυρα» των ξένων κεφαλαίων τα οποία κατευθύνονται στα Βαλκάνια.
Οπως δείχνουν τα στοιχεία, μεγάλες ευρωπαϊκές επιχειρήσεις έχουν προχωρήσει ήδη σε επενδύσεις στην περιοχή ενώ σημαντικά είναι τα κεφάλαια που εισρέουν από τις ΗΠΑ, την Ιαπωνία, την Κορέα και πιο πρόσφατα από την Ταϊβάν.
Την «οικονομική βαλκανική πολιτική» που ακολουθεί η Ελλάδα πρόβαλε στο πρόσφατο ταξίδι του στις ΗΠΑ ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας κ. Ι. Παπαντωνίου, ο οποίος στις συναντήσεις που είχε με οικονομικούς και πολιτικούς παράγοντες απηύθυνε πρόσκληση στις ξένες επιχειρήσεις να έρθουν στην Ελλάδα και να προχωρήσουν από κοινού με ελληνικές επιχειρήσεις στην υλοποίηση επενδυτικών σχεδίων στις χώρες της Βαλκανικής.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της ελληνικής κυβέρνησης, οι ευκαιρίες για τις ελληνικές επιχειρήσεις είναι μεγάλες, καθώς οι ξένες επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στα Βαλκάνια επιλέγουν την Αθήνα ή τη Θεσσαλονίκη για έδρα των εργασιών τους ενώ τα ξένα κεφάλαια «σταθμεύουν» στην Ελλάδα προτού φθάσουν στον προορισμό τους.
Αυτό προκύπτει και από τις δηλώσεις της υφυπουργού Εθνικής Οικονομίας κυρίας Ροδούλας Ζήση προς «Το Βήμα της Κυριακής»: «Τα Βαλκάνια έχουν χαρακτηριστικά περιφερειακών αγορών ενώ αρκετές επιχειρήσεις που βρίσκονται στον δρόμο της διεθνοποίησης συνυπολογίζουν στα επιχειρηματικά σχέδιά τους τις γείτονες χώρες μεταξύ των αγορών-στόχων.
Για να επιτευχθούν όμως οι στόχοι που θέτουν, απαραίτητη προϋπόθεση είναι η ύπαρξη ενός θετικού αγωγού μέσω του οποίου θα μπορέσουν να μεταφέρουν τη δραστηριότητά τους στις αγορές των Βαλκανίων.
Η Ελλάδα, όντας η χώρα που διατηρεί τις καλύτερες σχέσεις, τόσο σε πολιτικό όσο και σε οικονομικό επίπεδο, με τις βαλκανικές χώρες, αποτελεί το κομβικό σημείο και τον προνομιούχο εταίρο για τις αγορές αυτές».
Ειδικότερα για τις ελληνικές επιχειρήσεις επισημαίνει ότι η μεταβολή των πολιτικών συστημάτων και η απελευθέρωση των οικονομιών των βαλκανικών χωρών συνέπεσαν με την πρώτη φάση της διεθνοποίησής τους. Οπως δείχνουν τα στοιχεία του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας, οι ελληνικές εξαγωγές προς τις βαλκανικές χώρες τριπλασιάστηκαν ενώ οι εξαγωγές προς αυτές τις χώρες αποτελούν το 11% του συνόλου, που είναι το υψηλότερο ποσοστό μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ.
Επιτυχία της ελληνικής πολιτικής θεωρείται η εκπόνηση του Σχεδίου Ανασυγκρότησης των Βαλκανίων, το οποίο η κυβέρνηση παρουσίασε στις κυβερνήσεις των ευρωπαϊκών χωρών, καθώς και στην κυβέρνηση και στα επιχειρηματικά λόμπι των ΗΠΑ. Σύμφωνα με τον γενικό γραμματέα Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων κ. Στ. Αυγουλέα, η πρωτοβουλία της κυβέρνησης δίνει νέες ευκαιρίες στις ελληνικές επιχειρήσεις να συμμετέχουν πιο ενεργά στην προσπάθεια ανασυγκρότησης και ανάπτυξης όλης της περιοχής.
