«… Ενα σκοτεινό σαλόνι· μια παλιά σκακιέρα· ένας μαύρος αξιωματικός που ερωτεύεται τη λευκή βασίλισσα και δραπετεύει μαζί της· ένα κορίτσι που ζωντανεύει με τις νότες του πιάνου το τρένο των πλήκτρων· ένα βαλσαμωμένο γεράκι που ξυπνάει μια νύχτα καταιγίδας για να τιμωρήσει τους ασυλλόγιστους δραπέτες… και κάπου μακριά, μυστική και άπιαστη, η εφτάχρωμη πύλη του ουράνιου τόξου περιμένει!».
Μια απλή ιστορία αγάπης, που γεννιέται και εξελίσσεται στην πολύχρωμη ατμόσφαιρα του ονείρου και του παραμυθιού, αλλά ταυτόχρονα, μέσα από αυτή, η πεισματική αντίσταση στην καταπίεση, ο αέναος αγώνας για ελευθερία, η αλήθεια και η ομορφιά στην πιο ακραία έκφανσή τους. Αυτό είναι το θέμα της όπερας του Γιώργου Κουρουπού «Οι δραπέτες της σκακιέρας», που κάνει πρεμιέρα στην Εθνική Λυρική Σκηνή την ερχόμενη Παρασκευή, 4 Δεκεμβρίου. Πρόκειται για το πρώτο έργο του συνθέτη που παρουσιάζεται στην ΕΛΣ, σε συμπαραγωγή με την Αττική Πολιτιστική Εταιρεία.
Η σύνθεση του έργου βασίστηκε σε ένα παλιότερο θεατρικό του Ευγένιου Τριβιζά «Ονειρόδραμα» το χαρακτηρίζει ο ίδιος ο συγγραφέας. Διαβάζοντάς το ο συνθέτης και γοητευμένος από τον συνδυασμό ευτράπελων επεισοδίων και βαθιάς θεωρητικής αναζήτησης, αποφάσισε, «όταν οι συνθήκες επέτρεψαν, μια που είναι δύσκολο πια να γράφει κανείς για το συρτάρι», να το προσαρμόσει σε όπερα.
Θεωρώντας πρωταρχικό κίνητρο ενασχόλησης με την τέχνη το να κάνει κάποιος πράγματα που τον αφορούν και τον κεντρίζουν, στην προκειμένη περίπτωση ο Γιώργος Κουρουπός ένιωσε να τον συγκινεί ιδιαίτερα η «εμμονή των δύο ηρώων στο ασυμβίβαστο κυνηγητό της απόλυτης ελευθερίας και ευτυχίας», καταστάσεις που αποτελούν «πραγματική ουτοπία στον κόσμο που ζούμε». Ετσι ο συνθέτης οδηγήθηκε σε «χρόνο-ρεκόρ» στη σύνθεση μιας όπερας ιδιαίτερα φορτισμένης συγκινησιακά, που ωστόσο λειτουργεί σε πολλά επίπεδα, αποσκοπώντας στο να απευθυνθεί το ίδιο αποτελεσματικά σε κάθε ηλικία και απαίτηση, περνώντας από το άμεσο γέλιο και το δάκρυ στον βαθύτερο γόνιμο στοχασμό.
Η λευκή βασίλισσα και ο μαύρος αξιωματικός, καθώς αρνούνται να υποταχθούν στη μοίρα, που τους απαγορεύει το όνειρο, αποφασίζουν να δραπετεύσουν για να γνωρίσουν τον κόσμο «πέρα από τη σκακιέρα». Ξεκινούν να ζήσουν την απόλυτη αλήθεια της αγάπης τους μακριά από κάθε είδους κοινωνική σύμβαση, καθωσπρεπισμό και επιβεβλημένο κανόνα που τους υποχρεώνει να λειτουργούν σαν απλά, ετεροκαθοριζόμενα πιόνια.
«Στην περιπλάνησή τους οι ήρωες θα χορέψουν με τα φύλλα που πέφτουν από τα δέντρα, θα τραγουδήσουν με τα βατράχια που πλατσουρίζουν στη λίμνη, θα πετάξουν με τις πεταλούδες, θα γνωρίσουν τα μυστικά που κρύβει η γη στο έδαφός της παρέα με τους αρουραίους, θα ακούσουν το παράξενο τραγούδι της κουκουβάγιας στο δάσος των πυγολαμπίδων. Θα φθάσουν, τέλος, στο περιπόθητο ακρογιάλι, όπου θα περιμένουν τον γλάρο να τους οδηγήσει εκεί που κανείς πια δεν θα μπορεί να τους βρει στην απόλυτη ελευθερία και ευτυχία. Και αν υποχρεωθούν να γυρίσουν στη σκακιέρα, τώρα ξέρουν πια πως η ζωή μακριά από αυτή αξίζει κάθε θυσία και θα ξανατολμήσουν να αποδράσουν. Αλλωστε, το τρένο των πλήκτρων συνεχίζει να ταξιδεύει…».
Ο πλούτος των εικόνων, η ποικιλία των καταστάσεων, τα διαφορετικά συναισθήματα, η δραματικότητα της καταδίωξης δημιουργούν τις προϋποθέσεις μιας πολύχρωμης σύνθεσης με πολλά τραγούδια και πολύ χορό, ενώ η συγκινησιακή φόρτιση των ηρώων και το ευρύτερο φιλοσοφικό πλαίσιο των προβληματισμών τους προσφέρουν τη δυνατότητα στη μουσική να φθάσει σε ένα δεύτερο επίπεδο σύνθετης γραφής, «απελευθερώνοντας» πιο «προωθημένες» ηχοχρωματικές, αρμονικές και μελωδικές αναζητήσεις.
Οι «Δραπέτες της σκακιέρας» του Γιώργου Κουρουπού παρουσιάζονται την Παρασκευή, 7 μ.μ., στη Λυρική Σκηνή σε λιμπρέτο Ευγένιου Τριβιζά, μουσική διεύθυνση Αλκη Μπαλτά στις πρώτες παραστάσεις και Μίλτου Λογιάδη, σκηνοθεσία Λυδίας Κονιόρδου, σκηνικά Απόστολου Βέττα, κοστούμια Ιωάννας Παπαντωνίου και χορογραφία Αποστολίας Παπαδαμάκη. Τους ρόλους ερμηνεύουν οι Τάσσης Χριστογιαννόπουλος, Δημήτρης Σιγαλός, Μάτα Κατσούλη, Μίνα Πολυχρόνου, Ευδοκία Χατζηιωάννου κ.ά., ενώ χορεύει η ομάδα «Sine qua non». Οι παραστάσεις θα επαναληφθούν στις 6, 8, 12 Δεκεμβρίου, 25, 29 Απριλίου, 4 και 7 Μαΐου.