Τι πωλείται σε κάθε χώρα
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα προγράμματα ιδιωτικοποιήσεων τα οποία βρίσκονται σε εξέλιξη στη Βουλγαρία, στη Ρουμανία, στα Σκόπια και στην Αλβανία, όπου πωλούνται ακόμη και τα περιουσιακά στοιχεία που απέμειναν μετά την κατάρρευση των πυραμιδικών τραπεζικών σχημάτων. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που έχει συγκεντρώσει το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και είναι στη διάθεση όλων των επενδυτών, η οικονομική κατάσταση στις γείτονες χώρες έχει ως εξής:
ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ: Οι ιδιωτικοποιήσεις είναι ο κεντρικός άξονας της οικονομικής πολιτικής της βουλγαρικής κυβέρνησης. Τα έσοδα από ιδιωτικοποιήσεις έχουν ξεπεράσει τα 835 εκατ. δολάρια τα τελευταία χρόνια, στα οποία πρέπει να προστεθούν 94 εκατ. δολάρια έσοδα από την κεφαλαιαγορά.
Στη Βουλγαρία έχουν εισρεύσει ξένα κεφάλαια συνολικού ύψους 10,44 δισ. δολαρίων. Οι εταιρείες ελληνικών συμφερόντων καλύπτουν το 10% των επενδεδυμένων ξένων κεφαλαίων και η Ελλάδα βρίσκεται στην τρίτη θέση της κατάταξης. Μέρος των επενδύσεων ελληνικών συμφερόντων έχουν πραγματοποιηθεί μέσω Λουξεμβούργου και Κύπρου. Οι απασχολούμενοι στις 450 περίπου επιχειρήσεις ελληνικών συμφερόντων είναι γύρω στις 4.000, εκ των οποίων οι περισσότεροι απασχολούνται σε εργοστάσια της Νότιας Βουλγαρίας που είναι μονάδες παραγωγής ενδυμάτων.
Τη δεύτερη θέση στις ελληνικές επενδύσεις στη Βουλγαρία έχουν τα τρόφιμα και τα ποτά, ενώ οι ελληνικές εταιρείες παράγουν ακόμη προϊόντα αλουμινίου, χάρτου, τηλεπικοινωνιακό υλικό, προϊόντα συσκευασίας κ.ά.
Η σημαντικότερη ελληνική επένδυση είναι η εξαγορά της Post Bank από τον όμιλο EFG Eurobank.
ΡΟΥΜΑΝΙΑ: Με βραδείς ρυθμούς προχωρεί το πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων στη Ρουμανία. Οπως εκτιμά η ελληνική κυβέρνηση, οι συχνές τροποποιήσεις της νομοθεσίας περί ιδιωτικοποιήσεων σε συνδυασμό με τη συχνά εκδηλουμένη τάση προστατευτισμού της ρουμανικής κυβέρνησης έχουν οδηγήσει σε συνεχείς αναβολές υπογραφής συμβολαίων εξαγοράς με τον οργανισμό FPS (Ταμείο Κρατικής Ιδιοκτησίας).
Παρ’ όλα αυτά οι ιδιωτικοποιήσεις στη Ρουμανία δεν παύουν να προκαλούν το μεγάλο ενδιαφέρον των διεθνών κεφαλαίων αφού και ο αριθμός των προς ιδιωτικοποίηση επιχειρήσεων είναι τεράστιος. Στο πρόγραμμα υπάρχουν ακόμη 4.800 επιχειρήσεις προς ιδιωτικοποίηση από τις 8.000 που ξεκίνησαν το 1992, ενώ μέσα σ’ αυτές περιλαμβάνονται μεγάλες εταιρείες όπως:
* η αυτοκινητοβιομηχανία Dacia, η εθνική εταιρεία καπνού, η χαλυβουργία Sidex και, στον τραπεζικό τομέα, η Banc Post, για την οποία είχε εκδηλωθεί και ελληνικό ενδιαφέρον, η Bancorex, που είναι τράπεζα εξωτερικού εμπορίου, η Αγροτική Τράπεζα και η Εμπορική Τράπεζα της Ρουμανίας. Οι μέθοδοι ιδιωτικοποίησης που ακολουθεί ο FPS είναι οι δημοπρασίες, η άμεση διαπραγμάτευση πώλησης, η πώληση εταιρειών μέσω της παράλληλης αγοράς Rasdaq και η διάθεση μετοχών στο Χρηματιστήριο του Βουκουρεστίου.
Οι κυριότερες ιδιωτικοποιήσεις που έχουν γίνει είναι: της Rom Telecom στον ΟΤΕ, της Petrotel στη ρωσική Lukoil, της τσιμεντοβιομηχανίας Moldcim στη γερμανική Heidelberger Zement AG και της ρουμανικής τράπεζας ανάπτυξης Romanian Bank for Development στη γαλλική Societe Generale.
ΑΛΒΑΝΙΑ: Με τρεις νόμους που ψηφίστηκαν το 1998 η αλβανική κυβέρνηση προχωρεί στην ιδιωτικοποίηση των μεγάλων βιομηχανικών μονάδων της χώρας ακόμη και στους στρατηγικούς τομείς της οικονομίας της.
Στο πρόγραμμα των ιδιωτικοποιήσεων έχουν ενταχθεί όλες οι κρατικές εταιρείες στους εξής τομείς:
* μεταφορές, τράπεζες, τηλεπικοινωνίες, ηλεκτρική ενέργεια, πετρέλαιο, φυσικό αέριο, ύδρευση. Επίσης ιδιωτικοποιούνται ορυχεία, τσιμεντοβιομηχανίες, ζυθοποιίες, καπνοβιομηχανίες, μεταλλουργικές και χημικές βιομηχανίες, ξενοδοχεία και μεικτές επιχειρήσεις με κρατική συμμετοχή. Η εταιρεία Deloitte & Touche που είχε αναλάβει τον διαχειριστικό έλεγχο τεσσάρων πυραμιδικών σχημάτων (Vefa, Kamberi, Leka, Silva) ολοκλήρωσε την καταγραφή των περιουσιακών στοιχείων και προχωρεί σταδιακά στην πώλησή τους. Η αξία αυτών των περιουσιακών στοιχείων εκτιμήθηκε σε 50 εκατ. δολάρια.
Στην Αλβανία δραστηριοποιούνται περί τις 250 ελληνικές επιχειρήσεις και απασχολούν περισσότερους από 3.900 υπαλλήλους. Ειδικό ενδιαφέρον υπάρχει από ελληνικής πλευράς στη συμμετοχή κατασκευαστικών εταιρειών στα οδικά έργα που γίνονται στην Αλβανία.
ΣΚΟΠΙΑ: Στις αρχές του 1999 η Ελλάδα βρισκόταν στην πρώτη θέση από πλευράς ξένων επενδύσεων στην πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας. Το ύψος των άμεσων ελληνικών επενδύσεων οι οποίες έχουν υλοποιηθεί ή βρίσκονται σε εξέλιξη υπερβαίνει τα 250 εκατ. δολάρια (συμπεριλαμβανομένων και των προβλεπομένων επενδύσεων για την κατασκευή του αγωγού πετρελαίου).
Εκτός από τον πετρελαϊκό τομέα, ελληνικές επενδύσεις έχουν πραγματοποιηθεί στη βιομηχανία τσιμέντου, στην καπνοβιομηχανία, στον κλάδο τροφίμων και ποτών, στο έτοιμο ένδυμα.
Οι σημαντικότερες επενδύσεις από πλευράς επενδεδυμένου κεφαλαίου είναι:
* η συμφωνία εξαγοράς των διυλιστηρίων Okta και η κατασκευή του πετρελαιαγωγού Θεσσαλονίκης – Σκοπίων,
* η εξαγορά της τοπικής εταιρείας τσιμέντων Usle από την κοινοπραξία της Τιτάν με την ελβετική Holderbank,
* η εξαγορά της Strumica Tabak από τη Michailides Tobacco,
* η συμφωνία εκμετάλλευσης των ορυχείων της εταιρείας Zletovo-Sasa από τη Μυτιληναίος Holdings.
* η εξαγορά της Pivara Skopje από την Balkanbres Holding (joint venture της Αθηναϊκής Ζυθοποιίας και της 3Ε).
Η κρίση στο Κοσσυφοπέδιο άλλαξε καθοριστικά τις εκτιμήσεις για τις δυνατότητες της χώρας να εισέλθει σε μια περίοδο οικονομικής σταθερότητας και ανάπτυξης λόγω της υψηλής εξάρτησης του εξωτερικού εμπορίου από την αγορά της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας.
